Anh/ chị hãy viết một bài văn nghị luận (khoảng 400 chữ) phân tích nghệ thuật xây dựng nhân vật và nghệ thuật xây dựng bi kịch trong đoạn trích phần Đọc hiểu.

Gợi ý:

- Đảm bảo yêu cầu về hình thức, dung lượng

+ Viết đúng hình thức bài văn đầy đủ ba phần Mở bài, Thân bài, Kết bài.

+ Đảm bảo dung lượng khoảng 400 chữ.

- Xác định đúng vấn đề nghị luận: Phân tích nghệ thuật xây dựng nhân vật và nghệ thuật xây dựng bi kịch trong đoạn trích phần Đọc hiểu.

- Lựa chọn được các thao tác lập luận phù hợp; kết hợp nhuần nhuyễn lí lẽ và dẫn chứng; trình bày được hệ thống ý phù hợp theo bố cục ba phần của bài văn nghị luận. Có thể triển khai theo hướng:

* Mở bài:

- Giới thiệu tác giả Vũ Trọng Phụng: cây bút hiện thực xuất sắc của văn học Việt Nam 1930–1945, nổi tiếng với những tác phẩm phơi bày sự thật trần trụi của xã hội đương thời.

- Giới thiệu vở kịch Không một tiếng vang: một bi kịch nhân sinh sâu sắc, phản ánh thân phận bế tắc, đau khổ của con người dưới ách áp bức và đồng tiền.

- Dẫn vào vấn đề: Nghệ thuật xây dựng nhân vật hoặc xây dựng bi kịch trong đoạn trích.

* Thân bài:

a. Nghệ thuật xây dựng nhân vật

- Nhân vật ông lão:

+ Hình tượng người cha già mù lòa, nghèo khổ, bệnh tật, chịu đựng nỗi đau thể xác lẫn tinh thần.

+ Lời thoại ngắn, dồn dập, nhiều tiếng kêu than “Ôi giời ơi!”, thể hiện sự bế tắc đến tột cùng.

- Nhân vật chị Cả:

+ Người phụ nữ tảo tần, lo toan cho cha và chồng nhưng bất lực trước nghèo đói.

+ Hành động bán chậu thau, đắp chiếu cho cha… bộc lộ sự hiếu thảo, tình thương và nỗi tuyệt vọng.

- Nhân vật anh Cả:

+ Người đàn ông gánh nặng gia đình, phẫn uất với xã hội bất công, cay đắng nhận ra sức mạnh tuyệt đối của đồng tiền.

+ Lời thoại dài, chứa triết lý chua chát, tố cáo hiện thực tàn nhẫn.

→ Nghệ thuật: Khắc họa tính cách qua lời thoại chân thực, ngôn ngữ đời thường mà giàu sức gợi, hành động kịch tính đẩy bi kịch lên cao trào.

b. Nghệ thuật xây dựng bi kịch

- Hoàn cảnh: Gia đình nghèo khổ, nợ nần, bệnh tật, đứng trước bờ vực tan nát.

- Xung đột kịch: Giữa khát vọng sống, mong muốn hạnh phúc và hiện thực tàn nhẫn của nghèo đói, bất công xã hội.

- Cao trào: Lời thoại phẫn uất của anh Cả, tiếng kêu của ông lão, sự thất vọng bất lực của chị Cả → đẩy bi kịch đến tận cùng.

- Ý nghĩa: Phơi bày sự tha hóa của xã hội thực dân nửa phong kiến, đồng thời bày tỏ niềm cảm thương sâu sắc với những phận người cơ cực.

* Kết bài:

- Khẳng định nghệ thuật xây dựng nhân vật/bi kịch đặc sắc của Vũ Trọng Phụng: hiện thực sâu cay, nhân đạo thấm thía.

- Nêu cảm nghĩ: Tác phẩm để lại ấn tượng mạnh mẽ về nỗi đau con người và sức tố cáo xã hội bất công.

Bài văn tham khảo

Vũ Trọng Phụng là một trong những cây bút hiện thực xuất sắc của văn học Việt Nam giai đoạn 1930–1945. Với lối viết sắc lạnh, ông đã phơi bày sự thật trần trụi của xã hội thực dân nửa phong kiến, nơi con người bị dồn đến bước đường cùng bởi đói nghèo, bất công và đồng tiền. Vở bi kịch Không một tiếng vang là minh chứng rõ nét cho tài năng ấy, đặc biệt qua nghệ thuật xây dựng nhân vật và bi kịch đặc sắc, để lại ám ảnh sâu sắc trong lòng người đọc.

Ngay từ đoạn mở đầu, ta đã thấy hiện lên gia cảnh nghèo đói, bệnh tật của một gia đình lao động. Nhân vật ông lão mù lòa, yếu ớt, bệnh tật triền miên nhưng vẫn phải lo lắng cho con, cho gia đình, cho nợ nần. Tiếng kêu "Ôi giời ơi!" lặp đi lặp lại đầy tuyệt vọng, không chỉ là tiếng than cho số phận của chính mình mà còn là tiếng kêu xé lòng cho kiếp người nghèo khổ trong xã hội ấy. Bên cạnh đó, nhân vật chị Cả hiện lên với hình ảnh người phụ nữ tảo tần, thương cha, thương chồng, chạy vạy từng đồng để mua bát cháo, lọ dầu cho cha già. Hành động bán cả chiếc chậu thau để kiếm tiền càng khắc sâu sự túng quẫn, bế tắc. Còn nhân vật anh Cả, người đàn ông trụ cột gia đình, lại hiện lên với nỗi phẫn uất tột cùng. Lời thoại dài, chứa đầy chua chát khi anh nhận ra sức mạnh ghê gớm của đồng tiền: “Chỉ có đồng tiền là Giời, là Phật… Lương tâm à? Còn thua đồng tiền!” – lời tố cáo đanh thép xã hội tàn nhẫn, nơi cái ác, cái bất công lấn át mọi giá trị đạo đức.

Bi kịch của vở kịch không chỉ nằm ở cái đói, cái nghèo mà còn ở sự bế tắc về tinh thần. Gia đình ấy không tìm thấy lối thoát nào, chỉ còn nước mắt, tiếng kêu than và cả sự nổi loạn bất lực. Xung đột kịch được đẩy lên cao trào khi anh Cả bỏ đi trong tuyệt vọng, ông lão ngã gục, chị Cả hoảng loạn vừa chạy theo chồng vừa dìu cha, mọi thứ như vỡ tung trong một vòng xoáy bi thương. Đó là bi kịch của những con người hiền lành nhưng bị dồn ép đến tận cùng, nơi mà sự sống chỉ còn là tồn tại lay lắt.

Với nghệ thuật xây dựng nhân vật qua lời thoại chân thực, hành động giàu kịch tính, cùng cách đẩy xung đột lên cao trào, Vũ Trọng Phụng đã tạo nên một bi kịch nhân sinh thấm thía. Tác phẩm không chỉ phơi bày hiện thực xã hội bất công mà còn lay động lòng người bởi tình thương với những phận đời cơ cực, qua đó tố cáo sức mạnh tàn phá khủng khiếp của đồng tiền và chế độ thực dân nửa phong kiến.

Không một tiếng vang vì thế không chỉ là tiếng kêu than của một gia đình nhỏ bé mà còn là tiếng khóc lớn của cả một thời đại đầy bất công, để lại ám ảnh sâu sắc về số phận con người và giá trị nhân đạo của văn chương hiện thực.