TRÊN NHỮNG DẶM ĐƯỜNG XANH (Trích)

(Tóm tắt phần đầu văn bản: Phương Trà, một nữ sĩ quan(1), sắp tham gia lực lượng gìn giữ hòa bình Liên Hợp Quốc(2) tại Nam Sudan(3). Chị đã trải qua khóa huấn luyện khắc nghiệt(4) và sẵn sàng tinh thần lên đường thực hiện nhiệm vụ quốc tế. Tuy nhiên, trong lòng chị vẫn có những băn khoăn, lo lắng, đặc biệt là nỗi bồi hồi khi nghĩ đến việc phải xa con trai nhỏ – bé Su Su. Chồng của Phương Trà – Trung tá Lê Hoàng Vũ – luôn âm thầm ủng hộ vợ dù cả hai đều bận rộn với công việc. Trong khi đó, bé Su Su vẫn hồn nhiên với cuộc sống gia đình ấm áp. Một buổi sáng cuối tuần, khi cả nhà quây quần, mẹ chồng Phương Trà khuyên chị nên nói với Su Su về việc mình sắp đi công tác xa. Bà kể lại chuyện ngày xưa khi bố Vũ lên đường làm nhiệm vụ, cậu bé Vũ đã sớm biết tự lập và trưởng thành hơn. Nghe lời mẹ, Phương Trà thêm vững lòng và tin tưởng rằng bé Su Su rồi cũng sẽ mạnh mẽ như bố ngày trước).

Trung tá Lê Hoàng Vũ kết thúc bài giảng về vấn đề giải quyết các xung đột quốc tế(5) trong tiếng vỗ tay rào rào của học viên. Rời khỏi giảng đường, anh lái xe về nhà trong tâm trạng hồi hộp xen chút lo lắng. Sáng nay, trường của Su Su có buổi tập huấn dành cho giáo viên nên tất cả học sinh nghỉ học, vợ anh lại có hẹn đưa mẹ tới bệnh viện khám theo lịch định kỳ với bác sĩ. Anh đã sắp xếp đưa con đi gửi nhưng Su Su quả quyết rằng con có thể ở nhà một mình. Trong lúc anh đang băn khoăn thì Phương Trà đã mỉm cười gật đầu đồng ý với thằng bé, còn mẹ anh xoa đầu Su Su đầy tin tưởng.

Vũ mở cửa bước vào nhà. Đèn phòng bếp bật sáng. Anh thấy Su Su đang loay hoay rửa cốc chén.

- Su Su của bố dậy lâu chưa, con ăn sáng rồi chứ?

Nhìn thấy bố, Su Su nhoẻn cười rạng rỡ:

- Bố về rồi đấy ạ. Bố ơi, sáng nay con thức dậy đã gấp chăn màn gọn gàng. Ăn sáng xong con làm hết bài tập cô giao. Sau đó con chơi với bé cún một lúc rồi quét nhà và rửa cốc đây bố ạ.

Vũ không giấu được vẻ ngạc nhiên:

- Con trai bố giỏi quá! Vậy là con đã lớn thật rồi!

Su Su nói nhỏ như thầm thì:

- Bố biết không, mẹ nói sắp tới mẹ sẽ phải đi công tác đến một nơi xa thật là xa, ở đó có nhiều trẻ em cần được bảo vệ bố ạ. Những ngày qua mẹ đã dặn dò con rất nhiều điều, bố con mình ở nhà phải cố gắng hơn để mẹ yên tâm giúp đỡ các bạn ấy nhé!

Trung tá Vũ ôm con vào lòng. Nhìn gương mặt con, anh như bắt gặp lại khoảnh khắc đã khiến trái tim mình rung động từ thuở xa xưa ấy. Đôi mắt Su Su giống hệt Phương Trà, trong sáng, thẳm sâu và điềm tĩnh.

Một buổi sáng mùa xuân đầy nắng, những người chiến sĩ từ biệt gia đình để lên đường bắt đầu thực hiện nhiệm vụ tại Nam Sudan. Thiếu tá Phương Trà đi giữa hàng quân. Trong hành trang(6) chị mang theo có rất nhiều hộp mầu và giấy vẽ mà Su Su bé nhỏ nhờ mẹ dành tặng những người bạn nơi châu Phi xa xôi chưa một lần gặp gỡ.

Rồi mai này khi Su Su lớn lên, hẳn là con sẽ tự hào khi nghĩ về hành trình của mẹ hôm nay. Những bước chân lặng lẽ cho hy vọng nở hoa(7) trên vùng đất mới(8).

                                     (Trọng Bách - Báo điện tử Nhân dân cuối tuần - nhandan.vn)

Chú thích:

(1) nữ sĩ quan: sĩ quan quân đội là nữ giới.

(2) lực lượng gìn giữ hòa bình Liên Hợp Quốc: là lực lượng đa quốc gia do Liên Hợp Quốc thành lập, có nhiệm vụ duy trì hòa bình và an ninh ở các khu vực xung đột trên thế giới.

(3) Nam Sudan: là một quốc gia ở Đông Phi, nơi thường xuyên xảy ra xung đột và bất ổn.

(4) khóa huấn luyện khắc nghiệt: là khóa huấn luyện cường độ cao, đòi hỏi nhiều về thể lực, kỹ năng và tinh thần để chuẩn bị cho nhiệm vụ đặc biệt.

(5) giải quyết các xung đột quốc tế: là việc tìm kiếm các biện pháp hòa bình để chấm dứt các tranh chấp, xung đột giữa các quốc gia.

(6) hành trang: chỉ đồ đạc, vật dụng cần thiết cho chuyến đi xa.

(7) hy vọng nở hoa: là hình ảnh ẩn dụ cho những kết quả tốt đẹp, những điều tích cực sẽ đến.

(8) vùng đất mới: là Nam Sudan, nơi Phương Trà đến làm nhiệm vụ.

Đoạn trích trên được kể theo ngôi thứ mấy?

Gợi ý:

- Đảm bảo yêu cầu về hình thức, dung lượng

+ Viết đúng hình thức bài văn đầy đủ ba phần Mở bài, Thân bài, Kết bài.

+ Đảm bảo dung lượng khoảng 500 chữ.

- Xác định đúng vấn đề nghị luận: Trình bày suy nghĩ về vấn đề: “Thế hệ trẻ hôm nay cần làm gì để thể hiện tình yêu nước một cách đúng đắn và thiết thực?”

- Lựa chọn được các thao tác lập luận phù hợp; kết hợp nhuần nhuyễn lí lẽ và dẫn chứng; trình bày được hệ thống ý phù hợp theo bố cục ba phần của bài văn nghị luận. Có thể triển khai theo hướng:

* Mở bài:

- Dẫn dắt từ hình ảnh Thiếu tá Phương Trà

- Nêu vấn đề nghị luận: cách thể hiện tình yêu nước đúng đắn và thiết thực của thế hệ trẻ ngày nay.

* Thân bài:

- Phân tích hình ảnh nhân vật Thiếu tá Phương Trà (khuyến khích HS làm):

+ Những khó khăn, thử thách mà chị phải đối mặt trong môi trường làm việc quốc tế đầy phức tạp.

+ Sự nén lại tình cảm cá nhân, gạt bỏ những lo lắng riêng tư để hoàn thành nhiệm vụ cao cả.

+ Tinh thần trách nhiệm, lòng dũng cảm, sự kiên cường và bản lĩnh của một nữ sĩ quan Việt Nam trên đất khách.

+ Khẳng định hành động của chị là sự thể hiện sâu sắc lòng yêu nước, không chỉ bó hẹp trong phạm vi quốc gia mà còn mở rộng ra trách nhiệm với hòa bình thế giới.

+ Liên hệ và bàn luận về vấn đề "Thế hệ trẻ hôm nay cần làm gì để thể hiện tình yêu nước một cách đúng đắn và thiết thực?"

- Giải thích khái niệm:

+ Tình yêu nước: tình cảm thiêng liêng, gắn bó với dân tộc, Tổ quốc

+ Biểu hiện đúng đắn và thiết thực: gắn với hành động cụ thể, phù hợp thời đại

- Cách thể hiện tình yêu nước của thế hệ trẻ hiện nay:

+ Yêu nước bắt đầu từ những hành động cụ thể trong cuộc sống hàng ngày:

Trau dồi kiến thức, rèn luyện kỹ năng để trở thành những công dân có ích cho xã hội.

Tôn trọng và chấp hành pháp luật, giữ gìn trật tự an ninh.

Bảo vệ môi trường, giữ gìn bản sắc văn hóa dân tộc.

Quan tâm đến các vấn đề xã hội, tích cực tham gia các hoạt động cộng đồng.

+ Thể hiện tình yêu nước trong bối cảnh hội nhập quốc tế:

Học hỏi văn hóa, tri thức của các quốc gia khác nhưng vẫn giữ vững bản sắc dân tộc.

Xây dựng hình ảnh Việt Nam tươi đẹp, thân thiện trong mắt bạn bè quốc tế.

Tham gia vào các hoạt động giao lưu văn hóa, hợp tác quốc tế.

Lên tiếng bảo vệ chủ quyền và lợi ích quốc gia một cách hòa bình và thông minh.

+ Phê phán những biểu hiện lệch lạc của lòng yêu nước:

Yêu nước mù quáng, cực đoan, gây tổn hại đến lợi ích quốc gia và quan hệ quốc tế.

Hành động gây rối, vi phạm pháp luật nhân danh lòng yêu nước.

Thái độ thờ ơ, vô cảm trước vận mệnh của đất nước.

- Mở rộng vấn đề:

Khẳng định tình yêu nước là một phẩm chất cao đẹp, cần được nuôi dưỡng và phát huy ở mỗi người trẻ.

Nhấn mạnh vai trò của giáo dục, gia đình và xã hội trong việc định hướng và khơi dậy lòng yêu nước đúng đắn cho thế hệ trẻ.

* Kết bài:

- Khẳng định lại ý nghĩa và tầm quan trọng của lòng yêu nước trong bối cảnh hiện nay.

- Liên hệ đến hình ảnh cao đẹp của Thiếu tá Phương Trà như một nguồn cảm hứng cho thế hệ trẻ.

- Liên hệ bản thân (nếu có)

Bài văn tham khảo

Trong truyện ngắn Trên những dặm đường xanh, hình ảnh Thiếu tá Phương Trà – một nữ sĩ quan Việt Nam sẵn sàng gác lại tình cảm riêng để lên đường làm nhiệm vụ gìn giữ hòa bình tại Nam Sudan – đã để lại nhiều xúc động trong lòng người đọc. Ở chị là tinh thần dũng cảm, trách nhiệm cao cả và tình yêu nước sâu sắc. Từ hình ảnh ấy, chúng ta tự hỏi: Thế hệ trẻ hôm nay cần làm gì để thể hiện tình yêu nước một cách đúng đắn và thiết thực?

Thiếu tá Phương Trà phải đối mặt với muôn vàn khó khăn: môi trường quốc tế phức tạp, nhiệm vụ nặng nề, nỗi lo lắng cho gia đình, đặc biệt là đứa con nhỏ. Nhưng vượt lên tất cả, chị chọn cống hiến cho nhiệm vụ cao cả vì hòa bình và nhân đạo. Hành trình ấy không chỉ thể hiện lòng yêu nước mà còn mở rộng thành tình yêu con người, trách nhiệm với cộng đồng quốc tế. Đây là minh chứng cho thấy yêu nước không chỉ dừng lại ở lời nói mà phải gắn liền với hành động thiết thực.

Trong bối cảnh hôm nay, thế hệ trẻ thể hiện lòng yêu nước bắt đầu từ những việc làm gần gũi: học tập tốt, rèn luyện kỹ năng để trở thành công dân hữu ích; chấp hành pháp luật, bảo vệ môi trường, giữ gìn bản sắc văn hóa dân tộc. Yêu nước trong thời kỳ hội nhập còn là việc học hỏi tinh hoa thế giới, quảng bá hình ảnh Việt Nam thân thiện, tươi đẹp ra năm châu, góp phần xây dựng đất nước giàu mạnh, văn minh. Đồng thời, cần lên án những biểu hiện lệch lạc như yêu nước cực đoan, gây rối, vi phạm pháp luật hoặc thờ ơ, vô cảm trước vận mệnh dân tộc

Tình yêu nước là giá trị bền vững, cần được giáo dục, nuôi dưỡng và thể hiện qua những hành động cụ thể, phù hợp với thời đại. Hình ảnh Thiếu tá Phương Trà vì hòa bình và nhân đạo là nguồn cảm hứng để thế hệ trẻ hôm nay sống đẹp, sống có trách nhiệm, góp phần dựng xây Tổ quốc giàu mạnh và nhân ái.

Gợi ý:

- Đảm bảo yêu cầu về hình thức, dung lượng

+ Viết đúng hình thức đoạn văn (diễn dịch, quy nạp, móc xích…).

+ Đảm bảo dung lượng khoảng 200 chữ.

- Xác định đúng vấn đề nghị luận: Phân tích nhân vật bé Su Su.

- Hệ thống ý: Phân tích đặc điểm nhân vật qua hành động, lời nói trong văn bản:

+ Tự lập, trưởng thành: biết tự dậy sớm, gấp chăn màn, ăn sáng, học bài, làm việc nhà.

+ Tình cảm, thấu hiểu: biết quan tâm đến công việc của mẹ, mong mẹ yên tâm làm nhiệm vụ.

+ Biết yêu thương, chia sẻ: tặng gấu bông cho các bạn nhỏ châu Phi – biểu hiện của tình yêu thương vượt biên giới.

* Nghệ thuật xây dựng nhân vật:

+ Nhân vật được khắc họa qua hành động cụ thể, lời thoại tự nhiên, giàu cảm xúc.

+ Lời kể giản dị, chân thật nhưng chứa đựng chiều sâu tâm lý.

….

- Phát triển đoạn văn logic, thuyết phục

+ Dẫn chứng từ văn bản để minh chứng cho nhận định.

+ Phân tích rõ hình ảnh nhân vật bé Su Su.

- Đảm bảo ngữ pháp, liên kết:

+ Trình bày rõ ràng, mạch lạc, không mắc lỗi chính tả.

- Sáng tạo

+ Cách diễn đạt mới mẻ, có suy nghĩ sâu sắc về vấn đề nghị luận.

Đoạn văn tham khảo

Trong văn bản Trên những dặm đường xanh, bé Su Su hiện lên như một cậu bé tự lập, trưởng thành và giàu tình cảm. Qua những hành động đời thường như tự dậy sớm, gấp chăn màn gọn gàng, làm bài tập, quét nhà, rửa cốc chén, em cho thấy mình biết chủ động sắp xếp công việc, không ỷ lại vào người lớn. Đặc biệt, lời nói nhỏ nhẹ của Su Su với bố: “Bố con mình ở nhà phải cố gắng hơn để mẹ yên tâm giúp đỡ các bạn ấy nhé!” đã bộc lộ sự thấu hiểu, tình cảm sâu sắc của em dành cho mẹ và cho cả những bạn nhỏ ở nơi xa xôi. Tấm lòng yêu thương của em còn thể hiện qua việc gửi mẹ mang theo màu vẽ, giấy vẽ tặng trẻ em châu Phi – một món quà giản dị nhưng chứa chan tình người. Tác giả đã khắc họa nhân vật Su Su bằng lời kể giản dị, lời thoại tự nhiên, giàu cảm xúc và những chi tiết miêu tả cụ thể. Nhờ vậy, hình ảnh cậu bé hiện lên thật hồn nhiên mà cảm động, gợi niềm tin về một thế hệ trẻ giàu lòng nhân ái, biết yêu thương và sẻ chia.