Từ đoạn trích trong sử thi Đăm Săn, hãy viết một bài văn nghị luận khoảng 600 chữ phân tích ý nghĩa biểu tượng của hình ảnh cây smuk và hành động chặt cây của Đăm Săn. Từ đó, liên hệ để rút ra suy ngẫm về khát vọng làm chủ số phận của con người.

Gợi ý:

- Đảm bảo yêu cầu về hình thức, dung lượng

+ Viết đúng hình thức bài văn đầy đủ ba phần Mở bài, Thân bài, Kết bài.

+ Đảm bảo dung lượng khoảng 600 chữ.

- Xác định đúng vấn đề nghị luận: Phân tích ý nghĩa biểu tượng của hình ảnh cây smuk và hành động chặt cây của Đăm Săn; liên hệ để rút ra suy ngẫm về khát vọng làm chủ số phận của con người.

- Lựa chọn được các thao tác lập luận phù hợp; kết hợp nhuần nhuyễn lí lẽ và dẫn chứng; trình bày được hệ thống ý phù hợp theo bố cục ba phần của bài văn nghị luận. Có thể triển khai theo hướng:

* Mở bài:

- Giới thiệu khái quát về sử thi Đăm Săn – một kiệt tác của văn học dân gian Tây Nguyên.

- Dẫn dắt đến đoạn trích: Hình ảnh cây smuk và hành động chặt cây thể hiện khát vọng mạnh mẽ của con người trước những ràng buộc.

* Thân bài:

a. Ý nghĩa biểu tượng của cây smuk

- Cây smuk được miêu tả kì vĩ: “gốc không thấy, ngọn không có”, “gốc cây trong suối, thân cây trong thung”, gợi sức mạnh thần linh, vũ trụ.

- Đây là cây thiêng, gắn với nguồn gốc của Hơ Nhị và Hơ Bhị, tượng trưng cho quyền lực của Trời, của tập tục hôn nhân nối dây.

- Vì vậy, chặt cây smuk đồng nghĩa với việc chống lại những ràng buộc thần linh, xã hội và tập tục cổ hủ.

b. Hành động chặt cây của Đăm Săn

- Thể hiện sức mạnh phi thường, sự dũng mãnh của vị tù trưởng anh hùng: vừa ra lệnh, vừa trực tiếp vung rìu chặt, khí thế sấm sét.

- Cho thấy sự ngang tàng, khát vọng tự do, khát vọng vượt thoát những luật lệ trói buộc.

- Tuy nhiên, hành động ấy cũng gây bi kịch: Hơ Nhị và Hơ Bhị chết, buôn làng rung chuyển → phản ánh mâu thuẫn giữa khát vọng cá nhân và quy luật cộng đồng, giữa ước mơ giải phóng và sức mạnh của tập tục.

c. Ý nghĩa tư tưởng

- Ca ngợi khát vọng làm chủ số phận, khẳng định bản lĩnh của con người Tây Nguyên.

- Đồng thời, sử thi thể hiện quan niệm: dù con người dũng mãnh đến đâu, cũng không thể hoàn toàn thoát khỏi sự chi phối của cộng đồng và quy luật tự nhiên.

d. Liên hệ – mở rộng

- Trong cuộc sống hôm nay, khát vọng làm chủ số phận vẫn là khát vọng chính đáng, giúp con người bứt phá, vượt qua rào cản.

- Tuy nhiên, sự tự do cá nhân cần hài hòa với những giá trị cộng đồng, truyền thống, đạo lý.

* Kết bài:

- Khẳng định hình tượng cây smuk và hành động chặt cây đã góp phần làm nổi bật vẻ đẹp anh hùng, khát vọng vượt thoát của Đăm Săn.

- Liên hệ thực tế: Mỗi người cần biết nuôi dưỡng khát vọng vươn lên, đồng thời tôn trọng những chuẩn mực, giá trị chung để phát triển bền vững.

Bài văn tham khảo

Sử thi Đăm Săn là một kiệt tác của văn học dân gian Tây Nguyên, phản ánh thế giới quan, nhân sinh quan và khát vọng của người Ê-đê. Trong sử thi, hình tượng cây smuk và hành động chặt cây của Đăm Săn không chỉ mang giá trị nghệ thuật độc đáo mà còn chứa đựng ý nghĩa biểu tượng sâu sắc, gợi nhiều suy ngẫm về khát vọng làm chủ số phận của con người.

Cây smuk hiện lên với những chi tiết kì vĩ: “gốc cây trong suối, thân cây trong thung, gốc không thấy, ngọn không có”. Đây là một cây thần, được cho là “do Trời trồng, do Trời vun”, gắn với sự sống của Hơ Nhị và Hơ Bhị. Chính vì thế, cây smuk không chỉ là một thực thể thiên nhiên, mà còn tượng trưng cho sức mạnh siêu nhiên, cho quyền lực của thần linh và tập tục hôn nhân nối dây vốn gò bó con người trong khuôn khổ. Chặt cây smuk đồng nghĩa với việc chống lại cả thần linh và những ràng buộc của xã hội cổ xưa.

Hành động chặt cây của Đăm Săn vì vậy mang tính chất phi thường. Chàng vừa hô hào tôi tớ, vừa trực tiếp vung rìu, chặt cây trong khí thế sấm sét, quyết liệt như trong một ngày hội. Tinh thần ấy thể hiện bản lĩnh mạnh mẽ, khát vọng tự do và ý chí vượt thoát mọi xiềng xích. Tuy nhiên, hành động đó cũng để lại bi kịch: khi cây smuk gãy đổ, Hơ Nhị và Hơ Bhị – hai người vợ theo tục nối dây – cũng ngã xuống. Sự rung chuyển dữ dội của núi rừng gợi ra sự phản kháng của thiên nhiên và cộng đồng. Điều đó cho thấy: khát vọng cá nhân, dù mãnh liệt, vẫn khó có thể thoát khỏi quy luật của xã hội và tự nhiên.

Qua hình tượng ấy, sử thi không chỉ ca ngợi sức mạnh và bản lĩnh của người anh hùng, mà còn thể hiện tư tưởng nhân sinh sâu sắc: con người luôn khát khao làm chủ số phận, song hành trình ấy không hề bằng phẳng, mà phải đối diện với giới hạn khách quan. Tác phẩm vì thế vừa khẳng định khát vọng siêu việt của con người, vừa nhắc nhở về sự gắn kết bền chặt giữa cá nhân và cộng đồng.

Ngày nay, khi cuộc sống hiện đại mở ra nhiều cơ hội, khát vọng làm chủ số phận càng trở nên thiết thực. Mỗi người trẻ cần dám mơ ước, dám hành động để tự khẳng định giá trị bản thân. Tuy nhiên, tự do không đồng nghĩa với sự tách rời cộng đồng; để phát triển bền vững, mỗi cá nhân cần hài hòa khát vọng riêng với những chuẩn mực chung, để vừa sống cho mình, vừa sống cho tập thể.

Cây smuk và hành động chặt cây của Đăm Săn là hình tượng giàu ý nghĩa trong sử thi Ê-đê. Nó vừa thể hiện vẻ đẹp phi thường của vị tù trưởng anh hùng, vừa phản ánh khát vọng vươn lên làm chủ số phận của con người. Đó là một khát vọng bất diệt, truyền cảm hứng cho cả chúng ta hôm nay: sống mạnh mẽ, biết vượt qua thử thách, nhưng cũng trân trọng và giữ gìn giá trị cộng đồng.