I. Đọc hiểu (4,0 điểm)

Đọc ngữ liệu sau và thực hiện các yêu cầu bên dưới:

(…) Bữa cơm ngon lành quá. Tâm ngồi ăn dưới con mắt hiền từ và mến thương của mẹ. Các em cô quây quần cả chung quanh, hỏi chuyện chợ búa của chị. Tâm ngắm nghía các nét mặt xinh xẻo, những con mắt ngây thơ lóng lánh dưới mái tóc tơ của các em: cô thấy lòng đầm ấm và tự kiêu, lòng người chị chịu khó nhọc để kiếm tiền nuôi các em ăn học. Cô hỏi han sách vở của thằng Lân và thằng Ái, học lớp 3 ở trường làng. Ngày trước, thời còn sung túc, cô cũng đã cắp sách đi học, và về nhà lại được ông Tú dạy thêm chữ Nho. Nhưng đã lâu, cô rời bỏ quyển sách để bước chân vào cuộc đời rộng rãi hơn, khó khăn và chặt chẽ. Buôn bán bây giờ mỗi ngày một chật vật, bởi cô ít vốn. Tất cả gánh hàng của Tâm chỉ đáng giá hai chục bạc. Giá nàng có nhiều tiền để buôn vải bán các chợ như Liên…

- Thôi, các em đi ngủ đi, mai còn dậy sớm mà đi học chứ.

Lân cười, trả lời chị:

- Mai chủ nhật cơ mà, chị quên rồi à? Tối nay em thức khuya để nói chuyện với chị.

Nhưng một lát sau, trong căn nhà yên tĩnh, chỉ còn Tâm và bà Tú ngồi trên phản: cô kiểm điểm và xếp đặt lại các thứ hàng để mai đi phiên chợ Bằng chính. Những thứ hàng nho nhỏ, khác nhau và xinh xắn: cuộn chỉ, bao kim, hộp bút, cúc áo, giấy lơ, một trăm thứ lặt vặt qua lại trên ngón tay nhỏ bé của thiếu nữ, vừa quý báu lại vừa ít ỏi. Mỗi thứ đối với Tâm có một linh hồn riêng, và cô hàng lờ mờ đoán hiểu trong thâm tâm những khó nhọc và công của đã làm thành chúng. Tâm đã thêm vào vài thức hàng mới, bắt đầu

bán được ở chợ: phấn xoa mặt, dầu bôi tóc, và son thoa môi. Cô ngắm nghía trên tay cái ống sáp con bằng đồng – hào rưỡi một cái – đựng một chất đỏ thơm làm thắm tươi môi các thiếu nữ ở trên tỉnh. Đôi khi trong buổi chợ Tâm đã được thấy một vài cô gái tỉnh về quê, da trắng, môi đỏ, lịch sự và sang trọng. Có lần, một đêm khuya, Tâm đã lấy sáp bôi lên môi mình và ngắm trộm bóng trong chiếc gương tròn nhỏ Cô Ba. Cô hơi thẹn thấy bóng mình trong đó, với đôi môi đỏ như sẫm máu…

- Độ này, hàng có bán được không, con?

- Thưa u, cũng khá ạ.

Chị Liên bán vải cũng chẳng đẹp bằng. Tâm biết mình xinh nhất chợ. Bọn con trai thường hay quanh quẩn chỗ cô ngồi và buông lời chòng ghẹo. Nhưng cô không để ý: Tâm thấy vững vàng ở giá trị lòng cao quý của mình. Nàng đã đảm đang nuôi cả một nhà, với lại, trừ phi là cô gái hư không kể, còn ai ở địa vị nàng cũng phải tảo tần buôn bán như thế. Làm việc, đối với Tâm, là cái lệ chung của người ta. Cô thấy chung quanh toàn những người đàn bà chịu khó làm ăn vất vả để nuôi chồng, nuôi con. Không bao giờ Tâm nghĩ cho mình, cho cuộc đời riêng của cô.

…

Trong nhà đã ngủ yên tĩnh cả rồi. Trên án thư, bên cạnh ngọn đèn hoa kì, chồng sách và cái ống bút của Lân, Ái che khuất ánh sáng. Các em nàng! Những đứa em thông minh và ngoan ngoãn quá. Không biết nàng có tảo tần mãi được để kiếm tiền mua giấy bút cho chúng ăn học không? Tâm mơ màng nghĩ đến sự thành công của các em sau này: đỗ đạt rồi đi làm trên tỉnh giúp thầy mẹ. Nhà nàng lại được sung túc và mát mặt như xưa.

Tất cả những nỗi lo lắng lui đi và tâm hồn giản dị của thiếu nữ được nghỉ ngơi yên tĩnh. (…)

(Trích truyện ngắn Cô hàng xén, Thạch Lam)

(0,5 điểm) Xác định ngôi kể của đoạn trích trên.

* Yêu cầu về hình thức, kĩ năng: Đảm bảo đoạn văn nghị luận có bố cục mạch lạc, sử dụng linh hoạt các kiểu câu và có sự liên kết chặt chẽ giữa các câu, các ý trong đoạn văn. Có cách diễn đạt trong sáng độc đáo, thể hiện những suy nghĩ, kiến giải mới mẻ về vấn đề nghị luận.

Yêu cầu về kiến thức: 

Học sinh có thể triển khai theo nhiều cách, nhưng cần giới thiệu được vấn đề cần bàn luận, nêu rõ lí do và quan điểm của bản thân, hệ thống luận điểm chặt chẽ, lập luận thuyết phục, sử dụng dẫn chứng thuyết phục.

Sau đây là một hướng gợi ý: 

- Giải thích khái niệm:

+ Lòng nhân ái là tình thương yêu, sự cảm thông và sẵn lòng giúp đỡ người khác.

+ Đây là phẩm chất đạo đức cao đẹp, thể hiện nhân cách con người.

- Ý nghĩa của lòng nhân ái:

+ Giúp xoa dịu nỗi đau, mang lại niềm tin và hy vọng cho người yếu thế.

+ Góp phần xây dựng xã hội văn minh, giàu tình thương.

+ Người sống nhân ái sẽ được yêu mến, tôn trọng và có cuộc sống ý nghĩa hơn.

- Biểu hiện trong xã hội hiện nay:

+ Các hoạt động thiện nguyện, cứu trợ thiên tai, giúp đỡ người nghèo.

+ Tấm gương người trẻ sẵn sàng cống hiến cho cộng đồng (mùa hè xanh, hiến máu,…).

- Phê phán:

+ Một số người vô cảm, ích kỷ, thờ ơ với nỗi đau của người khác.

+ Hành vi trục lợi trên lòng tốt của người khác cần lên án.

- Bài học nhận thức và hành động:

+ Mỗi người cần rèn luyện lòng nhân ái, bắt đầu từ việc nhỏ nhất như chia sẻ, giúp đỡ người xung quanh.

+ Biết sống vì cộng đồng và lan tỏa tình yêu thương trong xã hội.

a. Đảm bảo cấu trúc bài văn nghị luận

-Học sinh biết tạo lập một bài văn nghị luận đảm bảo đủ cấu trúc 3 phần: Mở bài, Thân bài, Kết bài. 

b. Xác định đúng vấn đề cần nghị luận

Vẻ đẹp nhân vật Tâm.

c Triển khai vấn đề nghị luận

- Chia vấn đề nghị luận thành các luận điểm, luận cứ phù hợp, có sức thuyết phục; sử dụng tốt các thao tác lập luận; biết kết hợp giữa nêu lí lẽ và đưa dẫn chứng.

- HS có thể triển khai theo những cách khác nhau, nhưng cần đảm bảo các ý cơ bản sau:

1. Mở bài

Giới thiệu khái quát về tác giả, tác phẩm, nhân vật Tâm.

2. Thân bài

* Cảm nhận về nhân vật Tâm trong đoạn trích.

- Hoàn cảnh gia đình: Gia đình Tâm xưa kia sung túc, cô được đi học nhưng nay sa sút nên cô phải nghỉ học, đi chợ bán hàng xén nuôi cả gia đình và các em ăn học.

- Vẻ đẹp ngoại hình: Tâm là cô gái xinh đẹp “Tâm biết mình xinh nhất chợ. Bọn con trai thường hay quanh quẩn chỗ cô ngồi và buông lời chòng ghẹo...”

* Phẩm chất của nhân vật:

+ Vì hoàn cảnh gia đình sa sút nên Tâm phải nghỉ học đi bán hàng xén. Cô chăm chỉ, tảo tần buôn bán để gánh vác lo toan cho gia đình no ấm, hạnh phúc...

+ Tâm là một người chị giàu tình yêu thương đối với các em, hiếu thảo với cha mẹ và cô sẵn sàng quên đi hạnh phúc cá nhân để cuộc sống của cả gia đình no ấm, vui vẻ, hạnh phúc. Cô hi vọng các em cô học hành thành công sẽ đem lại hạnh phúc, danh tiếng cho gia đình và cô.

 Tâm hiện lên là một cô gái hiền lành, chăm chỉ, đảm đang, nhân hậu, giàu đức hi sinh và có trách nhiệm với gia đình. Vẻ đẹp phẩm chất của Tâm chính là vẻ đẹp của người phụ nữ trong xã hội xưa và nay. Qua đoạn trích cũng như toàn tác phẩm, tác giả vừa thể hiện đồng cảm, thương yêu vừa trân trọng ngợi ca phẩm chất tốt đẹp của con người. Tấm lòng nhân đạo, nhân văn sâu sắc.

- Đánh giá nghệ thuật: cốt truyện đơn tuyến, ngôi kể thứ ba khách quan, nghệ thuật khắc họa hình tượng nhân vật đặc sắc …

3. Kết bài

- Khái quát về nhân vật Tâm.

d. Chính tả, ngữ pháp

Đảm bảo chuẩn chính tả, ngữ pháp Tiếng Việt

e. Sáng tạo

- Bài viết có luận điểm rõ ràng, lập luận thuyết phục, diễn đạt trong sáng, bài viết thể hiện được sự sáng tạo, độc đáo riêng.           

-Chữ viết sạch đẹp, rõ ràng, văn phong lưu loát; không mắc lỗi chính tả, lỗi dùng từ, đặt câu.