Đọc ngữ liệu sau và trả lời các câu hỏi bên dưới:

Lược dẫn: Sau khi bị mắc mưu Sở Khanh lừa đi trốn và bị Tú Bà bắt lại, Thúy Kiều buộc phải ra tiếp khách làng chơi. Đoạn trích sau đây nói về tâm trạng của Thúy Kiều khi sống trong hoàn cảnh ấy.

Ôm lòng đòi đoạn xa gần,

Chẳng vò mà rối, chẳng dần mà đau!

Nhớ ơn chín chữ cao sâu ,

Một ngày một ngả bóng dâu tà tà.

Dặm nghìn nước thẳm non xa,

Nghĩ đâu thân phận con ra thế này.

Sân hoè đôi chút thơ ngây,

Trần cam ai kẻ đỡ thay việc mình?

Nhớ lời nguyện ước ba sinh,

Xa xôi ai có thấu tình chăng ai?

Khi về hỏi liễu Chương Đài,

Cành xuân đã bẻ cho người chuyên tay!

Tình sâu mong trả nghĩa dày,

Hoa kia đã chắp cành này cho chưa ?

Mối tình đòi đoạn vò tơ,

Giấc hương quan luống lần mơ canh dài.

Song sa vò võ phương trời ,

Nay hoàng hôn đã lại mai hôn hoàng.

(Trích Truyện Kiều, Nguyễn Du, Nxb Dân Trí, Hà Nội, 2013)

(0,5 điểm) Xác định phương thức biểu đạt chính của đoạn trích.

a. Đảm bảo cấu trúc bài văn nghị luận

- Học sinh biết tạo lập một bài văn nghị luận đảm bảo đủ cấu trúc 3 phần: Mở bài, Thân bài, Kết bài. 

b. Xác định đúng đối tượng nghị luận

Lòng hiếu thảo

c. Triển khai đối tượng nghị luận

- Tổ chức, sắp xếp các ý tho trật tự hợp lí.

- HS có thể triển khai theo những cách khác nhau, nhưng cần đảm bảo các ý cơ bản sau:

a) Giải thích

- Lòng hiếu thảo: là tình cảm yêu thương, kính trọng, biết ơn cha mẹ; thể hiện qua việc quan tâm, chăm sóc, giúp đỡ, làm cha mẹ vui lòng.

- Không chỉ là tình cảm, mà còn là những hành động cụ thể phù hợp với khả năng và hoàn cảnh.

b) Vai trò của lòng hiếu thảo

- Với bản thân:

+ Giúp mỗi người sống có tình nghĩa, nhân ái, đạo đức tốt đẹp.

+ Mang lại cảm giác thanh thản, hạnh phúc khi làm tròn bổn phận với cha mẹ.

- Với gia đình:

+ Là nền tảng gắn kết, giữ ấm không khí gia đình.

+ Là nguồn động viên tinh thần lớn lao cho cha mẹ.

- Với xã hội:

+ Góp phần xây dựng xã hội nhân văn, bền vững.

+ Truyền giữ và phát huy truyền thống đạo lý “Uống nước nhớ nguồn”, “Ăn quả nhớ kẻ trồng cây”.

c) Biểu hiện của lòng hiếu thảo

- Khi còn nhỏ: chăm ngoan, vâng lời, cố gắng học tập.

- Khi trưởng thành: chăm sóc, phụng dưỡng cha mẹ; chia sẻ niềm vui, nỗi buồn; quan tâm sức khỏe và tinh thần của cha mẹ.

- Khi cha mẹ đã khuất: giữ gìn, tiếp nối những giá trị tốt đẹp mà cha mẹ để lại.

d) Thực trạng và vấn đề đáng lo ngại

- Tích cực: nhiều bạn trẻ biết quan tâm, báo đáp công ơn cha mẹ, hỗ trợ cha mẹ vượt khó khăn.

- Tiêu cực: một số người thờ ơ, vô cảm, thậm chí bất hiếu; ảnh hưởng bởi lối sống ích kỷ, thực dụng.

e) Giải pháp

- Giáo dục lòng hiếu thảo ngay từ gia đình và nhà trường.

- Mỗi cá nhân cần tự rèn luyện đạo đức, biết quan tâm và thấu hiểu cha mẹ.

- Xây dựng môi trường xã hội tôn vinh và đề cao hiếu đạo.

d. Chính tả, ngữ pháp

Đảm bảo chuẩn chính tả, ngữ pháp Tiếng Việt

e. Sáng tạo

- Bài viết có luận điểm rõ ràng, lập luận thuyết phục, diễn đạt trong sáng, bài viết thể hiện được sự sáng tạo, độc đáo riêng.           

- Chữ viết sạch đẹp, rõ ràng, văn phong lưu loát; không mắc lỗi chính tả, lỗi dùng từ, đặt câu.

* Yêu cầu về hình thức, kĩ năng: Đảm bảo đoạn văn nghị luận có bố cục mạch lạc, sử dụng linh hoạt các kiểu câu và có sự liên kết chặt chẽ giữa các câu, các ý trong đoạn văn. Có cách diễn đạt trong sáng độc đáo, thể hiện những suy nghĩ, kiến giải mới mẻ về vấn đề nghị luận.

Yêu cầu về kiến thức: 

Học sinh có thể triển khai theo nhiều cách, nhưng cần giới thiệu được vấn đề cần bàn luận, nêu rõ lí do và quan điểm của bản thân, hệ thống luận điểm chặt chẽ, lập luận thuyết phục, sử dụng dẫn chứng thuyết phục.

Sau đây là một hướng gợi ý: 

a) Hoàn cảnh

- Kiều rơi vào tình thế bi kịch: mất tự do, danh dự, xa gia đình, mất người yêu.

- Không gian tù túng, thời gian lê thê, giam hãm cả thân xác lẫn tâm hồn.

b) Tâm trạng

- Nỗi nhớ thương cha mẹ (ơn “chín chữ cao sâu”), lo lắng không ai chăm sóc gia đình.

- Nỗi đau khi nghĩ về mối tình với Kim Trọng, tiếc nuối lời thề nguyện “ba sinh”.

- Sự dằn vặt, xót xa khi tình duyên tan vỡ, thân phận bị chà đạp.

- Cảm giác cô đơn, lẻ loi, ngày tháng trôi qua buồn bã (“nay hoàng hôn đã lại mai hôn hoàng”).

c) Nghệ thuật

- Ngôn ngữ giàu hình ảnh, ẩn dụ (“cành xuân đã bẻ cho người chuyên tay”).

- Sử dụng điển tích, điển cố, kết hợp tả cảnh ngụ tình.

- Nhịp điệu chậm, ngắt ngắn, phù hợp tâm trạng u sầu.