I. Đọc hiểu (4,0 điểm)

Đọc ngữ liệu sau và trả lời các câu hỏi bên dưới:

Một mẹ cùng ba con

Lê la bên đường nọ

Đứa bé ôm trong lòng

Đứa lớn tay mang giỏ

Trong giỏ đựng những gì?

Mớ rau lẫn tấm cám

Nửa ngày bụng vẫn không

Quần áo vẻ co dúm

[…]

Lần phố xin miếng ăn

Cách ấy đâu được mãi

Chết lăn rãnh đến nơi

Thịt da béo cầy sói

Mẹ chết có tiếc gì!

Thương đàn con vô tội

Nỗi đau như xé lòng

Trời cao có thấu nổi?

[…]

Đêm qua trạm Tây Hà

Mâm cổ sang vô kể

Vây cá hầm gân hươu

Lợn dê mâm đầy ngút

Quan lớn không gắp qua

Các thầy chỉ nếm chút

Thức ăn thừa đổ đi

Quanh xóm no đàn chó

Biết đâu bên đường quan

Có mẹ con đói khổ

Ai vẽ bức tranh này

Dâng lên nhà vua rõ.

(Trích Sở kiến hành – Nguyễn Du, Nguyễn Hữu Bông dịch,

in trong Thơ chữ Hán Nguyễn Du, Nhà xuất bản Văn học, Hà Nội, 1978)

(0,5 điểm) Bài thơ trên được viết theo thể thơ nào?

a. Đảm bảo cấu trúc bài văn nghị luận

- Học sinh biết tạo lập một bài văn nghị luận đảm bảo đủ cấu trúc 3 phần: Mở bài, Thân bài, Kết bài. 

b. Xác định đúng đối tượng nghị luận

Giá trị của tình yêu thương trong việc giúp đỡ người hoạn nạn.

c. Triển khai đối tượng nghị luận

- Tổ chức, sắp xếp các ý tho trật tự hợp lí.

- HS có thể triển khai theo những cách khác nhau, nhưng cần đảm bảo các ý cơ bản sau:

* Giới thiệu về Nguyễn Du và Sở kiến hành. Dẫn dắt vấn đề nghị luận: giá trị của tình yêu thương trong việc giúp đỡ người hoạn nạn.

* Nghị luận về giá trị của tình yêu thương trong việc giúp đỡ người hoạn nạn.

- Giải thích

+ Tình yêu thương: là sự quan tâm, đồng cảm, chia sẻ và sẵn sàng giúp đỡ người khác một cách chân thành.

+ Người hoạn nạn: những người đang gặp khó khăn, bất hạnh, mất mát hoặc nguy hiểm.

+ Giúp đỡ: hành động hỗ trợ về vật chất, tinh thần hoặc cả hai để họ vượt qua tình cảnh khó khăn.

- Vai trò và giá trị của tình yêu thương

+ Mang lại niềm tin, hy vọng, nghị lực để tiếp tục sống.

+ Giúp họ khắc phục khó khăn nhanh hơn cả về vật chất lẫn tinh thần.

+ Giúp sống có ý nghĩa, cảm nhận hạnh phúc khi làm điều tốt.

+ Bồi đắp lòng nhân ái và nhân cách cao đẹp.

+ Xây dựng cộng đồng đoàn kết, nhân văn.

+ Lan tỏa năng lượng tích cực, khơi dậy tinh thần tương thân tương ái.

- Phản đề

+ Một số người thờ ơ, ích kỷ, chỉ nghĩ đến lợi ích bản thân.

+ Có người lợi dụng lòng tốt để trục lợi, khiến niềm tin bị xói mòn.

- Giải pháp

+ Mỗi cá nhân cần nuôi dưỡng tình yêu thương và sự đồng cảm.

+ Xây dựng lối sống nhân ái, sẵn sàng giúp đỡ trong khả năng.

+ Xã hội cần tôn vinh những tấm gương tốt, đồng thời xử lý nghiêm hành vi lợi dụng lòng tốt.

d. Chính tả, ngữ pháp

Đảm bảo chuẩn chính tả, ngữ pháp Tiếng Việt

e. Sáng tạo

- Bài viết có luận điểm rõ ràng, lập luận thuyết phục, diễn đạt trong sáng, bài viết thể hiện được sự sáng tạo, độc đáo riêng.           

- Chữ viết sạch đẹp, rõ ràng, văn phong lưu loát; không mắc lỗi chính tả, lỗi dùng từ, đặt câu.

* Yêu cầu về hình thức, kĩ năng: Đảm bảo đoạn văn nghị luận có bố cục mạch lạc, sử dụng linh hoạt các kiểu câu và có sự liên kết chặt chẽ giữa các câu, các ý trong đoạn văn. Có cách diễn đạt trong sáng độc đáo, thể hiện những suy nghĩ, kiến giải mới mẻ về vấn đề nghị luận.

Yêu cầu về kiến thức: 

Học sinh có thể triển khai theo nhiều cách, nhưng cần giới thiệu được vấn đề cần bàn luận, nêu rõ lí do và quan điểm của bản thân, hệ thống luận điểm chặt chẽ, lập luận thuyết phục, sử dụng dẫn chứng thuyết phục.

Sau đây là một hướng gợi ý: 

- Cảm thông sâu sắc với những người nghèo khổ, bất hạnh: Nguyễn Du đã miêu tả chân thực, sinh động cuộc sống của những người dân nghèo, những người góa phụ, những người già neo đơn, những người bị bỏ rơi... Họ là những con người phải chịu đựng nhiều đau khổ, bất công trong xã hội. Tác giả đã đặt mình vào vị trí của họ để thấu hiểu, chia sẻ những nỗi niềm, những khó khăn mà họ phải trải qua.

- Lên án những bất công trong xã hội: "Sở kiến hành" không chỉ là sự cảm thông, mà còn là sự phẫn nộ, lên án những thế lực tàn bạo, những kẻ tham lam, độc ác đã gây ra đau khổ cho người dân. Tác giả vạch trần bộ mặt thật của những kẻ quan lại, cường hào ác bá, những kẻ đã vơ vét, bóc lột sức lao động của người dân, làm cho cuộc sống của họ ngày càng khốn cùng.

- Hướng ngòi bút vào những số phận bi kịch: Nguyễn Du tập trung vào những câu chuyện cá nhân, những số phận bi kịch, để từ đó phản ánh hiện thực xã hội một cách sinh động và sâu sắc. Ông không né tránh những khía cạnh tàn khốc, đau thương của cuộc sống, mà trái lại, ông phơi bày nó ra để thức tỉnh lương tri con người.

- Thể hiện tình yêu thương con người: Tinh thần nhân đạo của Nguyễn Du còn được thể hiện qua tình yêu thương con người, tình yêu thương đồng bào, đồng loại. Ông trân trọng những giá trị tốt đẹp của con người, và luôn tin tưởng vào khả năng vươn lên, vượt qua khó khăn của họ.