I. Đọc hiểu (4,0 điểm)

Đọc ngữ liệu sau và trả lời các câu hỏi bên dưới:

Tôi đã đọc đời mình trên lá

người nâng niu lộc biếc mùa xuân

người hóng mát dưới trưa mùa hạ

người gom về đốt lửa sưởi mùa đông.

 

Tôi đã đọc đời mình trên lá

lúc non tơ óng ánh bình minh

lúc rách nát gió vò, bão quật

lúc cao xanh, lúc về đất vô hình.

 

Tôi đã đọc đời mình trên lá

có thể khổng lồ, có thể bé li ti

dẫu tồn tại một giây vẫn tươi niềm kiêu hãnh

đã sinh ra, chẳng sợ gì thử thách.

(Đọc đời mình trên lá, Nguyễn Minh Khiêm,

tạp chí Văn nghệ quân đội số 916, tháng 5/2019, tr.31)

(0,5 điểm) Chỉ ra dấu hiệu để xác định thể loại của bài thơ.

a. Đảm bảo cấu trúc bài văn thuyết minh

- Học sinh biết tạo lập một bài văn thuyết minh đảm bảo đủ cấu trúc 3 phần: Mở bài, Thân bài, Kết bài. 

b. Xác định đúng vấn đề cần thuyết minh

Phân tích, đánh giá chủ đề bài thơ Áo mới.

c. Triển khai vấn đề nghị luận

- Chia vấn đề nghị luận thành các luận điểm, luận cứ phù hợp, có sức thuyết phục; sử dụng tốt các thao tác lập luận; biết kết hợp giữa nêu lí lẽ và đưa dẫn chứng.

- HS có thể triển khai theo những cách khác nhau, nhưng cần đảm bảo các ý cơ bản sau:

1. Mở bài

Giới thiệu tác giả và tác phẩm: Lưu Quang Vũ là một cây bút tài năng để lại dấu ấn trong nhiều thể loại: thơ ca, văn xuôi và đặc biệt là kịch. Bài thơ là tình cảm sâu nặng của tác giả dành cho mẹ và sự trân trọng kí ức tuổi thơ của mình.

2. Thân bài

Bài thơ "Áo cũ" của Lưu Quang Vũ là một tác phẩm cảm động về tình mẹ con và sự quý trọng những ký ức tuổi thơ. Nhà thơ đã dùng chiếc áo cũ như một biểu tượng đậm nét để thể hiện tình cảm sâu nặng của mình đối với người mẹ.

Phân tích chủ đề:

+ Chiếc áo cũ gợi kí ức tuổi thơ của con bên mẹ và thể hiện tình yêu thương sâu nặng của con đối với mẹ: một số hình ảnh gợi kí ức tuổi thơ của con bên mẹ: áo cũ, chỉ đứt sờn màu bạc hai vai, đường khâu mẹ vá, thương áo cũ, thương kí ức, mắt cay cay, thương mẹ nhiều con càng yêu áo thêm... -> con xúc động trước tình yêu thương, sự quan tâm chăm sóc của mẹ.

+ Từ hình ảnh chiếc áo cũ, người con thể hiện những suy ngẫm về mẹ và cuộc đời: hình ảnh chiếc áo gắn bó với người con qua năm tháng: áo ở với con..., vẫn quý vẫn thương, chẳng nỡ thay áo mới, mẹ cũng già hơn... -> theo thời gian, con càng thấu hiểu hơn về mẹ và bày tỏ niềm xót xa khi mẹ già đi; cảm nhận những suy ngẫm về mẹ và cuộc đời: thương... manh áo cũ, thương lấy mẹ, thương những gì cùng ta sống... -> yêu thương, trân trọng, biết ơn mẹ và trân trọng quá khứ nghĩa tình...

Phân tích hình thức nghệ thuật đặc sắc:

- Thể thơ: tự do -> thể hiện linh hoạt tình cảm, cảm xúc của nhân vật trữ tình.

- Giọng điệu: khi tha thiết, khi sâu lắng...

- Từ ngữ, hình ảnh: giản dị, gợi hình gợi cảm và giàu ý nghĩa.

- Biện pháp tu từ: vận dụng tinh tế, linh hoạt các biện pháp tu từ (điệp ngữ, so sánh...)

* Đánh giá:

- Bài thơ không chỉ là sự tưởng nhớ về chiếc áo cũ mà còn là sự tri ân đối với mẹ, người đã dành cả cuộc đời để yêu thương và dạy dỗ con cái.

- Từng đoạn văn thể hiện sự biết ơn sâu sắc của nhà thơ đối với mẹ, và thông qua bài thơ, ông đã truyền tải một thông điệp rõ ràng về tình thương và hi sinh của người mẹ. Phải biết thương lấy mẹ mình, thương lấy những điều gắn bó với mình như chiếc áo cũ

3. Kết bài

Khái quát lại bài thơ “Áo cũ” của tác giả Lưu Quang Vũ.

d. Chính tả, ngữ pháp

Đảm bảo chuẩn chính tả, ngữ pháp Tiếng Việt

e. Sáng tạo

- Bài viết có luận điểm rõ ràng, lập luận thuyết phục, diễn đạt trong sáng, bài viết thể hiện được sự sáng tạo, độc đáo riêng.           

- Chữ viết sạch đẹp, rõ ràng, văn phong lưu loát; không mắc lỗi chính tả, lỗi dùng từ, đặt câu.

* Yêu cầu về hình thức, kĩ năng: Đảm bảo đoạn văn nghị luận có bố cục mạch lạc, sử dụng linh hoạt các kiểu câu và có sự liên kết chặt chẽ giữa các câu, các ý trong đoạn văn. Có cách diễn đạt trong sáng độc đáo, thể hiện những suy nghĩ, kiến giải mới mẻ về vấn đề nghị luận.

Yêu cầu về kiến thức: 

Học sinh có thể triển khai theo nhiều cách, nhưng cần giới thiệu được vấn đề cần bàn luận, nêu rõ lí do và quan điểm của bản thân, hệ thống luận điểm chặt chẽ, lập luận thuyết phục, sử dụng dẫn chứng thuyết phục.

Sau đây là một hướng gợi ý: 

1. Giải thích

Lối sống mạnh mẽ: thái độ sống kiên cường, không gục ngã, biết đối mặt và vượt qua thử thách.

2. Bàn luận

- Cuộc sống luôn chứa đựng khó khăn, thử thách; không ai tránh khỏi thất bại hay mất mát.

- Người có lối sống mạnh mẽ sẽ:

+ Giữ tinh thần lạc quan.

+ Tìm giải pháp thay vì than vãn.

+ Biến khó khăn thành cơ hội rèn luyện.

- Đây là phẩm chất cần thiết để đạt thành công và hạnh phúc.

3. Dẫn chứng

Những tấm gương vượt nghịch cảnh: Nick Vujicic không tay chân nhưng truyền cảm hứng sống; người dân vùng thiên tai vượt lên khôi phục cuộc sống…

4. Phê phán

Phê phán thái độ buông xuôi, trốn tránh khó khăn, sống ỷ lại.

5. Bài học

- Mỗi người cần rèn luyện bản lĩnh, sức chịu đựng tinh thần.

- Luôn tin vào bản thân, dám đối diện thử thách để trưởng thành.