I. Đọc hiểu (4,0 điểm)

Đọc văn bản sau và trả lời các câu hỏi bên dưới:

Nhân loại đang điên cuồng bóc lột trái đất: Chúng ta khoan vào trái đất trăm ngàn lỗ thủng, chúng ta làm ô nhiễm các dòng sông, đại dương và không khí, chúng ta tập trung lại một chỗ, dùng sắt thép và xi măng xây nên những công trình kiến trúc kỳ quái, đặt cho nó cái tên mỹ miều là “thành phố”, chúng ta ở trong những thành phố này thoải mái phóng túng những dục vọng của mình, tạo ra những thứ rác rưởi vĩnh viễn khó mà tiêu huỷ được.

So với người ở nông thôn, người thành thị là có tội, so với người nghèo, người giàu là có tội, so với nhân dân, quan chức là có tội, theo một ý nghĩa nào đó mà nói, quan càng to, tội càng lớn, vì quan càng cao, phạm vi cai quản càng rộng, dục vọng càng lớn, hao phí tài nguyên càng nhiều.

So với các quốc gia chưa phát triển, quốc gia phát triển là có tội, vì dục vọng của các nước phát triển còn lớn hơn, nước phát triển không chỉ làm hại trên lãnh thổ của mình, mà còn ảnh hưởng đến các nước khác, đến Hải phận Quốc tế, đến Bắc cực, Nam cực, lên mặt trăng, đi lên vũ trụ làm những việc có hại một cách mù quáng.

Địa cầu bốn bề lửa khói, toàn thân run rẩy, biển cả kêu gào, cát bụi bay khắp nơi, hạn hán lũ lụt, bệnh tật lan tràn… đều liên quan đến sự phát triển bệnh hoạn của khoa học kỹ thuật dưới sự kích thích bởi dục vọng tham lam của các nước phát triển […]

Khi con người ở trong sa mạc, sẽ hiểu được nước và thực phẩm quý giá hơn vàng, bạc và kim cương rất nhiều. Khi gặp động đất và sóng thần, người ta sẽ hiểu, cho dù có bao nhiêu biệt thự hào hoa, khách sạn sang trọng, thì trong bàn tay vĩ đại của tự nhiên cũng chỉ là một đống bùn đất. Khi con người huỷ hoại trái đất tới mức không còn phù hợp để sống được nữa, lúc đó, quốc gia nào, dân tộc nào, chính đảng hay cổ phiếu nào cũng trở nên vô nghĩa…

(Mạc Ngôn, Theo Sound Of Hope, Minh Tâm biên dịch)

Xác định phương thức biểu đạt chính của văn bản.

a. Đảm bảo cấu trúc bài văn nghị luận

-Học sinh biết tạo lập một bài văn nghị luận đảm bảo đủ cấu trúc 3 phần: Mở bài, Thân bài, Kết bài. 

b. Xác định đúng vấn đề cần nghị luận

Mối quan hệ giữa cho và nhận.

c Triển khai vấn đề nghị luận

- Chia vấn đề nghị luận thành các luận điểm, luận cứ phù hợp, có sức thuyết phục; sử dụng tốt các thao tác lập luận; biết kết hợp giữa nêu lí lẽ và đưa dẫn chứng.

- HS có thể triển khai theo những cách khác nhau, nhưng cần đảm bảo các ý cơ bản sau:

1. Mở bài

- Dẫn dắt vấn đề: trong cuộc sống, con người luôn sống trong sự gắn bó với nhau thông qua hành động "cho" và "nhận".

- Giới thiệu vấn đề: mối quan hệ giữa cho và nhận là một biểu hiện của sự sẻ chia, tình yêu thương và nhân văn trong cuộc sống hiện đại.

2. Thân bài

- Giải thích khái niệm:

+ Cho: hành động trao đi vật chất, tinh thần, tình cảm… mà không đòi hỏi nhận lại.

+ Nhận: tiếp nhận sự giúp đỡ, tình cảm, vật chất từ người khác.

+ Mối quan hệ giữa “cho” và “nhận” là hai chiều, hỗ trợ và bổ sung cho nhau.

- Phân tích ý nghĩa:

+ Cho không làm mất đi, mà làm giàu thêm cho tâm hồn người cho – thể hiện lòng vị tha, bác ái.

+ Nhận không có nghĩa là thụ động, mà là sự trân trọng, biết ơn, giúp ta tiếp tục lan tỏa giá trị tốt đẹp.

+ Cho – nhận tạo nên dòng chảy yêu thương, nuôi dưỡng tinh thần cộng đồng, đoàn kết và nhân ái.

- Biểu hiện của cho và nhận trong cuộc sống:

+ Người giàu chia sẻ với người nghèo, học sinh giúp đỡ nhau trong học tập.

+ Những hành động thiện nguyện, cứu trợ khi thiên tai, dịch bệnh.

+ Biết cảm ơn, trân trọng khi nhận được sự giúp đỡ.

- Phản đề:

+ Một số người chỉ muốn nhận mà không biết cho → ích kỉ, vụ lợi.

+ Có người cho để vụ lợi, khoe khoang, làm mất đi ý nghĩa chân thành.

+ Cũng có người từ chối nhận vì tự ái, tự cao → bỏ lỡ sự kết nối nhân văn.

- Bài học nhận thức và hành động:

+ Cần sống yêu thương, chia sẻ – sẵn sàng cho đi mà không tính toán.

+ Biết khiêm tốn, biết ơn, đón nhận bằng trái tim chân thành.

+ Rèn luyện lối sống tích cực, sống có trách nhiệm với bản thân và cộng đồng.

3. Kết bài

- Khẳng định lại giá trị sâu sắc của mối quan hệ giữa cho và nhận.

- Kêu gọi mỗi người hãy biết cho đi bằng trái tim và nhận lại bằng sự trân trọng – vì một xã hội nhân ái và bền vững.

d. Chính tả, ngữ pháp

Đảm bảo chuẩn chính tả, ngữ pháp Tiếng Việt

e. Sáng tạo

- Bài viết có luận điểm rõ ràng, lập luận thuyết phục, diễn đạt trong sáng, bài viết thể hiện được sự sáng tạo, độc đáo riêng.           

-Chữ viết sạch đẹp, rõ ràng, văn phong lưu loát; không mắc lỗi chính tả, lỗi dùng từ, đặt câu.

* Yêu cầu về hình thức, kĩ năng: Đảm bảo đoạn văn nghị luận có bố cục mạch lạc, sử dụng linh hoạt các kiểu câu và có sự liên kết chặt chẽ giữa các câu, các ý trong đoạn văn. Có cách diễn đạt trong sáng độc đáo, thể hiện những suy nghĩ, kiến giải mới mẻ về vấn đề nghị luận.

Yêu cầu về kiến thức: 

Học sinh có thể triển khai theo nhiều cách, nhưng cần giới thiệu được vấn đề cần bàn luận, nêu rõ lí do và quan điểm của bản thân, hệ thống luận điểm chặt chẽ, lập luận thuyết phục, sử dụng dẫn chứng thuyết phục.

Sau đây là một hướng gợi ý: 

- Nguyên nhân chính gây ô nhiễm:

+ Rác thải sinh hoạt không được xử lý đúng cách.

+ Khói bụi từ phương tiện giao thông, nhà máy.

+ Ô nhiễm nguồn nước từ nước thải chưa qua xử lý.

+ Ý thức bảo vệ môi trường của người dân chưa cao.

- Hậu quả của ô nhiễm môi trường:

+ Gây ảnh hưởng đến sức khỏe con người.

+ Làm giảm chất lượng cuộc sống.

+ Ảnh hưởng đến cảnh quan và sinh vật tự nhiên.

- Giải pháp khắc phục:

+ Nâng cao ý thức cộng đồng về bảo vệ môi trường.

+ Phân loại rác, sử dụng năng lượng sạch.

+ Chính quyền cần kiểm soát tốt hoạt động xả thải.