MỘT THỜI ĐẠI TRONG THI CA (trích)

[…] Nhưng thơ Xuân Diệu chẳng những diễn đạt được cái tinh thần cố hữu của nòi giống. Vả chăng tinh thần của nòi giống có cần gì phải bất di bất dịch. Sao phải bắt ngày hôm nay phải giống hệt hôm qua? Nêu ra một mớ tính tình, tư tưởng, tục lệ, rồi bảo: người Việt Nam phải như thế, là một điều tối vô lý. Thơ Xuân Diệu còn là một nguồn sống dào dạt chưa từng thấy ở chốn nước non lặng lẽ này. Xuân Diệu say đắm tình yêu, say đắm cảnh trời, sống vội vàng, sống cuống quýt, muốn tận hưởng cuộc đời ngắn ngủi của mình. Khi vui cũng như khi buồn, người đều nồng nàn, tha thiết.

Nhưng sự sống muôn hình thức mà trong những hình thức nhỏ nhặt thường lại ẩn náu một nguồn sống dồi dào. Không cần phải là con hổ ngự trị trên rừng xanh, không cần phải là con chim đại bàng bay một lần chín vạn dặm mới là sống. Sự bồng bột của Xuân Diệu có lẽ đã biểu hiện ra một cách đầy đủ hơn cả trong những rung động tinh vi. Sau khi đọc đi đọc lại nhà thơ có tâm hồn phức tạp này, sau khi đã tìm kiếm Xuân Diệu hoài, tôi thấy đây mới thực là Xuân Diệu.

Trong cảnh mùa thu rất quen với thi nhân Việt Nam, chỉ Xuân Diệu mới để ý đến:

Những luồng run rẩy rung rinh lá ...

cùng cái:

Cành biếc run run chân ý nhi.

Nghe đàn dưới trăng thu, chỉ Xuân Diệu mới thấy:

Linh lung bóng sáng bỗng rung mình.

và mới có cái xôn xao gửi trong mấy hàng chữ lạ lùng này:

Thu lạnh, càng thêm nguyệt tỏ ngời:

Đàn ghê như nước, lạnh, trời ơi!

Long lanh tiếng sỏi vang vang hận:

Trăng nhớ Tầm Dương, nhạc nhớ người.

Cũng chỉ Xuân Diệu mới tìm được nơi đồng quê cái cảnh:

Mây biếc về đâu bay gấp gấp,

Con cò trên ruộng cánh phân vân.

Từ con cò của Vương Bột lặng lẽ bay với ráng chiều đến con cò của Xuân Diệu không bay mà cánh phân vân, có sự cách biệt của hơn một ngàn năm và của hai thế giới.

Cho đến khi Xuân Diệu yêu, trong tình yêu của người cũng có cái gì đó rung rinh. Người hồi tưởng lại:

Rượu nơi mắt và nhìn khi ướm thử;

Gấm trong lòng và khi đứng chờ ngây;

Và nhạc phấn dưới chân mừng sánh bước;

Và tơ giăng trong lời nhỏ khơi ngòi;

Tà áo mới cũng say mùi gió nước;

Rặng mi dài xáo động ánh dương vui. […]

(Trích Một thời đại trong thi ca, in trong Thi Nhân Việt Nam, Hoài Thanh – Hoài Chân, Nxb Văn học, Hà Nội 2012)

Xác định phương thức biểu đạt chính được sử dụng trong đoạn trích.

Gợi ý:

- Đảm bảo yêu cầu về hình thức, dung lượng

+ Viết đúng hình thức bài văn đầy đủ ba phần Mở bài, Thân bài, Kết bài.

+ Đảm bảo dung lượng khoảng 600 chữ.

- Xác định đúng vấn đề nghị luận: Trình bày suy nghĩ về sự cần thiết phải biết trân trọng cuộc sống.

- Lựa chọn được các thao tác lập luận phù hợp; kết hợp nhuần nhuyễn lí lẽ và dẫn chứng; trình bày được hệ thống ý phù hợp theo bố cục ba phần của bài văn nghị luận. Có thể triển khai theo hướng:

* Mở bài:

- Nêu vấn đề xã hội cần nghị luận: Muốn sống một cuộc đời ý nghĩa, không hối tiếc, con người cần phải biết trân trọng cuộc sống.

- Nêu tính cấp thiết của vấn đề: Trong xã hội xô bồ, hối hả hiện nay, trân trọng cuộc sống là một vấn đề có ý nghĩa vô cùng quan trọng.

* Thân bài:

1. Giải thích vấn đề:

Trân trọng cuộc sống là sống một cách ý nghĩa trong từng khoảnh khắc của cuộc sống.

2. Sự cần thiết phải trân trọng cuộc sống:

- Cuộc sống của mỗi con người chỉ có một quỹ thời gian hữu hạn, và một khi trôi qua thì chúng ta không thể lấy lại được.

- Trân trọng cuộc sống giúp ta biết sử dụng từng khoảnh khắc của cuộc sống một cách ý nghĩa nhất

- Trân trọng cuộc sống giúp chúng ta có thái độ cẩn trọng trước mọi lựa chọn trong cuộc đời

- Trân trọng cuộc sống giúp chúng ta đạt được những mục tiêu mà mình đề ra.

- Trân trọng cuộc sống giúp chúng ta có đời sống nội tâm thanh thản, không dằn vặt, hối tiếc về quá khứ

3. Nêu giải pháp:

- Cần ý thức được sự quý giá của cuộc sống, sự hữu hạn của đời người

- Cần có những cảm nhận sâu sắc về mọi phút giây của cuộc sống, mọi sự vật, hiện tượng, sự kiện xảy ra trong mọi khoảnh khắc của cuộc sống

- Cần có kế hoạch ngắn hạn và dài hạn để chủ động hơn trong cuộc sống, từ đó để không lãng phí thời gian vô ích

- Cần đầu tư bản thân vào những việc hữu ích, tránh xa những thứ vô bổ…

* Kết bài:

- Khẳng định vấn đề: Trân trọng cuộc sống là một vấn đề có tầm quan trọng thiết yếu và có tính cấp bách đối với cuộc sống của mỗi con người.

- Nêu ý nghĩa thực tiễn của vấn đề: Mỗi chúng ta, ngay từ bây giờ, cần ý thức được sự quý giá của thời gian, của cuộc sống, để sống một cách say mê, hữu ích, làm cho cuộc sống của chúng ta trở nên ý nghĩa hơn.

Bài viết tham khảo

Muốn sống một cuộc đời ý nghĩa, không hối tiếc, con người cần phải biết trân trọng cuộc sống. Trong nhịp sống hiện đại hôm nay, khi mọi thứ diễn ra quá nhanh, con người dễ bị cuốn vào những toan tính, lo toan mà quên mất giá trị quý báu của từng phút giây hiện tại. Chính vì thế, trân trọng cuộc sống trở thành một vấn đề có ý nghĩa đặc biệt quan trọng đối với mỗi người.

Trân trọng cuộc sống là biết sống một cách ý nghĩa trong từng khoảnh khắc, biết cảm nhận, nâng niu và biết ơn từng giây phút được tồn tại trên đời. Đó không chỉ là tận hưởng niềm vui, mà còn là trân quý cả những khó khăn, thử thách – bởi chính chúng tạo nên chiều sâu và giá trị cho cuộc đời. Cuộc sống của con người là hữu hạn, thời gian trôi qua không bao giờ trở lại. Nếu không biết trân trọng, chúng ta sẽ dễ lãng phí tuổi trẻ, cơ hội và cả tình cảm của những người xung quanh.

Trân trọng cuộc sống giúp con người sử dụng từng khoảnh khắc một cách ý nghĩa nhất. Khi biết giá trị của thời gian, ta sẽ sống có mục tiêu, nỗ lực mỗi ngày để tiến gần hơn tới ước mơ của mình. Đồng thời, thái độ trân trọng cuộc sống còn giúp ta cân nhắc kỹ lưỡng trước những lựa chọn, tránh để bản thân sa vào những điều vô ích hay tiêu cực. Người biết trân trọng cuộc sống luôn có tâm hồn bình an, thanh thản, không dằn vặt, hối tiếc vì những điều đã qua, bởi họ đã sống trọn vẹn với hiện tại.

Để có thể trân trọng cuộc sống, trước hết mỗi người cần nhận thức được sự quý giá và hữu hạn của đời người. Chúng ta nên học cách cảm nhận sâu sắc mọi điều bình dị: một buổi sớm trong lành, một bữa cơm gia đình, hay một nụ cười thân thương. Cần chủ động lập kế hoạch cho cuộc sống, biết ưu tiên cho những giá trị đích thực và dành thời gian cho việc học hỏi, sáng tạo, cống hiến. Mỗi người hãy đầu tư thời gian vào những việc hữu ích, tránh xa thói quen vô bổ để mỗi ngày trôi qua đều trở nên đáng nhớ.

Trân trọng cuộc sống là thái độ sống cần thiết và cấp bách đối với con người trong xã hội hôm nay. Khi biết yêu quý từng phút giây tồn tại, ta mới thật sự sống chứ không chỉ tồn tại. Ngay từ bây giờ, hãy sống say mê, tích cực, yêu thương và cống hiến để mỗi ngày qua đi đều mang ý nghĩa — bởi cuộc đời này chỉ đẹp khi ta biết trân trọng nó.

Gợi ý:

- Đảm bảo yêu cầu về hình thức, dung lượng

+ Viết đúng hình thức đoạn văn (diễn dịch, quy nạp, móc xích…).

+ Đảm bảo dung lượng khoảng 200 chữ.

- Xác định đúng vấn đề nghị luận

+ Trình bày cảm nhận về phong cách thơ Xuân Diệu được thể hiện qua nhận định của Hoài Thanh.

- Hệ thống ý:

+ Nguồn sống dào dạt: Xuân Diệu say mê cuộc đời, tình yêu, tuổi trẻ – “sống vội vàng, sống cuống quýt, muốn tận hưởng cuộc đời ngắn ngủi”.

+ Cảm xúc tinh vi, nhạy cảm: nhà thơ phát hiện vẻ đẹp trong những chi tiết nhỏ bé – “rung rinh lá”, “run run chân ý nhi”.

+ Cái tôi cá nhân mạnh mẽ: thơ ông là tiếng nói của người sống hết mình, yêu tha thiết và cảm nhận sâu sắc từng rung động của đời sống.

+ Sự mới mẻ trong cảm xúc và cách nhìn: thơ Xuân Diệu thể hiện tinh thần thời đại – khát vọng sống, yêu và đổi mới.

- Phát triển đoạn văn logic, thuyết phục

+ Dẫn chứng từ văn bản để minh chứng cho nhận định.

+ Thể hiện rõ suy nghĩ về phong cách thơ Xuân Diệu được thể hiện qua nhận định của Hoài Thanh.

- Đảm bảo ngữ pháp, liên kết:

+ Trình bày rõ ràng, mạch lạc, không mắc lỗi chính tả.

- Sáng tạo

+ Cách diễn đạt mới mẻ, có suy nghĩ sâu sắc về vấn đề nghị luận.

Đoạn văn tham khảo

Trong “Một thời đại trong thi ca”, Hoài Thanh đã khẳng định phong cách thơ Xuân Diệu là một nguồn sống dào dạt chưa từng thấy. Qua lời bình của ông, ta nhận ra Xuân Diệu là nhà thơ của tình yêu, của tuổi trẻ và của cuộc sống nồng nàn. Thơ ông tràn đầy khát vọng sống mãnh liệt, say mê từng phút giây hiện tại, “sống vội vàng, sống cuống quýt” để tận hưởng trọn vẹn vẻ đẹp trần thế. Đặc biệt, tâm hồn thi sĩ ấy rất nhạy cảm, tinh tế trước mọi biến chuyển nhỏ bé của thiên nhiên: “Những luồng run rẩy rung rinh lá”, “Cành biếc run run chân ý nhi”. Những hình ảnh ấy thể hiện con mắt phát hiện mới mẻ, cái cảm giác tinh vi mà trước Xuân Diệu chưa ai có. Trong tình yêu, ông cũng hết mình, đắm say, gửi vào thơ cả niềm vui lẫn nỗi buồn của con tim khao khát. Như Hoài Thanh từng viết, “sự sống muôn hình thức mà trong những hình thức nhỏ nhặt thường lại ẩn náu một nguồn sống dồi dào”, và Xuân Diệu chính là người phát hiện ra nguồn sống ấy bằng trái tim nồng nhiệt và nhạy cảm hiếm có của mình.