I. Đọc hiểu (4,0 điểm)

Đọc văn bản sau và trả lời các câu hỏi bên dưới:

Lược dẫn: Sau khi bị mắc mưu Sở Khanh lừa đi trốn và bị Tú Bà bắt lại, Thúy Kiều buộc phải ra tiếp khách làng chơi. Đoạn trích sau đây nói về tâm trạng của Thúy Kiều khi sống trong hoàn cảnh ấy.

Ôm lòng đòi đoạn xa gần,

Chẳng vò mà rối, chẳng dần mà đau!

Nhớ ơn chín chữ cao sâu ,

Một ngày một ngả bóng dâu tà tà.

Dặm nghìn nước thẳm non xa,

Nghĩ đâu thân phận con ra thế này.

Sân hoè đôi chút thơ ngây,

Trần cam ai kẻ đỡ thay việc mình?

Nhớ lời nguyện ước ba sinh,

Xa xôi ai có thấu tình chăng ai?

Khi về hỏi liễu Chương Đài,

Cành xuân đã bẻ cho người chuyên tay!

Tình sâu mong trả nghĩa dày,

Hoa kia đã chắp cành này cho chưa ?

Mối tình đòi đoạn vò tơ,

Giấc hương quan luống lần mơ canh dài.

Song sa vò võ phương trời ,

Nay hoàng hôn đã lại mai hôn hoàng.

(Trích Truyện Kiều, Nguyễn Du, Nxb Dân Trí, Hà Nội, 2013)

Xác định phương thức biểu đạt chính của đoạn trích.

a. Đảm bảo cấu trúc bài văn nghị luận

- Học sinh biết tạo lập một bài văn nghị luận đảm bảo đủ cấu trúc 3 phần: Mở bài, Thân bài, Kết bài. 

b. Xác định đúng vấn đề cần nghị luận

Phân tích diễn biến tâm trạng của nhân vật Thúy Kiều.

c Triển khai vấn đề nghị luận

- Chia vấn đề nghị luận thành các luận điểm, luận cứ phù hợp, có sức thuyết phục; sử dụng tốt các thao tác lập luận; biết kết hợp giữa nêu lí lẽ và đưa dẫn chứng.

- HS có thể triển khai theo những cách khác nhau, nhưng cần đảm bảo các ý cơ bản sau:

I. Mở bài

- Giới thiệu tác giả và tác phẩm: “Truyện Kiều” của Nguyễn Du là một kiệt tác trong nền văn học dân tộc. Đoạn trích đã cho ở đề bài thuộc phần “Gia biến và lưu lạc”, nói về tâm trạng của Thúy Kiều khi phải vào chốn lầu xanh.

- Nêu nội dung khái quát cần phân tích, đánh giá: Qua bài viết này, chúng ta sẽ cùng đi vào phân tích diễn biến tâm trạng của nhân vật Thúy Kiều ở đoạn trích trên. 

II. Thân bài

1. Hai câu thơ đầu nói lên tâm trạng rối bời, đau đớn, ngổn ngang trăm mối của Thúy Kiều.

2. Sáu câu tiếp nói về nỗi lòng của Thúy Kiều đối với cha mẹ và gia đình:

- Nỗi day dứt vì cha mẹ ngày một già yếu mà mình thì lưu lạc phương trời, không thể kề cận chăm sóc.

- Nỗi lo lắng vì hai em còn thơ ngây, sợ chưa biết lo toan việc gia đình, chăm sóc cha mẹ.

3. Bốn câu tiếp nói về nỗi lòng của Thúy Kiều đối với Kim Trọng:

- Nàng nhớ lại lời hẹn ước cùng Kim Trọng, và nỗi băn khoăn không biết Kim Trọng có hiểu cho tình cảnh phải bán mình chuộc cha, phải phụ lời thề với chàng hay không.

- Nàng cũng xót xa cho thân phận của mình, giờ không còn giữ được lòng chung thủy với Kim Trọng, phải trở thành món đồ chơi trong tay kẻ khác.

4. Hai câu thơ tiếp nói về nỗi đau đớn, băn khoăn của Thúy Kiều về việc trao duyên cho Thúy Vân: Nàng không biết Thúy Vân đã chịu kết duyên cùng Kim Trọng, để thay nàng trả nợ mối tình sâu nghĩa nặng cho Kim Trọng hay chưa.

5. Bốn câu cuối một lần nữa nhấn mạnh tâm trạng đau khổ rối bời của Thúy Kiều:

- Tình cảnh của nàng thật tội nghiệp: thui thủi vò võ một mình nơi đất khách quê người

- Ngày lại ngày, trong những giấc ngủ, luôn mơ về, nhớ về gia đình, nhớ về người yêu.

III. Kết bài

- Khẳng định khái quát những nét đặc sắc về chủ đề của đoạn trích: Đoạn trích đã miêu tả một cách tinh tế và sâu sắc diễn biến tâm trạng của Thúy Kiều khi phải tha hương, sống trong hoàn cảnh bất hạnh.   

- Nêu tác động của tác phẩm đối với bản thân hoặc cảm nghĩ sau khi đọc, thưởng thức bài thơ: Đoạn trích đã cho ta hiểu được thân phận chìm nổi bất hạnh, nỗi lòng đau đớn rối bời của Thúy Kiều, qua đó cũng thấy được vẻ đẹp tâm hồn của nàng và tấm lòng nhân đạo cao cả của Nguyễn Du.  

d. Chính tả, ngữ pháp

Đảm bảo chuẩn chính tả, ngữ pháp Tiếng Việt

e. Sáng tạo

- Bài viết có luận điểm rõ ràng, lập luận thuyết phục, diễn đạt trong sáng, bài viết thể hiện được sự sáng tạo, độc đáo riêng.           

- Chữ viết sạch đẹp, rõ ràng, văn phong lưu loát; không mắc lỗi chính tả, lỗi dùng từ, đặt câu.

Phân tích ngắn gọn về bút pháp ước lệ tượng trưng được tác giả sử dụng trong đoạn trích:

- Sử dụng nhiều hình ảnh mang tính chất ước lệ, nhiều điển tích điển cố:

+ Nói về gia đình và bố mẹ: chín chữ cao sâu, bóng dâu, sân hòe…

+ Nói về người yêu: nguyện ước ba sinh, liễu Chương Đài, giấc hương quan

- Những hình ảnh đó làm cho lời thơ trở nên ngắn gọn, súc tích, nhiều sức gợi.