I. Đọc hiểu (4,0 điểm)

Đọc đoạn thơ sau và thực hiện các yêu cầu bên dưới:

Cả đời ra bể vào ngòi

Mẹ như cây lá giữa trời gió rung

Cả đời buộc bụng thắt lưng

Mẹ như tằm nhả bỗng dưng tơ vàng

Đường đời còn rộng thênh thang

Mà tóc mẹ đã bạc sang trắng trời

Mẹ đau vẫn giữ tiếng cười

Mẹ vui vẫn để một đời nhớ thương

Bát cơm và nắng chan sương

Đói no con mẹ sẻ nhường cho nhau

Mẹ ra bới gió chân cầu

Tìm câu hát đã từ lâu dập vùi…

(Trích Trở về với mẹ ta thôi - Đồng Đức Bốn)

Xác định thể thơ của đoạn trích trên.

* Yêu cầu về hình thức, kĩ năng: Đảm bảo đoạn văn nghị luận có bố cục mạch lạc, sử dụng linh hoạt các kiểu câu và có sự liên kết chặt chẽ giữa các câu, các ý trong đoạn văn. Có cách diễn đạt trong sáng độc đáo, thể hiện những suy nghĩ, kiến giải mới mẻ về vấn đề nghị luận.

Yêu cầu về kiến thức: 

Học sinh có thể triển khai theo nhiều cách, nhưng cần giới thiệu được vấn đề cần bàn luận, nêu rõ lí do và quan điểm của bản thân, hệ thống luận điểm chặt chẽ, lập luận thuyết phục, sử dụng dẫn chứng thuyết phục.

Sau đây là một hướng gợi ý: 

* Mở đoạn:

- Giới thiệu bài thơ và tác giả Đồng Đức Bốn – nhà thơ dân dã, giàu tình cảm quê hương.

- Dẫn vào đoạn thơ: Đoạn thơ thể hiện hình ảnh người mẹ tảo tần, hi sinh, giàu tình yêu thương.

* Thân đoạn:

- Hình ảnh mẹ lao động vất vả: “Cả đời ra bể vào ngòi”, “giữa trời gió rung” → gợi sự gian truân, nhọc nhằn của mẹ trong cuộc sống.

- So sánh “Mẹ như tằm nhả bỗng dưng tơ vàng” → biểu tượng cho sự hi sinh âm thầm, làm việc không ngơi nghỉ vì con.

- Hình ảnh “tóc mẹ đã bạc sang trắng trời” cho thấy thời gian và nỗi vất vả đã in hằn lên mái tóc mẹ.

- Dù đau đớn, mẹ vẫn mạnh mẽ và nhân hậu: “Mẹ đau vẫn giữ tiếng cười, mẹ vui vẫn để một đời nhớ thương”.

- Hai câu cuối gợi tình mẹ bao dung, chắt chiu, nâng đỡ con cái bằng tất cả yêu thương.

- Nghệ thuật: Thể thơ lục bát, hình ảnh mộc mạc, so sánh và ẩn dụ giàu sức gợi cảm.

* Kết đoạn:

- Đoạn thơ thể hiện tình yêu thương, lòng biết ơn sâu nặng với người mẹ Việt Nam tảo tần, hi sinh cả đời vì con.

- Gợi trong người đọc niềm xúc động và trân trọng tình mẫu tử thiêng liêng.

Có sự sáng tạo trong cách viết

a. Đảm bảo cấu trúc bài văn tự sự

- Học sinh biết tạo lập một bài văn tự sự đảm bảo đủ cấu trúc 3 phần: Mở bài, Thân bài, Kết bài. 

b. Xác định được câu chuyện được kể

Kể lại một trải nghiệm về một chuyến đi xa cùng gia đình.

c. Triển khai câu chuyện

- HS có thể triển khai theo những cách khác nhau, nhưng cần đảm bảo các ý cơ bản sau:

* Mở bài:

- Giới thiệu khái quát chuyến đi chơi xa cùng gia đình (địa điểm, thời gian, lý do chuyến đi).

- Nêu cảm xúc chung: đó là một kỉ niệm vui và đáng nhớ đối với em.

* Thân bài:

- Hoàn cảnh và sự chuẩn bị: Gia đình lên kế hoạch đi đâu, chuẩn bị ra sao (đồ dùng, phương tiện, tâm trạng).

- Diễn biến chuyến đi:

+ Miêu tả hành trình: thời tiết, cảnh vật trên đường, không khí trong xe.

+ Kể lại những hoạt động chính: tham quan, tắm biển, leo núi, chụp ảnh, ăn uống, nghỉ ngơi...

+ Miêu tả cảm xúc của các thành viên và của bản thân (hào hứng, thích thú, ấn tượng với cảnh đẹp hay món ăn...).

- Kết thúc chuyến đi:

+ Cảm xúc khi rời nơi đó, khi trở về nhà.

+ Điều em học được hoặc ấn tượng sâu sắc nhất trong chuyến đi.

* Kết bài:

- Khẳng định ý nghĩa của chuyến đi: giúp gắn kết tình cảm gia đình, mở rộng hiểu biết, đem lại niềm vui.

- Bày tỏ mong muốn được cùng gia đình đi chơi xa thêm nhiều lần nữa.

d. Chính tả, ngữ pháp

Đảm bảo chuẩn chính tả, ngữ pháp Tiếng Việt

e. Sáng tạo

- Bài viết có luận điểm rõ ràng, lập luận thuyết phục, diễn đạt trong sáng, bài viết thể hiện được sự sáng tạo, độc đáo riêng.           

- Chữ viết sạch đẹp, rõ ràng, văn phong lưu loát; không mắc lỗi chính tả, lỗi dùng từ, đặt câu.