THÚC SINH TỪ BIỆT THUÝ KIỀU

“ Thương nhau xin nhớ lời nhau,

Năm chầy cũng chẳng đi đâu mà chầy.

Chén đưa nhớ bữa hôm nay,

Chén mừng xin đợi ngày này năm sau!

Người lên ngựa kẻ chia bào¹,

Rừng phong thu đã nhuốm màu quan san².

Dặm hồng bụi cuốn chinh an³,

Trông người đã khuất mấy ngàn dâu xanh.

Người về chiếc bóng năm canh,

Kẻ đi muôn dặm một mình xa xôi.

Vầng trăng ai xẻ làm đôi,

Nửa in gối chiếc⁴, nửa soi dặm trường⁵.

(Trích Truyện Kiều, Nguyễn Du, NXB Văn học,1987, tr. 20)

Chú thích:

Sau những ngày tháng sống bẽ bàng ở chốn lầu xanh, Kiều được Thúc Sinh yêu mến và chuộc ra khỏi chốn thanh lâu. Hai người đã có khoảng thời gian sống hạnh phúc bên nhau. Thúc Sinh vốn đã có vợ là Hoạn Thư nên Thuý Kiều khuyên chàng trở về quê nói chuyện của hai người với vợ cả. Đoạn trích trên miêu tả cảnh chia ly giữa Thúc Sinh và Thuý Kiều.

(1) Chia bào: Buông áo.

(2) Quan san: Cách ải, cách núi, ý nói sự xa cách.

(3) Chinh an: Yên ngựa đi đường. Chỉ việc đi đường xa.

(4) Gối chiếc: Gối đơn, chỉ sự cô đơn.

(5) Dặm trường: Đường xa.

Xác định thể thơ trong đoạn trích trên.

Những hình ảnh thiên nhiên được miêu tả trong đoạn trích: rừng phong, dặm hồng bụi cuốn, ngàn dâu, vầng trăng.

- Chỉ ra biện pháp tu từ đối: Người lên ngựa>< kẻ chia bào

- Tác dụng:

+ Làm cho câu thơ cân xứng, nhịp thơ nhịp nhàng.

+ Góp phần thể hiện tâm trạng lưu luyến, bịn rịn của Thúc Sinh và Thúy Kiều trong giờ phút chia li.

Tâm trạng của Thuý Kiều trong đoạn trích trên:

+ Lưu luyến, bịn rịn trong giờ phút chia tay.

+ Buồn bã, cô đơn, trống trải của Kiều sau khi chia tay Thúc Sinh.

Gợi ý:

+ Nguyễn Du không miêu tả cảnh Thúc Sinh từ biệt Thuý Kiều nhằm ca ngợi hạnh phúc lứa đôi.

+ Trái lại, cảnh này được miêu tả nhằm khắc hoạ tâm trạng đầy lưu luyến, bịn rịn và đau khổ của kẻ ở người đi.

+ Thúc Sinh và Thuý Kiều phải chia tay nhau vì những ràng buộc xã hội và gia đình. Điều này gây ra nỗi đau và tiếc nuối cho cả hai.

+ Nguyễn Du muốn truyền tải thông điệp về sự đau khổ và bi kịch của tình yêu không được thực hiện, chứ không phải ca ngợi hạnh phúc lứa đôi.

Gợi ý:

- Đảm bảo yêu cầu về hình thức, dung lượng

+ Viết đúng hình thức đoạn văn (diễn dịch, quy nạp, móc xích…).

+ Đảm bảo dung lượng khoảng 200 chữ.

- Xác định đúng vấn đề nghị luận

+ Trình bày giá trị nội dung của đoạn trích “Thúc Sinh từ biệt Thúy Kiều”.

- Hệ thống ý:

+ Cảm xúc chủ đạo: nỗi buồn chia ly, niềm thương nhớ da diết giữa hai con người có duyên mà không thể trọn tình.

+ Hình ảnh và âm điệu: ngập tràn không khí ly biệt, gợi nỗi cô đơn và dự cảm chia lìa vĩnh viễn.

+ Thể hiện tâm hồn nhân vật: Kiều là người đa cảm, thủy chung; Thúc Sinh cũng giàu tình nghĩa, biết trân trọng người mình yêu.

+ Thể hiện giá trị nhân đạo: Nguyễn Du cảm thông sâu sắc với nỗi đau của con người, đặc biệt là người phụ nữ trong xã hội cũ.

- Phát triển đoạn văn logic, thuyết phục

+ Dẫn chứng từ văn bản để minh chứng cho nhận định.

+ Thể hiện rõ suy nghĩ về giá trị nội dung của đoạn trích “Thúc Sinh từ biệt Thúy Kiều”.

- Đảm bảo ngữ pháp, liên kết:

+ Trình bày rõ ràng, mạch lạc, không mắc lỗi chính tả.

- Sáng tạo

+ Cách diễn đạt mới mẻ, có suy nghĩ sâu sắc về vấn đề nghị luận.

Đoạn văn tham khảo

Đoạn trích “Thúc Sinh từ biệt Thúy Kiều” trong Truyện Kiều của Nguyễn Du đã diễn tả đầy xúc động cảnh chia ly giữa hai con người yêu nhau nhưng không thể ở bên nhau trọn vẹn. Trong khung cảnh mùa thu u buồn, từng hình ảnh “rừng phong thu đã nhuốm màu quan san”, “vầng trăng ai xẻ làm đôi” thấm đẫm nỗi sầu biệt ly. Nguyễn Du đã dùng những chi tiết gợi tả tinh tế để diễn đạt nỗi đau của hai tâm hồn: người đi thì nhớ thương khắc khoải, người ở lại cô đơn trống vắng. Cả hai đều ý thức được sự chia lìa không chỉ về không gian mà còn là chia cách của định mệnh. Qua đó, ta thấy rõ tấm lòng nhân đạo của Nguyễn Du – một trái tim biết rung cảm sâu xa trước nỗi khổ của con người, đặc biệt là thân phận người phụ nữ tài hoa nhưng bạc mệnh. Đoạn thơ không chỉ gợi thương cảm cho Kiều và Thúc Sinh mà còn là tiếng nói muôn đời về tình yêu, về những chia lìa không thể tránh trong kiếp người.

Gợi ý:

- Đảm bảo yêu cầu về hình thức, dung lượng

+ Viết đúng hình thức bài văn đầy đủ ba phần Mở bài, Thân bài, Kết bài.

+ Đảm bảo dung lượng khoảng 600 chữ.

- Xác định đúng vấn đề nghị luận: Trình bày suy nghĩ về vấn đề xã hội được gợi ra từ đoạn thơ.

- Lựa chọn được các thao tác lập luận phù hợp; kết hợp nhuần nhuyễn lí lẽ và dẫn chứng; trình bày được hệ thống ý phù hợp theo bố cục ba phần của bài văn nghị luận. Có thể triển khai theo hướng:

* Mở bài:

- Giới thiệu tác giả Nguyễn Du, tác phẩm Truyện Kiều và đoạn trích “Thúc Sinh từ biệt Thúy Kiều”.

- Nêu vấn đề xã hội được gợi ra: Giá trị của sự thủy chung, tình nghĩa trong tình yêu và cuộc sống con người.

* Thân bài:

a. Giải thích vấn đề:

- Thủy chung, tình nghĩa là lòng son sắt, trước sau như một, biết trân trọng và giữ gìn mối quan hệ dù thời gian hay khoảng cách có thay đổi.

- Trong tình yêu, sự thủy chung là nền tảng tạo nên hạnh phúc; trong đời sống, đó là biểu hiện của đạo đức và nhân cách.

b. Phân tích đoạn thơ để làm nổi bật vấn đề:

- Cảnh chia ly giữa Thúy Kiều và Thúc Sinh diễn ra trong không khí buồn bã, đầy thương nhớ.

- Lời dặn dò “Thương nhau xin nhớ lời nhau” biểu hiện sự gắn bó, thủy chung dù phải xa cách.

- Hình ảnh “vầng trăng ai xẻ làm đôi” tượng trưng cho nỗi cô đơn, nhưng cũng khẳng định một tình cảm không thể chia cắt.

- Nguyễn Du qua đó thể hiện niềm trân trọng đối với tình yêu chân thành, đồng thời gửi gắm khát vọng con người về sự thủy chung và tình nghĩa trong cuộc sống.

c. Bàn luận, mở rộng:

- Trong xã hội hiện đại, giá trị của sự thủy chung đôi khi bị phai nhạt bởi lối sống thực dụng, ích kỷ, dễ buông bỏ.

- Tuy nhiên, chính trong sự thay đổi ấy, lòng chung thủy, nghĩa tình càng trở nên đáng quý — là nền tảng để con người sống nhân hậu, biết yêu thương và có trách nhiệm.

- Cần trân trọng những mối quan hệ chân thành, biết giữ lời hứa, giữ tình cảm, và sống có nghĩa, có tình với nhau.

d. Phản đề:

- Phê phán lối sống hời hợt, phản bội, chỉ coi trọng vật chất mà quên đi giá trị đạo đức và tình cảm.

* Kết bài:

- Khẳng định lại ý nghĩa nhân văn mà Nguyễn Du gửi gắm: sự thủy chung, tình nghĩa là giá trị bền vững của con người.

- Liên hệ bản thân: mỗi người cần biết sống có tình, có nghĩa để làm cho đời sống thêm đẹp và ý nghĩa hơn.

Bài viết tham khảo

Đoạn trích “Thúc Sinh từ biệt Thúy Kiều” trong Truyện Kiều của đại thi hào Nguyễn Du không chỉ là một bức tranh chia ly đầy cảm xúc mà còn ẩn chứa một vấn đề xã hội sâu sắc: giá trị của sự thủy chung, tình nghĩa trong tình yêu và trong cách sống của con người. Từ mối duyên dang dở của Thúy Kiều và Thúc Sinh, nhà thơ đã gợi cho người đọc bài học về lòng son sắt, về nhân cách sống đẹp dù trong hoàn cảnh éo le nhất.

Sau những tháng ngày hạnh phúc ngắn ngủi, Kiều và Thúc Sinh buộc phải xa nhau. Lời dặn dò của Kiều: “Thương nhau xin nhớ lời nhau, / Năm chầy cũng chẳng đi đâu mà chầy” vừa là lời nhắn nhủ vừa là lời hứa hẹn giữ trọn nghĩa tình. Trong khoảnh khắc chia xa, Nguyễn Du đã để tình yêu của họ thấm đẫm nỗi đau mà vẫn sáng trong niềm thủy chung. Hình ảnh “vầng trăng ai xẻ làm đôi” là một sáng tạo nghệ thuật đặc sắc, gợi lên sự chia lìa nhưng vẫn gắn kết — hai nửa của cùng một vầng trăng như hai tâm hồn vẫn hướng về nhau dẫu ngăn cách muôn trùng. Đằng sau nỗi cô đơn, Nguyễn Du gửi gắm khát vọng về tình yêu chân thành, bền vững, và trên hết là niềm tin vào phẩm chất tốt đẹp của con người: biết sống có tình, có nghĩa.

Từ giá trị nhân văn của đoạn thơ, ta nhận thấy một thông điệp vẫn còn nguyên ý nghĩa trong cuộc sống hôm nay. Trong xã hội hiện đại, con người dễ bị cuốn theo vật chất, danh vọng, khiến các mối quan hệ trở nên mong manh, dễ vỡ. Có người sẵn sàng phản bội, lừa dối để đạt được lợi ích cá nhân, quên mất giá trị của lòng chung thủy, sự chân thành. Thế nhưng, tình nghĩa và sự thủy chung lại chính là nền tảng để con người gắn bó với nhau, tạo nên niềm tin và hạnh phúc bền lâu. Một người biết giữ trọn chữ “tình”, chữ “nghĩa” sẽ luôn được tôn trọng và yêu quý, bởi đó là biểu hiện của nhân cách cao đẹp.

Trong các mối quan hệ – từ tình yêu, tình bạn đến gia đình – lòng chung thủy, biết trước sau như một chính là thước đo phẩm giá. Cuộc sống có thể thay đổi, hoàn cảnh có thể khắc nghiệt, nhưng con người vẫn cần giữ lại trong tim mình những giá trị không bao giờ cũ: lòng chân thật, sự kiên định, và niềm tin vào điều tốt đẹp. Sự thủy chung giúp con người sống nhân ái, sâu sắc và biết trân trọng những gì mình đang có.

Nguyễn Du đã không chỉ viết về nỗi chia ly của hai nhân vật mà còn viết về nỗi chia ly của chính lòng người trong những biến động của cuộc đời. Qua cảnh “người lên ngựa, kẻ chia bào”, ta thấm thía rằng dù tình yêu có xa cách, thì nghĩa tình vẫn còn mãi. Đó cũng là lời nhắc nhở mỗi chúng ta: hãy sống có trước có sau, giữ gìn chữ tín và chữ tình, bởi đó là điều làm nên vẻ đẹp bền vững của con người.

Từ đoạn trích “Thúc Sinh từ biệt Thúy Kiều”, người đọc không chỉ xúc động trước tấm lòng son sắt của Thúy Kiều mà còn nhận ra giá trị vĩnh hằng của lòng chung thủy và nhân nghĩa. Giữa cuộc sống hiện đại nhiều biến động, bài học ấy vẫn vang vọng — như ánh trăng dẫu bị “xẻ làm đôi” vẫn chiếu sáng, nhắc con người sống trọn vẹn và chân thành hơn trong mỗi mối quan hệ của đời mình.