I. Đọc hiểu (4,0 điểm)

Đọc văn bản sau và thực hiện các yêu cầu bên dưới:

NỮ THẦN LÚA

Từ thời vua Hùng dựng nước đã truyền lại câu truyện về nữ Thần Lúa, một vị thần xinh đẹp, dáng người ẻo lả, và có tính hay hờn dỗi.

Nàng là con gái Ngọc Hoàng. Sau những trận lụt lội ghê gớm xảy ra, sinh linh cây cỏ đều bị diệt hết, trời bèn cho những người còn sống sót sinh con đẻ cái trên mặt đất, sai nữ thần Lúa xuống trần gian, nuôi sống loài người. Nữ thần làm phép cho những hạt giống gieo xuống đất nảy mầm, mọc thành cây, kết bông mẩy hạt. Lúa chín tự về nhà không cần gặt và không phải phơi phóng gì cả. Cần ăn, cứ ngắt bông vào nồi là lúa sẽ thành cơm.

Một hôm cô con gái nhà kia đang bận việc. Sân chưa quét dọn, cửa kho cũng chưa mở, lúa ở ngoài đã ùn ùn kéo về. Cô gái cuống quít và đâm cáu. Sẵn tay đang cầm cái chổi, cô đập vào đầu bông lúa mà mắng:

– Người ta chưa dọn dẹp xong đã bò về. Gì mà hấp tấp thế?

Nữ thần Lúa đang dẫn các bông lúa vào sân, thấy sân, đường bẩn thỉu rác rưởi đã bực trong lòng, lại bị mang một cán chổi vào đầu, tức lắm. Cả đám lúa đều thốt lên:

– Muốn mệt thì ta cho mệt luôn. Từ nay có hái tre, liềm sắc cắt cổ ta, ta mới về.

Từ đó, nữ thần Lúa dỗi, nhất định không cho lúa bò về nữa. Người trần gian phải xuống tận ruộng lấy từng bông. Thấy vất vả mệt nhọc quá, người ta mới chế ra liềm, hái để cắt lúa cho nhanh. Và lúa cũng không tự biến thành cơm nữa, mà phải phơi phóng, xay, giã cho ra gạo. Sự hờn dỗi của nữ thần Lúa còn đôi khi cay nghiệt hơn nữa. Nữ thần vẫn giận sự phũ phàng của con người, nên nhiều lần đã cấm không cho các bông lúa nảy nở. Có kết hạt cũng chỉ là lúa lép mà thôi. Vì thế sau này mỗi lần gặt xong là người trần gian phải làm lễ cúng hồn Lúa, cũng là cúng thần Lúa. Có nơi không gọi như thế thì gọi là cúng cơm mới. Cúng hồn Lúa, cơm mới, do các các gia đình tổ chức trong nhà mình. Các làng, các bản cũng phải mở những ngày hội chung để cúng thần Lúa. Trong những ngày hội ấy, mở đầu cho các cuộc tế tự và trò vui, là một "tiết mục" hấp dẫn, gọi là: Rước bông lúa. Các trò Trám (Vĩnh Phú), trò Triềng (Thanh Hóa), trò thổi tù và cây Hống (Nghệ Tĩnh), v.v… đều có rước bông lúa như vậy.

        (Nữ thần Lúa, theo Thần thoại Việt Nam chọn lọc, NXB Thanh Niên, 2019)

(0,5 điểm) Xác định ngôi kể của người kể chuyện.

* Yêu cầu về hình thức, kĩ năng: Đảm bảo đoạn văn nghị luận có bố cục mạch lạc, sử dụng linh hoạt các kiểu câu và có sự liên kết chặt chẽ giữa các câu, các ý trong đoạn văn. Có cách diễn đạt trong sáng độc đáo, thể hiện những suy nghĩ, kiến giải mới mẻ về vấn đề nghị luận.

Yêu cầu về kiến thức: 

Học sinh có thể triển khai theo nhiều cách, nhưng cần giới thiệu được vấn đề cần bàn luận, nêu rõ lí do và quan điểm của bản thân, hệ thống luận điểm chặt chẽ, lập luận thuyết phục, sử dụng dẫn chứng thuyết phục.

Sau đây là một hướng gợi ý: 

- Nữ thần Lúa là con gái của Ngọc Hoàng, được Trời sai xuống trần gian để tạo ra các hạt lúa, nuôi dưỡng cuộc sống con người. Tuy nhiên, do thiếu hiểu biết và không tôn trọng thần thánh, Người bắt đầu ép buộc con người phải làm việc vất vả để có thức ăn.

- Truyện Nữ thần lúa chứa đựng những đặc trưng nghệ thuật của truyện thần thoại:

+ Cốt truyện đơn giản: xoay xung quanh câu chuyện giữa thần Lúa với con người

+ Tình huống truyện hấp dẫn: con người làm thần Lúa giận dỗi, từ đó thần bắt con người phải tự làm việc mới có cái ăn.

+ Nhân vật: xây dựng thần Lúa có khả năng phi phàm nhưng mang dáng dấp, tính cách của con người (xinh đẹp, dáng ẻo lả, tính hay hờn dỗi)

+ Sáng tạo nhiều tiết kì ảo (lúa chín tự về nhà, tự thành cơm…) để tạo nên sức hấp dẫn của truyện kể đồng thời thể hiện ước mơ của người xưa về cuộc sống ấm no.

- Khái quát và nâng cao vấn đề.

a. Đảm bảo cấu trúc bài văn nghị luận

-Học sinh biết tạo lập một bài văn nghị luận đảm bảo đủ cấu trúc 3 phần: Mở bài, Thân bài, Kết bài. 

b. Xác định đúng vấn đề cần nghị luận

Sức mạnh của sự đoàn kết.

c Triển khai vấn đề nghị luận

- Chia vấn đề nghị luận thành các luận điểm, luận cứ phù hợp, có sức thuyết phục; sử dụng tốt các thao tác lập luận; biết kết hợp giữa nêu lí lẽ và đưa dẫn chứng.

- HS có thể triển khai theo những cách khác nhau, nhưng cần đảm bảo các ý cơ bản sau:

* Mở bài: giới thiệu vấn đề nghị luận

* Thân bài:

- Giải thích:

+ Đoàn kết là sự hợp tác chung tay góp sức để kết thành một khối thống nhất về cả tư tưởng lẫn hành động nhằm thực hiện mục đích chung và đem lại lợi ích cho tập thể.

+ Đoàn kết là truyền thống tốt đẹp của nhân dân ta, thể hiện qua sự tương trợ và giúp đỡ nhau, đặc biệt trong những thời điểm khó khăn và hoạn nạn.

- Một số biểu hiện tình đoàn kết

+ Khi có chiến tranh

+ Khi hòa bình

+ Khi có thiên tai, dịch bệnh..

(Lấy được dẫn chứng và phân tích dẫn chứng).

- Vai trò của đoàn kết:

+ Đoàn kết là sức mạnh to lớn, tập hợp mọi người thành một khối thống nhất.

+ Đoàn kết tạo ra sức mạnh vượt qua khó khăn, rào cản vật chất và tinh thần, mang lại kết quả tốt đẹp cho cuộc sống.

+ Mỗi cá nhân, dù có năng lực vượt trội, cũng cần phải có tinh thần đoàn kết để đạt được thành công…

- Mở rộng vấn đề

+ Phê phán các cá nhân sống ích kỉ, hẹp hòi, chỉ nghĩ cho bản thân mình, tự tách mình khỏi xã hội.

+ Phê phán những kẻ âm mưu chia rẽ khối đại đoàn kết dân tộc với mục đích xấu, trục lợi cho cá nhân.

- Bài học hành động và liên hệ bản thân

* Kết bài: Khái quát vấn đề nghị luận

d. Chính tả, ngữ pháp

Đảm bảo chuẩn chính tả, ngữ pháp Tiếng Việt

e. Sáng tạo

- Bài viết có luận điểm rõ ràng, lập luận thuyết phục, diễn đạt trong sáng, bài viết thể hiện được sự sáng tạo, độc đáo riêng.           

-Chữ viết sạch đẹp, rõ ràng, văn phong lưu loát; không mắc lỗi chính tả, lỗi dùng từ, đặt câu.