I. Đọc hiểu (4,0 điểm)

Đọc văn bản sau và trả lời các câu hỏi bên dưới:

Ta lớn lên bằng niềm tin rất thật

Biết bao nhiêu hạnh phúc có trên đời

Dẫu phải khi cay đắng dập vùi

Rằng cô Tấm cũng về làm hoàng hậu

Cây khế chua có đại bàng đến đậu

Chim ăn rồi trả ngon ngọt cho ta

Đất đai cỗi cằn thì người sẽ nở hoa

Hoa của đất, người trồng cây dựng cửa

Khi ta đến gõ lên từng cánh cửa

Thì tin yêu ngay thẳng đón ta vào

Ta nghẹn ngào, Đất Nước Việt Nam ơi!...

Ta lớn lên khao khát những chân trời

Những mảnh đất chân mình chưa bén được

Những biển khơi chứa mặt trời đỏ rực

Những ngàn sao trôi miết giữa màu xanh…

         (Trích Mặt đường khát vọng, Nguyễn Khoa Điềm,

NXB Văn nghệ giải phóng, 1974, tr.35-36)

Phương thức biểu đạt chính của văn bản trên là gì?

a. Đảm bảo cấu trúc bài văn nghị luận

-Học sinh biết tạo lập một bài văn nghị luận đảm bảo đủ cấu trúc 3 phần: Mở bài, Thân bài, Kết bài. 

b. Xác định đúng vấn đề cần nghị luận

Tuổi trẻ cần có khát vọng.

c Triển khai vấn đề nghị luận

- Chia vấn đề nghị luận thành các luận điểm, luận cứ phù hợp, có sức thuyết phục; sử dụng tốt các thao tác lập luận; biết kết hợp giữa nêu lí lẽ và đưa dẫn chứng.

- HS có thể triển khai theo những cách khác nhau, nhưng cần đảm bảo các ý cơ bản sau:

1. Mở bài

- Giới thiệu chung: tuổi trẻ là giai đoạn đẹp nhất của đời người, là thời kỳ của sức sống, đam mê và hoài bão.

- Nêu vấn đề nghị luận: tuổi trẻ cần có khát vọng – bởi khát vọng là ngọn lửa dẫn đường cho sự trưởng thành và cống hiến.

2. Thân bài

- Giải thích khái niệm

+ Khát vọng là ước mơ lớn lao, là mong muốn mãnh liệt hướng tới những điều tốt đẹp, có ý nghĩa cho bản thân và xã hội.

+ Tuổi trẻ cần có khát vọng tức là mỗi người khi còn trẻ nên sống có mục tiêu, lí tưởng và nỗ lực theo đuổi điều ấy.

- Vai trò của khát vọng đối với tuổi trẻ

+ Giúp tuổi trẻ định hướng tương lai, tránh sống mơ hồ, vô định.

+ Thôi thúc con người nỗ lực vượt khó, không ngại thử thách, rèn luyện ý chí và bản lĩnh.

+ Là động lực để phát triển bản thân, làm giàu tri thức, kỹ năng và nhân cách.

+ Góp phần xây dựng xã hội khi tuổi trẻ cống hiến bằng trí tuệ và hành động.

- Dẫn chứng

+ Trong thực tế: nhiều bạn trẻ khởi nghiệp, sáng tạo, không ngại thử thách vì mang trong mình khát vọng lớn.

+ Trong văn học – lịch sử: Nguyễn Tất Thành (Chủ tịch Hồ Chí Minh) với khát vọng cứu nước đã vượt đại dương tìm đường giải phóng dân tộc.

- Phản đề

+ Một số bạn trẻ sống thiếu lý tưởng, chạy theo lối sống hưởng thụ, lười biếng, dễ từ bỏ… khiến tuổi trẻ trôi qua uổng phí.

+ Cần phân biệt khát vọng và tham vọng mù quáng; khát vọng chân chính phải gắn liền với giá trị nhân văn và sự cố gắng bền bỉ.

- Bài học nhận thức và hành động

+ Mỗi người trẻ cần tự hỏi mình muốn trở thành ai, sống vì điều gì?

+ Phải biết nuôi dưỡng khát vọng bằng tri thức, đạo đức và hành động thiết thực hằng ngày.

3. Kết bài

- Khẳng định lại vai trò và ý nghĩa của khát vọng trong tuổi trẻ.

- Kêu gọi mỗi bạn trẻ hãy sống hết mình với một khát vọng chân chính để không hoài phí những năm tháng tươi đẹp nhất đời người.

d. Chính tả, ngữ pháp

Đảm bảo chuẩn chính tả, ngữ pháp Tiếng Việt

e. Sáng tạo

- Bài viết có luận điểm rõ ràng, lập luận thuyết phục, diễn đạt trong sáng, bài viết thể hiện được sự sáng tạo, độc đáo riêng.           

-Chữ viết sạch đẹp, rõ ràng, văn phong lưu loát; không mắc lỗi chính tả, lỗi dùng từ, đặt câu.

* Yêu cầu về hình thức, kĩ năng: Đảm bảo đoạn văn nghị luận có bố cục mạch lạc, sử dụng linh hoạt các kiểu câu và có sự liên kết chặt chẽ giữa các câu, các ý trong đoạn văn. Có cách diễn đạt trong sáng độc đáo, thể hiện những suy nghĩ, kiến giải mới mẻ về vấn đề nghị luận.

Yêu cầu về kiến thức: 

Học sinh có thể triển khai theo nhiều cách, nhưng cần giới thiệu được vấn đề cần bàn luận, nêu rõ lí do và quan điểm của bản thân, hệ thống luận điểm chặt chẽ, lập luận thuyết phục, sử dụng dẫn chứng thuyết phục.

Sau đây là một hướng gợi ý: 

- Hình ảnh nhân vật “ta”: là tiếng nói của một thanh niên trí thức thời đại mới, gắn bó với đất nước, có lý tưởng sống đẹp.

- Khát vọng lớn lên trong niềm tin và cái đẹp: tin vào cổ tích, vào công lí – “cô Tấm cũng về làm hoàng hậu”, “chim ăn rồi trả ngon ngọt cho ta”, thể hiện niềm tin mãnh liệt vào điều thiện.

- Khát vọng vượt khó để kiến thiết đất nước: yin rằng dù “đất đai cỗi cằn” thì “người sẽ nở hoa” – biểu hiện của khát vọng sống, vươn lên, xây dựng quê hương.

- Khát vọng khám phá và chinh phục: mong muốn “khao khát những chân trời”, “biển khơi”, “ngàn sao” – tượng trưng cho tinh thần mở rộng tri thức, vươn tới tự do, chân - thiện - mỹ.

- Khẳng định ý nghĩa: hình tượng “ta” tiêu biểu cho thế hệ thanh niên yêu nước, lý tưởng, sống đẹp và đầy khát vọng dựng xây tương lai tươi sáng cho dân tộc.