I. Đọc hiểu (4,0 điểm)

Đọc văn bản sau và trả lời các câu hỏi bên dưới:

Lược dẫn: Sau khi bị mắc mưu Sở Khanh lừa đi trốn và bị Tú Bà bắt lại, Thúy Kiều buộc phải ra tiếp khách làng chơi. Đoạn trích sau đây nói về tâm trạng của Thúy Kiều khi sống trong hoàn cảnh ấy.

Ôm lòng đòi đoạn xa gần,

Chẳng vò mà rối, chẳng dần mà đau!

Nhớ ơn chín chữ cao sâu ,

Một ngày một ngả bóng dâu tà tà.

Dặm nghìn nước thẳm non xa,

Nghĩ đâu thân phận con ra thế này.

Sân hoè đôi chút thơ ngây,

Trần cam ai kẻ đỡ thay việc mình?

Nhớ lời nguyện ước ba sinh,

Xa xôi ai có thấu tình chăng ai?

Khi về hỏi liễu Chương Đài,

Cành xuân đã bẻ cho người chuyên tay!

Tình sâu mong trả nghĩa dày,

Hoa kia đã chắp cành này cho chưa ?

Mối tình đòi đoạn vò tơ,

Giấc hương quan luống lần mơ canh dài.

Song sa vò võ phương trời ,

Nay hoàng hôn đã lại mai hôn hoàng.

(Trích Truyện Kiều, Nguyễn Du, Nxb Dân Trí, Hà Nội, 2013)

Xác định phương thức biểu đạt chính của đoạn trích.

* Yêu cầu về hình thức, kĩ năng: Đảm bảo đoạn văn nghị luận có bố cục mạch lạc, sử dụng linh hoạt các kiểu câu và có sự liên kết chặt chẽ giữa các câu, các ý trong đoạn văn. Có cách diễn đạt trong sáng độc đáo, thể hiện những suy nghĩ, kiến giải mới mẻ về vấn đề nghị luận.

Yêu cầu về kiến thức: 

Học sinh có thể triển khai theo nhiều cách, nhưng cần giới thiệu được vấn đề cần bàn luận, nêu rõ lí do và quan điểm của bản thân, hệ thống luận điểm chặt chẽ, lập luận thuyết phục, sử dụng dẫn chứng thuyết phục.

Sau đây là một hướng gợi ý: 

* Giải thích vấn đề:

- Sức sống của con người: là ý chí, nghị lực, khả năng vượt qua khó khăn, tiếp tục sống và vươn lên.

- Nghịch cảnh: là những khó khăn, thử thách, đau khổ trong cuộc sống.

* Bàn luận:

- Nghịch cảnh là điều không thể tránh khỏi trong cuộc đời mỗi người.

- Chính trong nghịch cảnh, sức sống của con người mới được bộc lộ rõ nhất.

- Những con người kiên cường sẽ không bị đánh bại mà càng mạnh mẽ, bản lĩnh hơn.

- Sức sống giúp con người vượt qua số phận, biến đau thương thành hành động tích cực.

- Dẫn chứng:

+ Thầy Nguyễn Ngọc Ký – tật nguyền nhưng vẫn học và viết bằng chân.

+ Những người dân vùng bão lũ vẫn vươn lên làm lại cuộc sống.

* Mở rộng:

- Không phải ai cũng đủ nghị lực vượt nghịch cảnh, cần có sự giúp đỡ, niềm tin và lòng yêu cuộc sống.

- Nghịch cảnh là phép thử, giúp con người trưởng thành và sống có giá trị hơn.

Phân tích ngắn gọn về bút pháp ước lệ tượng trưng được tác giả sử dụng trong đoạn trích:

- Sử dụng nhiều hình ảnh mang tính chất ước lệ, nhiều điển tích điển cố:

+ Nói về gia đình và bố mẹ: chín chữ cao sâu, bóng dâu, sân hòe…

+ Nói về người yêu: nguyện ước ba sinh, liễu Chương Đài, giấc hương quan

- Những hình ảnh đó làm cho lời thơ trở nên ngắn gọn, súc tích, nhiều sức gợi.