Văn bản ngữ liệu

                                                CÂY ĐA

Làng em có cây đa

Bên mương nước giữa đồng

Lá xanh dòng nước bạc

Biển lúa vàng mênh mông

 

Cây đa gọi gió đến

Cây đa vẫy chim về

Đa mỗi ngày một lớn

Và nuôi thêm nhiều ve

 

Dưới bóng đa, con trâu

Thong thả nhai hương lúa

Đủng đỉnh đàn bò về

Lông hồng như đốm lửa

 

Trưa nắng lóe trên đầu

Các bác làm nghỉ mát

Vòm đa rì rào xanh

Ve kêu, muôn lá quạt...

                  (Trần Đăng Khoa, Góc sân và khoảng trời, NXB Văn hóa dân tộc, 1999)

Bài thơ được viết theo thể thơ nào? Em hãy xác định cách gieo vần trong khổ 1 của bài thơ trên.

Gợi ý:

a. Đảm bảo cấu trúc bài văn nghị luận

- Học sinh biết tạo lập một bài văn nghị luận đảm bảo đủ cấu trúc 3 phần: Mở bài, Thân bài, Kết bài.

- Đảm bảo đúng dung lượng khoảng 400 chữ.

b. Xác định đúng vấn đề nghị luận: phân tích đặc điểm nhân vật cô Cecília Paim.

c. Bài viết có thể triển khai theo nhiều cách khác nhau song cần đảm bảo các ý sau

* Mở bài: Giới thiệu được nhân vật cô Cecília Paim trong đoạn trích từ tác phẩm “Cây cam ngọt của tôi” của tác giả José Mauro de Vasconcelos; nêu khái quát ấn tượng về nhân vật này.

* Thân bài

v Phân tích đặc điểm của nhân vật

- Ngoại hình xấu và không được học sinh quan tâm vì chính vẻ ngoài ấy.

+ Chắc là vì cô xấu quá. Nếu không có vết bớt trên mắt thì cô cũng không đến nỗi xấu lắm.

+ Không ai tặng hoa cho cô giáo tôi… Chỉ có lọ của cô giáo tôi là vẫn trống trơn…

- Tâm hồn đẹp đẽ

+ Là người giáo viên vô cùng quan tâm và yêu thương học trò, nhất là những em nhỏ có hoàn cảnh khó khăn, bất hạnh:

•          Cô giúp các em bằng khả năng của mình: thi thoảng vẫn cho tôi một xu để mua bánh ngọt vào giờ ra chơi.

•          Cô biết rõ đặc điểm từng bạn nhỏ, khi Zezé miêu tả Cú Nhỏ, cô nhận ra ngay: Ồ, phải rồi, ý em là Dorotília.

•         Cô khóc khi nghe được hoàn cảnh khó khăn của học trò.

+ Dạy bảo học trò điều đúng đắn: khi biết Zezé trộm hoa để tặng mình, cô đã gặp riêng để khuyên bảo cậu bé, nói cho cậu biết rằng đó là hành vi không đúng đắn. Em không nên làm thế nữa. Chuyện không có gì nghiêm trọng nhưng nó vẫn là một kiểu trộm cắp.

+ Giàu tình cảm, dễ xúc động:

•         Khi biết Zezé trộm hoa, cô đã rất buồn bã.

•         Khi bắt đầu cuộc trò chuyện với Zezé, cô đã phải tìm dũng khí

•         Trong khi trò chuyện với Zezé, cô liên tục khóc: Cô rút khăn mùi soa ra khỏi túi xách và kín đáo đưa lên chấm chấm đuôi mắt; cô đứng đó áp khăn lên mũi một lúc lâu; nước mắt tuôn rơi trên mặt cô.

v Nhận xét, đánh giá nghệ thuật xây dựng nhân vật của nhà văn

- Ngôi kể thứ nhất từ lời kể của nhân vật “tôi” là học trò của cô khiến hình ảnh cô Cecília Paim hiện lên vừa khách quan lại vừa chân thực, gần gũi.

- Khắc hoạ nhân vật khá toàn diện qua công việc, ngoại hình, cử chỉ, hành động và đặc biệt là lời nói.

- Kể chuyện tự nhiên, chân thực

* Kết bài

- Nêu ấn tượng và đánh giá về nhân vật:

- Cô là người thầy đáng kính, giàu tình yêu thương với học trò.

- Bài học về tôn sư trọng đạo, tấm lòng yêu thương, đồng cảm…

d. Chính tả, ngữ pháp: Đảm bảo chuẩn chính tả, ngữ pháp Tiếng Việt.

e. Sáng tạo: Diễn đạt trong sáng, bài viết thể hiện được sự sáng tạo, độc đáo riêng.

Bài viết tham khảo

Trong tác phẩm Cây cam ngọt của tôi của nhà văn Brazil José Mauro de Vasconcelos, bên cạnh nhân vật chính Zezé hồn nhiên, ngây thơ, còn có một nhân vật để lại nhiều xúc động cho người đọc – đó là cô giáo Cecília Paim. Dù chỉ xuất hiện trong một đoạn trích ngắn, cô vẫn hiện lên là hình ảnh người thầy bình dị, chân thật, giàu lòng nhân ái, để lại nhiều ấn tượng sâu đậm.

Cô Cecília Paim trước hết hiện ra với một ngoại hình kém ưa nhìn. Trong mắt học trò, cô là một người “xấu quá”, nhất là bởi vết bớt trên mắt. Vì vậy, trong ngày lễ, khi các thầy cô giáo khác đều có hoa tươi đặt trên bàn, chỉ có lọ hoa của cô là “trống trơn”. Ngoại hình ấy khiến cô trở nên khác biệt và dường như ít được quan tâm. Tuy nhiên, đằng sau vẻ ngoài ấy lại là một tâm hồn cao đẹp.

Cô là người giáo viên hết lòng yêu thương học trò, đặc biệt quan tâm đến những em nhỏ nghèo khó. Thi thoảng, cô vẫn cho Zezé một xu để mua bánh ngọt, một hành động nhỏ nhưng chứa chan tình thương. Cô biết rõ từng học sinh của mình, từ ngoại hình, tính cách đến hoàn cảnh. Khi Zezé nhắc đến “Cú Nhỏ”, cô lập tức nhận ra đó là bạn Dorotília, một cô bé nghèo, da đen, thường bị các bạn xa lánh. Đặc biệt, cô xúc động đến rơi nước mắt khi nghe Zezé kể về sự chia sẻ nhỏ bé mà cậu dành cho bạn ấy.

Không chỉ quan tâm, cô Cecília còn là người thầy nghiêm khắc nhưng đầy bao dung. Khi biết Zezé hái trộm hoa để cắm lên bàn mình, cô không trách phạt nặng nề, mà nhẹ nhàng gọi cậu đến để khuyên bảo. Với cô, đó vẫn là một “kiểu trộm cắp” và cần được nhắc nhở để học trò nhận ra điều sai trái. Qua lời dạy ấy, cô không chỉ giữ gìn cho học trò một hành vi đúng đắn, mà còn gieo vào lòng các em sự lương thiện và chính trực.

Trong đoạn trích, nghệ thuật xây dựng nhân vật của nhà văn cũng rất thành công. Bằng ngôi kể thứ nhất từ lời của Zezé, hình ảnh cô giáo hiện lên chân thực, gần gũi và sống động. Từng chi tiết miêu tả ngoại hình, cử chỉ, hành động, lời nói đều góp phần khắc họa một cô Cecília Paim vừa nghiêm nghị, vừa chan chứa tình thương. Giọng kể tự nhiên, hồn nhiên của Zezé khiến nhân vật càng thêm thấm đẫm tình người.

Cô Cecília Paim để lại trong lòng người đọc ấn tượng về một người thầy giàu tình yêu thương, sẵn sàng cảm thông và chia sẻ với học trò. Từ hình ảnh cô, ta thấm thía hơn bài học về lòng nhân ái, sự đồng cảm, cũng như truyền thống tôn sư trọng đạo thiêng liêng. Chính những người thầy bình dị như cô đã gieo hạt mầm yêu thương và nhân cách trong tâm hồn trẻ thơ.

- Biện pháp tu từ đặc sắc:

+ Điệp ngữ: “cây đa”

+ Nhân hoá: tác giả đã sử dụng những từ ngữ vốn chỉ hoạt động của người để tả cây đa, cây đa biết “gọi gió đến”, “vẫy chim về”, biết “nuôi” ve.

- Tác dụng:

+ Giúp câu thơ giàu sức gợi hình, biểu cảm, giàu chất nhạc; nhấn mạnh hình ảnh cây đa thân thuộc, bình dị, sinh động, dịu dàng như con người. + Cây đa như một nơi quy tụ, che chở, nuôi dưỡng sự sống phong phú của thiên nhiên làng quê à Thể hiện tình yêu tha thiết, lòng biết ơn và sự ngưỡng mộ của tác giả với cây đa quê hương…