I. Đọc hiểu (4,0 điểm)

Đọc văn bản sau và trả lời các câu hỏi bên dưới:

THẦN SÉT

Trong đám tướng lĩnh của Ngọc Hoàng, trước tiên phải kể Thần Sét. Thần Sét có danh hiệu là Thiên Lôi, cũng có khi được gọi là ông Sấm. Thần có mặt mũi rất nanh ác, tiếng quát tháo rất dữ dội. Thần chuyên một việc thi hành luật pháp ở trần gian. Hành động của thần phản ánh sự thịnh nộ của Ngọc Hoàng. Thần có một lưỡi búa đá. Khi xử án kẻ nào dù là người, vật, là cây cỏ thì thần tự mình nhảy xuống tận nơi trỏ ngọn cờ vào đầu tội nhân rồi dùng lưỡi búa bổ xuống đầu. Có khi xong việc, thần không mang lưỡi búa lên theo mà quẳng luôn tại đó. Thần thường ngủ về mùa đông, vào khoảng tháng Hai, tháng Ba mới lại dậy làm việc.

Tính thần Sét rất nóng nảy: Hễ Ngọc Hoàng sai là đi ngay, hễ thấy là đánh liền cho nên cũng có lúc làm cho người, vật chết oan. Vì thế mà thần Sét đã có lúc bị Ngọc Hoàng phạt vì đánh lầm, giết hại kẻ vô tội. Người ta kể chuyện: có lần thần bị bắt nằm im một nơi không cựa quậy trong một đám rừng ở thiên đình. Con gà thần của Ngọc Hoàng được lệnh thỉnh thoảng lại mổ một cái làm cho thần đau nhói cả người nhưng không biết làm thế nào được. Khi được Ngọc Hoàng tha, thần có thói quen là hễ thấy hoặc nghe tiếng gà là giật mình. Mỗi lần có chớp rạch, biết thần Sét sắp xuống, người hạ giới thường bắt chước tiếng gọi gà để dọa thần có lẽ cũng vì cớ đó.

Thần Sét kể ra thì cực oai, cực dữ, nhưng không ai có thể tưởng tượng được rằng thần bị thua Cường Bạo Đại Vương*. Mặc dầu ông Cường Bạo sau rồi cũng bị thần Sét đánh chết nhưng câu chuyện này đã một dạo làm cho cả thiên đình xấu hổ

(Thần thoại Việt Nam)

(Chú thích: * Cường Bạo Đại Vương: nhân vật trong truyện cổ dân gian Việt Nam, bản tính ngang tàng, một mình chống lại các vị thần, mấy phen khiến Thiên Lôi phải thảm bại)

(0,5 điểm) Truyện Thần Sét thuộc thể loại văn học nào? Vì sao?

* Yêu cầu về hình thức, kĩ năng: Đảm bảo đoạn văn nghị luận có bố cục mạch lạc, sử dụng linh hoạt các kiểu câu và có sự liên kết chặt chẽ giữa các câu, các ý trong đoạn văn. Có cách diễn đạt trong sáng độc đáo, thể hiện những suy nghĩ, kiến giải mới mẻ về vấn đề nghị luận.

Yêu cầu về kiến thức: 

Học sinh có thể triển khai theo nhiều cách, nhưng cần giới thiệu được vấn đề cần bàn luận, nêu rõ lí do và quan điểm của bản thân, hệ thống luận điểm chặt chẽ, lập luận thuyết phục, sử dụng dẫn chứng thuyết phục.

Sau đây là một hướng gợi ý: 

- Vị trí và vai trò:

+ Là tướng lĩnh của Ngọc Hoàng, có danh hiệu Thiên Lôi hoặc ông Sấm.

+ Là người thi hành luật pháp ở trần gian, đại diện cho sự trừng phạt nghiêm khắc của thiên đình.

- Hình ảnh và hành động đặc trưng:

+ Ngoại hình dữ dằn: “mặt mũi nanh ác”, “quát tháo dữ dội”.

+ Cầm búa đá làm vũ khí – bổ thẳng vào đầu tội nhân.

+ Hành động mạnh mẽ, trực tiếp, đôi khi bỏ cả búa lại hiện trường → thể hiện tính cách quyết đoán, nóng nảy.

- Tính cách:

+ Nóng nảy, hấp tấp: “hễ thấy là đánh”, không cân nhắc đúng sai.

+ Có lúc gây hậu quả oan sai → bị Ngọc Hoàng trừng phạt.

+ Chi tiết bị gà mổ và ám ảnh tiếng gà → tăng tính nhân hóa, hài hước cho nhân vật.

- Ý nghĩa biểu tượng:

+ Đại diện cho quyền lực trừng phạt và luật pháp.

+ Phản ánh quan niệm dân gian: công lý đôi khi cũng có thể sai lầm nếu nóng vội.

+ Vừa oai nghiêm, vừa gần gũi, bình dân, thể hiện cái nhìn hóm hỉnh, nhân văn của người xưa.

- Chi tiết “thua Cường Bạo Đại Vương”:

+ Gợi suy ngẫm về thực tế: bạo lực và quyền uy chưa chắc đã thắng được cái ác nếu không có lý trí và sự chính nghĩa.

+ Cũng cho thấy thần linh trong dân gian không toàn năng, vẫn có những hạn chế giống con người.

a. Đảm bảo cấu trúc bài văn nghị luận

-Học sinh biết tạo lập một bài văn nghị luận đảm bảo đủ cấu trúc 3 phần: Mở bài, Thân bài, Kết bài. 

b. Xác định đúng vấn đề cần nghị luận

Lòng khoan dung

c Triển khai vấn đề nghị luận

- Chia vấn đề nghị luận thành các luận điểm, luận cứ phù hợp, có sức thuyết phục; sử dụng tốt các thao tác lập luận; biết kết hợp giữa nêu lí lẽ và đưa dẫn chứng.

- HS có thể triển khai theo những cách khác nhau, nhưng cần đảm bảo các ý cơ bản sau:

- Khoan dung: là sự tha thứ, là sự rộng lượng đối với người khác, nhất là những người gây ra đau khổ cho mình; là thái độ sống, lẽ sống cao đẹp, là phẩm chất, đức tính tốt đẹp của con người.

- Biểu hiện: khoan dung trước hết là cách đối xử độ lượng, là biết hi sinh, nhường nhịn đối với người khác; khoan dung là tha thứ cho những khuyết điểm, những lỗi lầm mà người khác gây ra cho mình hoặc xã hội.

- Vai trò: cần phải khoan dung vì đó là một phẩm chất cao đẹp, một cách ứng xử cao thượng cần được thực hiện, ngợi ca, vì đã là con người thì “vô nhân thập toàn” nên cần phải được đối xử rộng lượng và nhân bản,..

- Bàn luận: khoan dung không có nghĩa là bao che, dung túng cho những việc làm sai trái; Ngày nay, vẫn có những người ích kỉ, sống thờ ơ, lạnh nhạt, thiếu đi sự thứ tha, khoan dung...

- Liên hệ bản thân: nhận thức và hành động.

d. Chính tả, ngữ pháp

Đảm bảo chuẩn chính tả, ngữ pháp Tiếng Việt

e. Sáng tạo

- Bài viết có luận điểm rõ ràng, lập luận thuyết phục, diễn đạt trong sáng, bài viết thể hiện được sự sáng tạo, độc đáo riêng.           

-Chữ viết sạch đẹp, rõ ràng, văn phong lưu loát; không mắc lỗi chính tả, lỗi dùng từ, đặt câu.