NHÂN LOẠI VÀ TRÁI ĐẤT*

(1) Nhân loại đang điên cuồng bóc lột trái đất: Chúng ta khoan vào trái đất trăm ngàn lỗ thủng, chúng ta làm ô nhiễm các dòng sông, đại dương và không khí, chúng ta tập trung lại một chỗ, dùng sắt thép và xi măng xây nên những công trình kiến trúc kỳ quái, đặt cho nó cái tên mỹ miều là “thành phố”, chúng ta ở trong những thành phố này thoải mái phóng túng những dục vọng của mình, tạo ra những thứ rác rưởi vĩnh viễn khó mà tiêu huỷ được.

(2) So với người ở nông thôn, người thành thị là có tội, so với người nghèo, người giàu là có tội, so với nhân dân, quan chức là có tội, theo một ý nghĩa nào đó mà nói, quan càng to, tội càng lớn, vì quan càng cao, phạm vi cai quản càng rộng, dục vọng càng lớn, hao phí tài nguyên càng nhiều.

(3) So với các quốc gia chưa phát triển, quốc gia phát triển là có tội, vì dục vọng của các nước phát triển còn lớn hơn, nước phát triển không chỉ làm hại trên lãnh thổ của mình, mà còn ảnh hưởng đến các nước khác, đến Hải phận Quốc tế, đến Bắc cực, Nam cực, lên mặt trăng, đi lên vũ trụ làm những việc có hại một cách mù quáng.[…]

(4) Khi con người ở trong sa mạc, sẽ hiểu được nước và thực phẩm quý giá hơn vàng, bạc và kim cương rất nhiều. Khi gặp động đất và sóng thần, người ta sẽ hiểu, cho dù có bao nhiêu biệt thự hào hoa, khách sạn sang trọng, thì trong bàn tay vĩ đại của tự nhiên cũng chỉ là một đống bùn đất. Khi con người huỷ hoại trái đất tới mức không còn phù hợp để sống được nữa, lúc đó, quốc gia nào, dân tộc nào, chính đảng hay cổ phiếu nào cũng trở nên vô nghĩa…

(Mạc Ngôn, Theo Sound Of Hope, Minh Tâm biên dịch)

* Nhan đề do người biên soạn đặt.

Chỉ ra dấu hiệu nhận biết thể loại của văn bản trên.

Gợi ý:

- Đảm bảo yêu cầu về hình thức, dung lượng

+ Viết đúng hình thức bài văn đầy đủ ba phần Mở bài, Thân bài, Kết bài.

+ Đảm bảo dung lượng khoảng 600 chữ.

- Xác định đúng vấn đề nghị luận: Trình bày suy nghĩ về mối quan hệ giữa con người và Trái Đất trong thời đại hiện nay.

- Lựa chọn được các thao tác lập luận phù hợp; kết hợp nhuần nhuyễn lí lẽ và dẫn chứng; trình bày được hệ thống ý phù hợp theo bố cục ba phần của bài văn nghị luận. Có thể triển khai theo hướng:

* Mở bài:

- Giới thiệu vấn đề: Con người đang phát triển mạnh mẽ về khoa học – công nghệ, nhưng song song là sự tàn phá thiên nhiên.

- Dẫn dắt đến vấn đề nghị luận: Mối quan hệ giữa con người và Trái Đất đang mất cân bằng, đòi hỏi sự thức tỉnh.

* Thân bài:

a) Giải thích vấn đề:

- “Trái Đất” là ngôi nhà chung của nhân loại, cung cấp tài nguyên, môi trường sống.

- “Nhân loại” là chủ thể sáng tạo và khai thác, nhưng cũng là tác nhân gây tổn thương nghiêm trọng cho hành tinh này.

→ Mối quan hệ giữa con người và Trái Đất vốn gắn bó mật thiết, song đang bị đe dọa bởi chính lòng tham và sự vô minh của con người.

b) Bàn luận – phân tích:

- Con người đang bóc lột tài nguyên thiên nhiên đến cạn kiệt: rừng bị tàn phá, nước bị ô nhiễm, không khí ngột ngạt.

- Tham vọng vật chất khiến con người xem nhẹ giá trị sinh thái: xây dựng ồ ạt, sản xuất bừa bãi, tạo ra lượng rác thải khổng lồ.

- Sự bất công môi trường: Người giàu, quốc gia phát triển hưởng lợi nhiều nhưng gây thiệt hại lớn nhất; người nghèo và các quốc gia kém phát triển lại là nạn nhân của biến đổi khí hậu.

- Tự nhiên “trả đũa”: động đất, sóng thần, hạn hán, bão lũ, nhiệt độ toàn cầu tăng… là những lời cảnh báo khốc liệt.

c) Mở rộng – liên hệ:

- Nhân loại cần thay đổi nhận thức: phát triển bền vững, sống xanh, tiêu dùng có trách nhiệm.

- Cần cân bằng giữa tiến bộ và gìn giữ tự nhiên – vì khi Trái Đất sụp đổ, mọi giá trị vật chất hay quyền lực đều vô nghĩa.

* Kết bài:

- Khẳng định lại thông điệp: Sự sống của con người phụ thuộc vào sức khỏe của Trái Đất.

- Kêu gọi ý thức bảo vệ môi trường từ những hành động nhỏ của mỗi người – vì một tương lai chung.

Bài văn tham khảo

Trong dòng chảy phát triển của nhân loại, con người luôn tự hào về những thành tựu rực rỡ của khoa học và công nghệ. Thế nhưng, đằng sau vẻ hào nhoáng ấy là một nghịch lý đau lòng: chúng ta đang làm tổn thương chính ngôi nhà chung – Trái Đất. Đọc đoạn trích “Nhân loại và Trái Đất” của Mạc Ngôn, ta nhận ra một lời cảnh tỉnh sâu sắc về mối quan hệ giữa con người và hành tinh xanh này – một mối quan hệ đang ngày càng trở nên mất cân bằng.

Trái Đất là cái nôi của sự sống, là nơi con người sinh ra, tồn tại và phát triển. Nhưng đáng buồn thay, thay vì gìn giữ, chúng ta lại hành xử như những kẻ thống trị vô trách nhiệm. Như Mạc Ngôn viết, nhân loại đang “điên cuồng bóc lột trái đất”: khoan thủng lòng đất, hủy hoại sông ngòi, làm ô nhiễm không khí và biển cả. Con người xây dựng những thành phố đồ sộ bằng sắt thép, nhưng lại lấp kín dần không gian sống của thiên nhiên. Từ lòng tham vô độ, chúng ta đánh đổi sự cân bằng sinh thái để chạy theo lợi nhuận và tiện nghi trước mắt.

Tác giả còn chỉ ra một sự thật đau lòng: sự phát triển không đồng đều khiến trách nhiệm đối với Trái Đất trở nên bất công. Người thành thị, người giàu hay các quốc gia phát triển chính là những đối tượng gây tác hại nhiều nhất. Họ tiêu thụ khối lượng tài nguyên khổng lồ, tạo ra vô vàn chất thải, trong khi người nghèo và các nước kém phát triển lại phải gánh chịu hậu quả. Điều đó phản ánh một nghịch lý đạo đức: càng quyền lực, con người càng dễ quên đi giới hạn tự nhiên.

Nhưng thiên nhiên không bao giờ im lặng. Mỗi trận động đất, sóng thần, bão lũ hay hạn hán khốc liệt đều là lời đáp trả của Trái Đất trước sự ngạo mạn của con người. Khi đứng giữa hoang tàn, con người mới nhận ra vàng bạc, kim cương hay những tòa nhà tráng lệ đều trở nên vô nghĩa. Đó là bài học về sự khiêm nhường trước thiên nhiên, về giá trị thực của sự sống.

Bảo vệ Trái Đất không chỉ là nhiệm vụ của các chính phủ hay tổ chức quốc tế, mà là trách nhiệm của từng cá nhân. Mỗi người có thể bắt đầu từ những việc nhỏ: tiết kiệm năng lượng, trồng thêm cây xanh, hạn chế rác thải nhựa, tiêu dùng bền vững. Khi nhân loại biết sống hài hòa với tự nhiên, Trái Đất mới có thể hồi sinh, và tương lai mới có thể được bảo đảm.

Bởi lẽ, khi Trái Đất không còn, con người cũng chẳng thể tồn tại. Chúng ta cần hiểu rằng bảo vệ hành tinh này chính là bảo vệ chính mình – bảo vệ sự sống, lòng nhân ái và tương lai của thế giới.

Gợi ý:

- Đảm bảo yêu cầu về hình thức, dung lượng

+ Viết đúng hình thức đoạn văn (diễn dịch, quy nạp, móc xích…).

+ Đảm bảo dung lượng khoảng 200 chữ.

- Xác định đúng vấn đề nghị luận

+ Trình bày suy nghĩ về trách nhiệm của con người trong việc bảo vệ Trái đất – ngôi nhà chung của nhân loại.

- Hệ thống ý:

+ Giải thích:

. Trái đất là hành tinh duy nhất con người có thể sinh sống, là “ngôi nhà” chung của toàn nhân loại.

. Bảo vệ Trái đất nghĩa là bảo vệ môi trường, tài nguyên và sự sống của chính con người.

+ Thực trạng:

. Con người đang khai thác tài nguyên thiên nhiên một cách vô độ, gây ô nhiễm đất, nước, không khí.

. Hậu quả: biến đổi khí hậu, thiên tai, suy thoái môi trường, hàng triệu loài sinh vật bị tuyệt chủng.

+ Phân tích – bàn luận:

. Trách nhiệm bảo vệ Trái đất không chỉ thuộc về chính phủ hay tổ chức quốc tế, mà thuộc về mỗi cá nhân.

. Cần thay đổi nhận thức: sống xanh, tiêu dùng bền vững, giảm rác thải nhựa, bảo tồn tài nguyên, sử dụng năng lượng sạch.

. Phê phán lối sống thờ ơ, chỉ biết hưởng thụ, coi nhẹ môi trường.

- Phát triển đoạn văn logic, thuyết phục

+ Dẫn chứng từ văn bản để minh chứng cho nhận định.

+ Thể hiện rõ suy nghĩ, quan điểm về trách nhiệm của con người trong việc bảo vệ Trái đất – ngôi nhà chung của nhân loại.

- Đảm bảo ngữ pháp, liên kết:

+ Trình bày rõ ràng, mạch lạc, không mắc lỗi chính tả.

- Sáng tạo

+ Cách diễn đạt mới mẻ, có suy nghĩ sâu sắc về vấn đề nghị luận.

Đoạn văn tham khảo

Trái đất là ngôi nhà chung duy nhất của nhân loại, nơi nuôi dưỡng và duy trì sự sống của muôn loài. Thế nhưng, như Mạc Ngôn từng cảnh báo, con người đang điên cuồng bóc lột thiên nhiên, khiến hành tinh xanh dần kiệt quệ. Chúng ta khoan thủng lòng đất, đầu độc sông ngòi, tàn phá rừng, và thải ra môi trường những rác thải khó phân hủy. Khi thiên nhiên nổi giận bằng những trận lũ lụt, hạn hán, động đất hay sóng thần, con người mới thấm thía rằng tiền bạc và vật chất chẳng thể thay thế được sự sống. Bảo vệ Trái đất không chỉ là nhiệm vụ của các quốc gia, mà là trách nhiệm của từng cá nhân. Mỗi người cần thay đổi thói quen sống: tiết kiệm năng lượng, trồng cây xanh, giảm rác thải, nói không với nhựa dùng một lần. Trái đất chỉ thực sự bình yên khi con người biết sống hài hòa với tự nhiên. Giữ cho hành tinh xanh cũng chính là giữ lấy tương lai của chính chúng ta và thế hệ sau này.