TRƯA HÈ

(Anh Thơ)

Trời trong biếc không qua mây gợn trắng,

Gió nồm nam lộng thổi cánh diều xa.

Hoa lựu nở đầy một vườn đỏ nắng,

Lũ bướm vàng lơ đãng lướt bay qua.

 

Trong thôn vắng, tiếng gà xao xác gáy,

Các bà già đưa võng hát, thiu thiu...

Những bé con ngồi buồn lê bắt chấy

Bên đàn ruồi rạc nắng hết hơi kêu.

 

Ngoài đê thẳm, không người đi vắng vẻ,

Lũ chuồn chuồn giỡn nắng, đuổi nhau bay.

Nhưng thỉnh thoảng tiếng nhạc đồng buồn tẻ

Của vài người cỡi ngựa đến xua ngay.

  (Anh Thơ, Trưa hè, Trích Thi Nhân Việt Nam – Hoài Thanh - Hoài Chân, NXB văn học, 2016, tr.199)

Xác định thể thơ của bài thơ và nêu dấu hiệu nhận biết.

Gợi ý:

- Đảm bảo yêu cầu về hình thức, dung lượng

+ Viết đúng hình thức đoạn văn (diễn dịch, quy nạp, móc xích…).

+ Đảm bảo dung lượng khoảng 200 chữ.

- Xác định đúng vấn đề nghị luận

+ Chia sẻ suy nghĩ về việc tận hưởng và trân trọng những khoảnh khắc đẹp trong cuộc sống.

- Hệ thống ý:

+ Cảm nhận vẻ đẹp thiên nhiên:

. Bầu trời trong xanh, gió thổi mát lành, sắc hoa lựu đỏ rực rỡ, cánh diều bay cao, chuồn chuồn đuổi nhau trong nắng…

. Âm thanh quen thuộc: tiếng gà gáy, tiếng ru võng, tiếng nhạc đồng xa vọng lại…

→ Tạo nên một bức tranh làng quê mùa hè đầy sức sống nhưng cũng rất yên ả, thanh bình.

+ Liên hệ suy nghĩ về việc tận hưởng và trân trọng những khoảnh khắc đẹp:

. Trong cuộc sống hiện đại, chúng ta dễ bị cuốn vào guồng quay học tập, công việc, áp lực…

. Những khoảnh khắc bình yên như trong bài thơ giúp tâm hồn thư thái, yêu đời, biết ơn cuộc sống giản dị.

. Cần học cách dừng lại, tận hưởng những điều đẹp đẽ quanh mình, dù nhỏ bé nhưng quý giá.

- Phát triển đoạn văn logic, thuyết phục

+ Dẫn chứng từ văn bản để minh chứng cho nhận định.

+ Thể hiện rõ suy nghĩ về việc tận hưởng và trân trọng những khoảnh khắc đẹp trong cuộc sống.

- Đảm bảo ngữ pháp, liên kết:

+ Trình bày rõ ràng, mạch lạc, không mắc lỗi chính tả.

- Sáng tạo

+ Cách diễn đạt mới mẻ, có suy nghĩ sâu sắc về vấn đề nghị luận.

Đoạn văn tham khảo

Bài thơ Trưa hè của Anh Thơ đã khắc họa một bức tranh thiên nhiên làng quê Việt Nam thật đẹp và bình yên. Bầu trời xanh thẳm không gợn mây, gió nồm thổi mát lành, hoa lựu đỏ rực cả khu vườn, cánh diều bay cao trong nắng, tiếng gà gáy, tiếng ru võng và đàn chuồn chuồn giỡn nắng… Tất cả hiện lên giản dị mà gợi nên cảm giác yên ả, thanh thản lạ thường. Từ bức tranh ấy, em chợt nghĩ về việc trân trọng những khoảnh khắc đẹp trong cuộc sống. Cuộc sống hiện đại bận rộn khiến con người đôi khi quên mất rằng hạnh phúc thật ra rất đơn sơ: một buổi trưa trong lành, một tiếng chim hót, hay một lần thong thả dạo chơi giữa thiên nhiên. Nếu biết dừng lại, tận hưởng và ghi nhớ những khoảnh khắc ấy, chúng ta sẽ thấy tâm hồn nhẹ nhõm, yêu đời hơn, thêm động lực để vượt qua khó khăn. Trân trọng từng phút giây bình yên cũng chính là cách để sống sâu sắc, hạnh phúc và ý nghĩa hơn giữa dòng chảy vội vã của cuộc đời.

Gợi ý:

- Đảm bảo yêu cầu về hình thức, dung lượng

+ Viết đúng hình thức bài văn đầy đủ ba phần Mở bài, Thân bài, Kết bài.

+ Đảm bảo dung lượng khoảng 500 chữ.

- Xác định đúng vấn đề nghị luận: trình bày cảm nhận về bức tranh thiên nhiên và cuộc sống làng quê Việt Nam trong bài thơ.

- Lựa chọn được các thao tác lập luận phù hợp; kết hợp nhuần nhuyễn lí lẽ và dẫn chứng; trình bày được hệ thống ý phù hợp theo bố cục ba phần của bài văn nghị luận. Có thể triển khai theo hướng:

* Mở bài:

- Giới thiệu tác giả Anh Thơ: một trong những nhà thơ tiêu biểu của phong trào Thơ mới 1932–1945, thơ thường giàu chất hiện thực, miêu tả cảnh sắc nông thôn Việt Nam mộc mạc, chân thật.

- Dẫn vào bài thơ Trưa hè và khái quát bức tranh thiên nhiên, làng quê trong tác phẩm.

* Thân bài:

a. Cảm nhận về bức tranh thiên nhiên làng quê

- Bức tranh mùa hè trong trẻo, thanh bình:

+ “Trời trong biếc không qua mây gợn trắng” → bầu trời xanh cao, quang đãng, gợi cảm giác khoáng đạt.

+ “Gió nồm nam lộng thổi cánh diều xa” → gió thổi cánh diều bay cao, không gian mở rộng, gợi tuổi thơ và ước mơ.

+ “Hoa lựu nở đầy một vườn đỏ nắng, lũ bướm vàng lơ đãng lướt bay qua” → gam màu nóng rực rỡ hòa với sự lơ đãng, nhẹ nhàng của bướm vàng.

b. Cuộc sống con người làng quê

- Âm thanh quen thuộc: tiếng gà gáy trưa, tiếng võng ru êm đềm.

- Hình ảnh các bà già ru cháu, lũ trẻ ngồi bắt chấy → những sinh hoạt dân dã, thân thuộc.

- Ngoài đê: chuồn chuồn đuổi nhau, vài người cưỡi ngựa đi qua… → khắc họa sự yên ả, nhịp sống chậm rãi.

c. Nghệ thuật

- Ngôn ngữ giản dị, chân thực nhưng giàu sức gợi.

- Sử dụng nhiều hình ảnh, màu sắc, âm thanh quen thuộc của nông thôn Việt Nam.

- Giọng thơ nhẹ nhàng, trong sáng, giàu chất họa, chất nhạc.

d. Ý nghĩa

- Bài thơ ca ngợi vẻ đẹp của thiên nhiên, làng quê và cuộc sống thanh bình.

- Gợi tình yêu quê hương, sự trân trọng những giá trị bình dị, truyền thống.

* Kết bài:

- Khẳng định lại vẻ đẹp bức tranh làng quê Việt Nam qua bài thơ Trưa hè.

- Nêu cảm nghĩ của bản thân: thêm yêu thiên nhiên, quê hương, trân trọng cuộc sống giản dị, yên ả.

Bài viết tham khảo

Anh Thơ là một trong những gương mặt tiêu biểu của phong trào Thơ mới 1932–1945. Thơ của bà thường giàu chất hiện thực, khắc họa chân thật, tinh tế bức tranh thiên nhiên và cuộc sống nơi thôn quê. Bài thơ Trưa hè là một minh chứng tiêu biểu, gợi mở một bức tranh làng quê Việt Nam trong trẻo, thanh bình và đầy sức sống.

Bức tranh thiên nhiên hiện lên với vẻ đẹp gần gũi, quen thuộc mà rất đỗi trữ tình. Ngay từ những câu thơ đầu, tác giả mở ra một không gian khoáng đạt: “Trời trong biếc không qua mây gợn trắng/ Gió nồm nam lộng thổi cánh diều xa”. Nắng hè rực rỡ trải vàng trên từng vòm cây, cánh diều no gió bay cao, mang theo ước mơ tuổi thơ và gợi nhớ miền ký ức yên ả của làng quê Việt. Màu sắc thiên nhiên cũng thật hài hòa: sắc đỏ rực rỡ của hoa lựu, sắc vàng tươi của cánh bướm… Tất cả như hòa quyện vào nhau, tạo nên một bức tranh mùa hè sống động mà vẫn dịu dàng, yên bình.

Không chỉ dừng lại ở vẻ đẹp thiên nhiên, bài thơ còn gợi lên nhịp sống chậm rãi, yên ả của con người làng quê. Tiếng gà trưa gáy vang đâu đó, tiếng võng ru êm ả bên hiên nhà, lũ trẻ thơ ngồi bắt chấy trong nắng trưa… Tất cả đều toát lên vẻ bình dị, mộc mạc mà thân thương. Ngoài đê xa, những cánh chuồn chuồn đuổi nhau trong nắng, thi thoảng vài người cưỡi ngựa đi qua để lại tiếng nhạc đồng vang vọng, làm cho bức tranh thêm phần sinh động.

Về nghệ thuật, Anh Thơ đã sử dụng những hình ảnh quen thuộc, ngôn ngữ giản dị nhưng giàu sức gợi, kết hợp khéo léo giữa màu sắc, âm thanh và đường nét. Giọng thơ nhẹ nhàng, trong trẻo như lời trò chuyện thủ thỉ, gợi người đọc nhớ về những ngày hè thanh thản nơi quê nhà.

Bài thơ không chỉ vẽ nên bức tranh mùa hè thôn quê đẹp đẽ mà còn gợi tình yêu quê hương, sự trân trọng với những khoảnh khắc bình yên trong cuộc sống. Giữa nhịp sống hối hả hôm nay, những vần thơ của Anh Thơ như nhắc nhở mỗi người biết dừng lại, tận hưởng vẻ đẹp giản dị nhưng quý giá quanh mình.

Với Trưa hè, Anh Thơ đã mang đến cho người đọc một miền ký ức ngọt ngào và sâu lắng, nơi thiên nhiên và con người hòa quyện, nơi tâm hồn ta được trở về với những gì trong trẻo, bình yên nhất.