CHIỀU THU QUÊ HƯƠNG

(Huy Cận)

Chiều thu trong, lá trúc vờn đẹp quá.

Lá mía xanh nhung quạt vào mái rạ

Tiếng lao xao như ai ngả nón chào.

Hoa mướp cuối mùa vàng rực như sao,

Giếng trong lẻo, trời xanh in thăm thẳm.

Chiều thu quê hương sao mà đằm thắm!

Tôi bước giữa vườn, bạn với hàng cau

Hút nắng tơ vàng như những đài cao

Đứng lồng lộng, thu tiếng chiều vàng rợi.

Vồng khoai lang xoè lá ra nằm sưởi

Cùng với gà mẹ xoè cánh ấp con.

Ở trước sân hà mấy đống gạch son,

Hố vôi trắng nằm đợi ngày xây dựng.

Trời thu trong em bé cười má ửng;

Như cây sai mẹ đứng giữa chùm con.

Chiều thu vàng vàng rực cả tâm hồn

Của đất nước đang bồi da thắm thịt.

Gió biển mặn thổi về đây tha thiết;

Những con chim phơi phới cánh, chiều thu

Náo nức như triều, êm ả như ru…

                                        Cẩm Phả, 9-1958

(https://www.thivien.net/)

* Huy Cận (31/5/1919 - 19/2/2005) tên thật là Cù Huy Cận, sinh tại xã Ân Phú, huyện Dương Sơn, Hà Tĩnh, mất tại Hà Nội, là nhà thơ, nhà hoạt động chính trị, hội viên Hội Nhà văn Việt Nam từ năm 1957. Khi nhỏ, ông học ở quê, sau vào Huế học trung học, đậu tú tài Pháp. Từ đầu năm 1942, ông ra Hà Nội học Trường Cao đẳng Canh nông, ở phố Hàng Than cùng với Xuân Diệu, vừa học vừa tham gia hoạt động bí mật và làm thơ, viết văn. Cuối tháng 7-1945, ông tham dự Quốc dân Đại hội ở Tân Trào và được bầu vào Uỷ ban Dân tộc giải phóng toàn quốc (sau mở rộng thành Chính phủ lâm thời nước Việt Nam Dân chủ Cộng hoà) và vào Huế nhận sự thoái vị của Bảo Đại. Sau Cách mạng, ông trở thành một nhà chính trị, giữ nhiều chức vụ quan trọng trong chính phủ.

Bài thơ được viết theo thể thơ gì?

Gợi ý:

- Đảm bảo yêu cầu về hình thức, dung lượng

+ Viết đúng hình thức bài văn đầy đủ ba phần Mở bài, Thân bài, Kết bài.

+ Đảm bảo dung lượng khoảng 600 chữ.

- Xác định đúng vấn đề nghị luận: Trình bày về lối sống biết trân trọng những điều bình dị trong cuộc sống.

- Lựa chọn được các thao tác lập luận phù hợp; kết hợp nhuần nhuyễn lí lẽ và dẫn chứng; trình bày được hệ thống ý phù hợp theo bố cục ba phần của bài văn nghị luận. Có thể triển khai theo hướng:

* Mở bài:

- Giới thiệu vấn đề cần nghị luận và nêu khái quát quan điểm của cá nhân về vấn đề

* Thân bài:

- Giải thích vấn đề nghị luận: Trân trọng những điều bình dị trong cuộc sống là thái độ coi trọng, nâng niu, trân quý những điều nhỏ bé, giản dị xung quanh cuộc sống mỗi con người.

- Thể hiện quan điểm của người viết về việc trân trọng những điều bình dị:

Gợi ý:

+ Cuộc sống là bức tranh muôn màu, những điều bình dị thuộc về một phần tất yếu của cuộc sống. Những điều bình dị xung quanh ta có thể là một nhành cây, ngọn cỏ, một ánh mắt thân thương, một nụ cười ấm áp, một cuộc gặp gỡ bạn bè, một bữa cơm gia đình, một câu nói quan tâm,... Đó là những điều rất giản đơn, bình dị mà con người có thể gặp ở bất cứ đâu trong cuộc sống hàng ngày.

+ Mỗi con người chỉ có duy nhất một lần để sống trên cõi đời, bởi vậy cần trân trọng cuộc sống, mà trước hết là những điều nhỏ bé bình dị xung quanh.

+ Những điều nhỏ bé là cơ sở, là nền tảng tạo nên những điều lớn lao, những thành tựu vĩ đại được kiến tạo từ những suy nghĩ, hành động… chi tiết, giản đơn nhất...

+ Trân trọng những điều bình dị là cách chúng ta thể hiện lòng biết ơn đối với cuộc sống, tạo thêm yêu thương và sự kết nối với cuộc sống đang diễn ra xung quanh, nhìn nhận cuộc đời tích cực, biết mở rộng tâm hồn, đón nhận cảm giác gần gũi, bình yên .…

+ Khi làm được những điều bình dị nhỏ bé, con người thêm tự tin vào bản thân mình; có động lực để vượt qua khó khăn, thử thách, phát huy hết khả năng tiềm ẩn trong mình để vươn tới những điều lớn lao, cao cả. Đó là khi con người được sống ý nghĩa, nhân văn...

- Mở rộng, trao đổi với quan điểm trái chiều/ ý kiến khác để có cái nhìn toàn diện:

+ Cần phê phán những người sống thờ ơ, quá mải mê chạy theo những gì lớn lao mà quên mất những điều nhỏ bé, bình dị xung quanh mình trong cuộc sống hàng ngày...

* Kết bài:

- Khẳng định quan điểm cá nhân đã trình bày và rút ra bài học cho bản thân:

+ Trân trọng những điều bình dị là việc làm cần thiết trong cuộc sống.

+ Có những việc làm cụ thể, thiết thực để hình thành lối sống đẹp. Biết tìm niềm vui trên cõi sống ngay từ những gì thân quen, trân trọng những gì nhỏ bé, lấy đó làm cơ sở để thực hiện những ước mơ, khát vọng lớn.

Bài viết tham khảo

Cuộc sống hiện đại với nhịp sống gấp gáp khiến con người ngày càng hướng đến những mục tiêu lớn lao, danh vọng và thành công. Tuy nhiên, giữa những ồn ào và toan tính ấy, có một giá trị giản đơn nhưng vô cùng quý giá mà đôi khi ta lãng quên — đó là lối sống biết trân trọng những điều bình dị trong cuộc sống. Với tôi, trân trọng những điều bình dị chính là cách để ta sống chậm lại, sống sâu hơn và sống hạnh phúc hơn mỗi ngày.

Trân trọng những điều bình dị trong cuộc sống là thái độ biết nâng niu, coi trọng những điều nhỏ bé, thân thuộc quanh ta — đó có thể là một bông hoa trước hiên nhà, một bữa cơm quây quần bên gia đình, hay chỉ đơn giản là nụ cười thân thiện từ người xa lạ. Những điều ấy tưởng chừng nhỏ nhoi, nhưng chính là sợi chỉ gắn kết con người với cuộc đời, giúp ta cảm nhận được ý nghĩa thật sự của hạnh phúc.

Cuộc sống vốn là bức tranh muôn màu được dệt nên từ những chi tiết nhỏ bé và bình dị. Không có những điều giản đơn, cuộc đời sẽ mất đi chiều sâu và hơi ấm. Mỗi con người chỉ sống một lần trên cõi đời này, vì thế trân trọng những điều bình dị là cách để ta cảm nhận đầy đủ giá trị của sự tồn tại. Chính những điều nhỏ nhặt như lời động viên của cha mẹ, sự sẻ chia của bạn bè, hay ánh hoàng hôn cuối ngày lại mang đến cho ta niềm vui và năng lượng sống tích cực.

Những điều bình dị cũng là nền tảng tạo nên những điều lớn lao. Một nhà khoa học tìm ra phát minh vĩ đại bắt đầu từ những quan sát nhỏ nhất; một người nghệ sĩ sáng tạo nên kiệt tác từ rung cảm giản đơn của đời sống. Khi con người biết trân trọng cái nhỏ bé, họ học được sự kiên nhẫn, tinh tế và lòng biết ơn — đó chính là nguồn gốc của mọi thành công bền vững. Trân trọng những điều bình dị còn là cách giúp ta mở rộng tâm hồn, đón nhận yêu thương và nuôi dưỡng lòng nhân ái. Bởi chỉ khi biết yêu những gì gần gũi, ta mới có thể yêu thương và cống hiến cho những điều lớn lao hơn.

Ngược lại, thật đáng buồn khi nhiều người chỉ mải mê theo đuổi vật chất, danh vọng mà quên đi những giá trị giản dị quanh mình. Họ chạy theo hào nhoáng mà bỏ lỡ hạnh phúc trong tầm tay: một buổi cơm nhà, một lời hỏi han hay khoảnh khắc bình yên bên người thân. Sự thờ ơ ấy khiến cuộc sống trở nên trống rỗng, con người đánh mất sự cân bằng và ý nghĩa đích thực của cuộc đời.

Trân trọng những điều bình dị không chỉ là một cách sống đẹp mà còn là một biểu hiện của nhân cách sâu sắc. Mỗi chúng ta cần học cách yêu thương từ những điều nhỏ nhất, biết cảm ơn cuộc sống vì những gì mình đang có. Khi ta biết dừng lại để ngắm nhìn giọt sương trên lá, lắng nghe tiếng cười trẻ thơ hay mùi khói bếp quê nhà, đó là lúc ta đang chạm vào hạnh phúc giản đơn nhưng bền lâu nhất.

Bởi vậy, tôi luôn tin rằng trân trọng những điều bình dị chính là cách ta sống nhân hậu và ý nghĩa hơn trong thế giới đầy biến động này. Hãy bắt đầu từ những điều nhỏ bé: một nụ cười, một lời cảm ơn, một phút giây ngắm bình minh - vì đó chính là nền tảng để ta xây nên những ước mơ và khát vọng lớn lao.

Gợi ý:

- Đảm bảo yêu cầu về hình thức, dung lượng

+ Viết đúng hình thức đoạn văn (diễn dịch, quy nạp, móc xích…).

+ Đảm bảo dung lượng khoảng 200 chữ.

- Xác định đúng vấn đề nghị luận: Suy nghĩ, cảm nhận về hình ảnh quê hương trong đoạn thơ trích bài thơ Chiều thu quê hương – Huy Cận.

- Hệ thống ý:

+ Hình ảnh quê hương hiện lên trong bài thơ qua những hình ảnh, sự vật thân quen, gần gũi của chiều thu trên quê hương: lá trúc, lá mía, hoa mướp, giếng, trời xanh… Tất cả vẽ lên bức tranh quê hương thanh bình, yên ả, thơ mộng, lãng mạng…

+ Bức họa phong cảnh quê hương được vẽ lên bằng những từ ngữ giàu hình ảnh, ngôn ngữ gần gũi, tha thiết, lời thơ trong sáng. Sử dụng biện pháp tu từ so sánh (Tiếng lao xao như ai ngả nón chào; Hoa mướp cuối mùa vàng rực như sao)…

- Phát triển đoạn văn logic, thuyết phục

+ Dẫn chứng từ bài thơ để minh chứng cho nhận định.

+ Thể hiện rõ suy nghĩ, cảm nhận về hình ảnh quê hương trong đoạn thơ trích bài thơ Chiều thu quê hương – Huy Cận.

- Đảm bảo ngữ pháp, liên kết:

+ Trình bày rõ ràng, mạch lạc, không mắc lỗi chính tả.

- Sáng tạo

+ Cách diễn đạt mới mẻ, có suy nghĩ sâu sắc về vấn đề nghị luận.

Đoạn văn tham khảo

Đọc đoạn thơ “Chiều thu quê hương” của Huy Cận, ta như được đắm mình trong một bức tranh quê thanh bình, giản dị mà nên thơ. Chỉ với vài nét chấm phá nhẹ nhàng, tác giả đã khắc họa một buổi chiều thu trong trẻo với “lá trúc vờn đẹp quá”, “lá mía xanh nhung quạt vào mái rạ”, “hoa mướp cuối mùa vàng rực như sao”. Những hình ảnh quen thuộc của làng quê Việt Nam hiện lên qua đôi mắt tinh tế và trái tim yêu đời của người nghệ sĩ. Cảnh vật không chỉ mang vẻ đẹp tự nhiên mà còn được nhân hóa, trở nên gần gũi, gắn bó như những người bạn thân thiết. Tiếng lá lao xao “như ai ngả nón chào” khiến bức tranh quê hương thêm sinh động, chan chứa tình cảm con người. Ngôn từ thơ mộc mạc, trong sáng cùng nhịp điệu nhẹ nhàng, ngân nga như tiếng lòng thổn thức trước vẻ đẹp đất nước. Qua đó, Huy Cận không chỉ ca ngợi vẻ đẹp bình dị của quê hương mà còn gửi gắm niềm tự hào, tình yêu sâu nặng dành cho nơi chôn rau cắt rốn. Bức tranh chiều thu quê hương hiện lên đằm thắm, trong trẻo như chính tâm hồn của nhà thơ và của mỗi người Việt Nam.