Dựa vào trích đoạn “Một ông giáo kiêm nhà trinh thám” trong tập Chiếc tất nhuộm bùn của Phạm Cao Củng, anh/chị hãy viết một bài văn nghị luận (khoảng 500 chữ) phân tích hình tượng nhân vật Kỳ Phát và nghệ thuật đặc sắc của đoạn trích.

Gợi ý:

- Đảm bảo yêu cầu về hình thức, dung lượng

+ Viết đúng hình thức bài văn đầy đủ ba phần Mở bài, Thân bài, Kết bài.

+ Đảm bảo dung lượng khoảng 500 chữ.

- Xác định đúng vấn đề nghị luận: Phân tích hình tượng nhân vật Kỳ Phát và nghệ thuật đặc sắc của đoạn trích.

- Lựa chọn được các thao tác lập luận phù hợp; kết hợp nhuần nhuyễn lí lẽ và dẫn chứng; trình bày được hệ thống ý phù hợp theo bố cục ba phần của bài văn nghị luận. Có thể triển khai theo hướng:

* Mở bài:

- Giới thiệu tác giả Phạm Cao Củng – “Vua truyện trinh thám Việt Nam”, người tiên phong đặt nền móng cho thể loại trinh thám trước 1945.

- Dẫn dắt đến đoạn trích “Một ông giáo kiêm nhà trinh thám” với nhân vật Kỳ Phát – hình tượng nổi bật cho trí tuệ sắc sảo và khả năng suy luận lô-gic.

- Nêu vấn đề: Phân tích nhân vật Kỳ Phát và nghệ thuật đặc sắc trong đoạn trích.

* Thân bài:

a. Phân tích nhân vật Kỳ Phát

- Khả năng quan sát tỉ mỉ: Chỉ với chi tiết “8 giờ kém 5”, Kỳ Phát đã nhận ra điểm bất thường của chiếc đồng hồ.

- Óc suy luận lô-gic, khoa học: Từ việc đồng hồ chết trước khi thầy vào lớp, kết hợp với thói quen đến sớm của một số bạn, anh suy luận ra thủ phạm là người “ăn cắp bất đắc dĩ”.

- Tinh thần cẩn trọng, khách quan: Kỳ Phát không kết luận vội vàng mà dựa trên bằng chứng cụ thể như “vết dầu máy” trên bàn học.

- Bản lĩnh, dũng cảm: Sẵn sàng đối diện sự thật, đưa ra lập luận thuyết phục mà không sợ trách nhiệm hay va chạm.

b. Nghệ thuật đặc sắc

- Cốt truyện trinh thám theo trình tự: Bí ẩn – điều tra – phá án, tạo sự kịch tính và hấp dẫn.

- Xây dựng nhân vật qua lời nói, hành động, suy nghĩ: Giúp nhân vật Kỳ Phát hiện lên sống động, có chiều sâu trí tuệ.

- Ngôn ngữ kể chuyện linh hoạt: Kết hợp giữa miêu tả, tự sự và đối thoại làm mạch truyện tự nhiên, lôi cuốn.

- Chi tiết bất ngờ, hợp lí: Tạo sức hấp dẫn đặc trưng của truyện trinh thám.

* Kết bài:

- Khẳng định tài năng và trí tuệ sắc sảo của Kỳ Phát – đại diện cho hình tượng nhà trinh thám Việt Nam đầu thế kỷ XX.

- Đánh giá đóng góp của Phạm Cao Củng trong việc xây dựng thể loại trinh thám hấp dẫn, giàu tính lí trí nhưng gần gũi với đời sống học đường và xã hội đương thời.

Bài viết tham khảo

Trong nền văn học Việt Nam trước 1945, Phạm Cao Củng được xem là “Vua truyện trinh thám”, người tiên phong đặt nền móng cho thể loại này ở nước ta. Tác phẩm Chiếc tất nhuộm bùn của ông, đặc biệt là trích đoạn “Một ông giáo kiêm nhà trinh thám”, đã gây ấn tượng sâu sắc với hình tượng nhân vật Kỳ Phát – người học trò thông minh, sắc sảo, sở hữu tài quan sát và suy luận lô-gic xuất sắc. Qua đoạn trích, người đọc không chỉ thấy được trí tuệ của nhân vật mà còn cảm nhận được nét độc đáo trong nghệ thuật kể chuyện trinh thám của Phạm Cao Củng.

Kỳ Phát hiện lên trước hết là một người có khả năng quan sát tỉ mỉ, nhạy bén với từng chi tiết nhỏ. Chỉ với chi tiết “8 giờ kém 5” trên mặt đồng hồ, cậu đã nhận ra điểm bất thường và suy luận ra nguyên nhân khiến chiếc đồng hồ chết máy. Không dừng lại ở đó, Kỳ Phát còn cho thấy óc phán đoán khoa học, lô-gic chặt chẽ. Cậu xâu chuỗi các sự kiện: việc thầy giáo Hy đến sớm, đồng hồ chết trước khi vào lớp, thói quen đến trường của các bạn học,… để dần khoanh vùng thủ phạm là người “ăn cắp bất đắc dĩ” – chỉ vì tò mò chứ không hề có ý định xấu. Kỳ Phát không kết luận vội vàng mà tìm bằng chứng cụ thể, từ vết dầu máy còn sót lại trên bàn học đến thái độ lúng túng của Sâm, tất cả đều được phân tích hợp lí, khách quan. Bản lĩnh và sự tự tin của Kỳ Phát cũng khiến người đọc khâm phục: cậu sẵn sàng đối diện sự thật, trình bày suy luận sắc sảo trước mọi người để minh oan cho mình và chỉ ra thủ phạm thật sự.

Bên cạnh nhân vật hấp dẫn, nghệ thuật kể chuyện trong đoạn trích cũng mang nhiều điểm đặc sắc. Cốt truyện tuân theo trình tự quen thuộc của thể loại trinh thám: bí ẩn xuất hiện – hành trình điều tra – chân tướng được sáng tỏ, tạo nên sự kịch tính và tò mò. Nhân vật được khắc họa qua lời nói, hành động, suy nghĩ chứ không chỉ qua lời kể của tác giả, khiến Kỳ Phát hiện lên sống động và đầy sức thuyết phục. Ngôn ngữ truyện kết hợp giữa miêu tả, đối thoại và lập luận, vừa sinh động vừa chặt chẽ, lôi cuốn người đọc theo từng bước phá án.

Có thể nói, với nhân vật Kỳ Phát, Phạm Cao Củng đã đem đến cho văn học Việt Nam hình tượng nhà trinh thám đầu tiên mang màu sắc trí tuệ và giàu sức hấp dẫn. Tài năng của nhân vật cùng nghệ thuật kể chuyện khéo léo của tác giả đã góp phần khẳng định vị trí tiên phong của Phạm Cao Củng trong dòng văn học trinh thám Việt Nam, đồng thời mở ra một thế giới phá án li kì nhưng rất gần gũi với đời sống học đường và xã hội đương thời.