KIỀU GẶP TỪ HẢI (Trích “Truyện Kiều”)

Lần thâu gió mát trăng thanh

Bỗng đâu có khách biên đình[1] sang chơi

Râu hùm, hàm én, mày ngài[2]

Vai năm tấc rộng, thân mười thước cao

Đường đường một đấng anh hào[3]

Côn quyền[4] hơn sức, lược thao[5] gồm tài

Đội trời đạp đất ở đời

Họ Từ tên Hải, vốn người Việt Đông[6]

Giang hồ quen thói vẫy vùng

Gươm đàn nửa gánh, non sông một chèo[7]

Qua chơi thấy tiếng nàng Kiều

Tấm lòng nhi nữ[8] cũng xiêu anh hùng

Thiếp danh đưa đến lầu hồng[9]

Hai bên cùng liếc, hai lòng cùng ưa...

(Kiều gặp Từ Hải, Trích "Truyện Kiều" – Nguyễn Du)

Chú thích:

 [1] Biên đình: Nơi biên ải xa xôi;

 [2] Cả câu: Tướng mạo của người anh hùng: râu dữ như râu hùm, hàm mở rộng như chim én, mày cong và to như con tằm;

 [3] Anh hào: Anh hùng hào kiệt;

 [4] Côn: món võ đánh bằng gậy; quyền: món võ đánh bằng tay;

 [5] Lược thao: Mưu lược về các dùng binh, do chữ "Lục thao, Tam lược" là hai pho binh thư đời xưa mà ra;

[6] Việt Đông: Chỉ tỉnh Quảng Đông (Trung Quốc) ở về phía đông sông Việt, nên gọi là Việt Đông;

[7] Cả câu: Dựa vào tích: Hoàng Sào, một lãnh tụ nông dân khởi nghĩa đời Đường, có câu thơ: "Bán kiên cung kiếm băng thiên túng, Nhất trạo giang sơn tận địa duy" (Chỉ nửa vai cung kiếm mà tung hoành khắp cả gầm trời, Chỉ một mái chèo mà đi khắp cả non sông);

[8] Nhi nữ: Chỉ người đẹp, ở đây là Thúy Kiều.

[9] Lầu hồng: Do chữ hồng lâu.

Xác định những phương thức biểu đạt của đoạn trích trên.

Gợi ý:

- Đảm bảo yêu cầu về hình thức, dung lượng

+ Viết đúng hình thức bài văn đầy đủ ba phần Mở bài, Thân bài, Kết bài.

+ Đảm bảo dung lượng khoảng 400 chữ.

- Xác định đúng vấn đề nghị luận: Phân tích nội dung và nghệ thuật của đoạn trích Kiều gặp Từ Hải trong Truyện Kiều.

- Lựa chọn được các thao tác lập luận phù hợp; kết hợp nhuần nhuyễn lí lẽ và dẫn chứng; trình bày được hệ thống ý phù hợp theo bố cục ba phần của bài văn nghị luận. Có thể triển khai theo hướng:

* Mở bài:

- Giới thiệu khái quát về Truyện Kiều và giá trị tư tưởng, nghệ thuật của tác phẩm.

- Giới thiệu vị trí đoạn trích Kiều gặp Từ Hải (ở phần Gia biến và lưu lạc, đánh dấu bước ngoặt quan trọng trong cuộc đời Thúy Kiều).

- Dẫn dắt, nêu vấn đề: Phân tích nội dung và nghệ thuật của đoạn trích để thấy được hình tượng Từ Hải và ý nghĩa của cuộc gặp gỡ này.

* Thân bài:

1. Về nội dung

a. Khắc họa hình tượng Từ Hải – người anh hùng lý tưởng

- Ngoại hình phi thường: “Râu hùm, hàm én, mày ngài/ Vai năm tấc rộng, thân mười thước cao” → bậc anh hùng có tầm vóc vũ trụ, mạnh mẽ, oai phong.

- Tài năng, chí khí lớn: “Đội trời đạp đất ở đời”, “Côn quyền hơn sức, lược thao gồm tài” → người làm chủ cuộc đời, tung hoành ngang dọc, tự do phóng khoáng.

- Tấm lòng nghĩa tình: Khi gặp Thúy Kiều, Từ Hải cảm thông, yêu thương, và sau này trở thành chỗ dựa để Kiều báo ân, báo oán.

b. Ý nghĩa cuộc gặp gỡ Kiều – Từ Hải

- Mở ra bước ngoặt cuộc đời Kiều: từ thân phận lưu lạc đến lúc làm chủ số phận.

- Thể hiện ước mơ công lý, tự do, khát vọng hạnh phúc của nhân dân thời phong kiến.

2. Về nghệ thuật

- Nghệ thuật khắc họa nhân vật anh hùng lý tưởng qua ngoại hình, tài năng, tính cách.

- Bút pháp ước lệ tượng trưng, kết hợp yếu tố lãng mạn và hiện thực.

- Miêu tả ngắn gọn, giàu hình ảnh, sử dụng từ Hán Việt trang trọng, giàu khí phách anh hùng.

- Nhịp thơ linh hoạt, hài hòa, góp phần làm nổi bật vẻ đẹp của nhân vật.

* Kết bài:

- Khẳng định giá trị nội dung: ca ngợi hình tượng Từ Hải – người anh hùng lý tưởng, qua đó thể hiện khát vọng công lý, tự do và ước mơ đổi đời của con người.

- Khẳng định giá trị nghệ thuật: nghệ thuật khắc họa nhân vật, bút pháp lãng mạn, ước lệ.

- Liên hệ ý nghĩa đoạn trích với giá trị nhân văn và tầm vóc của Truyện Kiều trong nền văn học dân tộc.

Bài viết tham khảo

Truyện Kiều của Nguyễn Du là đỉnh cao của văn học trung đại Việt Nam, không chỉ bởi giá trị hiện thực sâu sắc mà còn bởi khát vọng nhân đạo cao đẹp. Trong hành trình 15 năm lưu lạc của Thúy Kiều, đoạn trích Kiều gặp Từ Hải đánh dấu một bước ngoặt quan trọng: Kiều từ thân phận đau khổ, bị chà đạp trở thành người làm chủ cuộc đời mình. Qua đoạn trích, ta thấy rõ giá trị nội dung và nghệ thuật đặc sắc mà Nguyễn Du gửi gắm.

Mở đầu đoạn trích, hình tượng Từ Hải hiện lên với tầm vóc phi thường, mang khí phách anh hùng hiếm có. Chỉ bằng vài nét chấm phá “Râu hùm, hàm én, mày ngài/ Vai năm tấc rộng, thân mười thước cao”, Nguyễn Du đã khắc họa một con người mang dáng dấp vũ trụ, khác hẳn người thường. Không chỉ ngoại hình, Từ Hải còn hiện lên với tài năng và chí khí lớn: “Đội trời đạp đất ở đời/ Côn quyền hơn sức, lược thao gồm tài”. Câu thơ gợi ra một con người làm chủ cuộc sống, tung hoành ngang dọc, dám sống vì chí lớn, khác hẳn số đông cam chịu. Trong mối nhân duyên với Thúy Kiều, Từ Hải còn là người trọng nghĩa tình, sẵn sàng dang tay nâng đỡ nàng, mở ra một tương lai mới cho Kiều sau chuỗi ngày tủi nhục.

Cuộc gặp gỡ giữa Kiều và Từ Hải không chỉ là mối nhân duyên cá nhân mà còn mang ý nghĩa xã hội sâu sắc. Từ đây, Kiều có cơ hội thực hiện ước mơ công lý: báo ân, báo oán, đòi lại danh dự cho chính mình. Hình tượng Từ Hải vì thế còn tượng trưng cho khát vọng tự do, công bằng, cho ước mơ đổi đời của nhân dân thời phong kiến vốn chịu nhiều bất công, áp bức.

Về nghệ thuật, đoạn trích thể hiện tài năng bậc thầy của Nguyễn Du trong khắc họa nhân vật. Bút pháp ước lệ tượng trưng kết hợp với lãng mạn và hiện thực làm nổi bật hình tượng Từ Hải vừa phi thường, lý tưởng, vừa gần gũi với khát vọng con người. Ngôn ngữ thơ trang trọng, cô đọng, nhịp thơ linh hoạt, hình ảnh giàu sức gợi góp phần khắc họa rõ nét vẻ đẹp anh hùng và khí phách của nhân vật.

Đoạn trích Kiều gặp Từ Hải vì vậy không chỉ tái hiện một bước ngoặt trong cuộc đời Thúy Kiều mà còn thể hiện ước mơ công lý, tự do, khát vọng hạnh phúc cháy bỏng của con người trong xã hội cũ. Với nghệ thuật miêu tả bậc thầy và giá trị nhân đạo sâu sắc, Nguyễn Du đã làm nên một đoạn thơ vừa đẹp đẽ, lãng mạn, vừa giàu ý nghĩa nhân văn, góp phần đưa Truyện Kiều trở thành kiệt tác của văn học dân tộc.

- Đoạn thơ trên kể lại sự việc: Từ Hải đến lầu xanh, gặp gỡ Thúy Kiều và đem lòng yêu mến nàng.

- Nhân vật được khắc họa trong đoạn trích là nhân vật Từ Hải.