I. Đọc hiểu (4,0 điểm)

Đọc văn bản sau và thực hiện các yêu cầu bên dưới:

TÓC CỦA MẸ TÔI

(Phan Thị Thanh Nhàn)

Mẹ tôi hong tóc buổi chiều

Quay quay bụi nước bay theo gió đồng

Tóc dại mẹ xõa sau lưng

Bao nhiêu sợi bạc chen cùng sợi đen.

Tóc sâu của mẹ tôi tìm

Ngón tay lần giữa ấm mềm yêu thương

Bao nhiêu sợi bạc màu sương

Bấy nhiêu lần mẹ lo buồn vì tôi.

Con ngoan rồi đấy mẹ ơi

Ước gì tóc mẹ bạc rồi lại xanh.

(Con muốn mặc áo đỏ đi chơi, NXB Kim Đồng, Hà Nội, 2016)

Xác định phương thức biểu đạt của bài thơ trên.

* Yêu cầu về hình thức, kĩ năng: Đảm bảo đoạn văn nghị luận có bố cục mạch lạc, sử dụng linh hoạt các kiểu câu và có sự liên kết chặt chẽ giữa các câu, các ý trong đoạn văn. Có cách diễn đạt trong sáng độc đáo, thể hiện những suy nghĩ, kiến giải mới mẻ về vấn đề nghị luận.

Yêu cầu về kiến thức: 

Học sinh có thể triển khai theo nhiều cách, nhưng cần giới thiệu được vấn đề cần bàn luận, nêu rõ lí do và quan điểm của bản thân, hệ thống luận điểm chặt chẽ, lập luận thuyết phục, sử dụng dẫn chứng thuyết phục.

Sau đây là một hướng gợi ý: 

* Mở đoạn:

- Giới thiệu bài thơ và tác giả: Phan Thị Thanh Nhàn, nhà thơ giàu tình cảm gia đình.

- Dẫn vào đoạn thơ: Đoạn thơ thể hiện tình yêu, lòng biết ơn và sự quan tâm sâu sắc của con đối với mẹ.

* Thân đoạn:

- Nội dung:

+ Hình ảnh mẹ lao động, tảo tần: “Mẹ tôi hong tóc buổi chiều, quay quay bụi nước bay theo gió đồng” → gợi cảm giác bình dị nhưng đầy yêu thương.

+ Miêu tả tóc mẹ với những sợi bạc chen cùng sợi đen → biểu tượng cho tuổi tác, nỗi lo toan của mẹ.

+ Cử chỉ chăm sóc: “Ngón tay lần giữa ấm mềm yêu thương” → thể hiện tình mẫu tử, sự quan tâm tinh tế.

+ Tình cảm của con: “Ước gì tóc mẹ bạc rồi lại xanh” → mong mẹ trẻ lại, khỏe mạnh, biểu hiện lòng biết ơn và yêu thương vô hạn.

- Nghệ thuật: Thể thơ tự do, hình ảnh sinh động, biện pháp hoán dụ (tóc bạc), so sánh làm nổi bật tình mẫu tử.

* Kết đoạn:

- Khẳng định tình yêu thương và lòng biết ơn mẹ là chủ đề chính của bài thơ.

- Bày tỏ cảm xúc riêng: Thể hiện sự xúc động, trân trọng công lao và tình cảm thiêng liêng của mẹ.

Có sự sáng tạo trong cách viết

a. Đảm bảo cấu trúc bài văn tự sự

- Học sinh biết tạo lập một bài văn tự sự đảm bảo đủ cấu trúc 3 phần: Mở bài, Thân bài, Kết bài. 

b. Xác định được câu chuyện được kể

Kể lại một trải nghiệm về một chuyến đi xa cùng gia đình.

c. Triển khai câu chuyện

- HS có thể triển khai theo những cách khác nhau, nhưng cần đảm bảo các ý cơ bản sau:

* Mở bài:

- Giới thiệu về ngày khai trường: thời gian, lớp, trường học.

- Nêu cảm xúc chung: đây là một kỉ niệm đáng nhớ, nhiều ấn tượng với em.

* Thân bài:

- Hoàn cảnh ngày khai trường:

+ Chuẩn bị đi học: đồng phục, sách vở, cặp sách.

+ Không khí trường học: sân trường trang trí, cờ hoa, băng rôn, học sinh háo hức.

- Diễn biến chính:

+ Lễ khai giảng: nghe hiệu trưởng đọc diễn văn, phát biểu của giáo viên, các tiết mục văn nghệ.

+ Cảm xúc của bản thân: hồi hộp, vui mừng, hứng khởi khi gặp thầy cô, bạn bè mới.

+ Một sự việc ấn tượng: nhận phần thưởng, được giao nhiệm vụ, tiết mục văn nghệ hoặc trò chơi thú vị.

- Kết thúc buổi khai giảng:

+ Cảm giác khi ra về, mong chờ năm học mới.

+ Ý nghĩa kỉ niệm: ghi nhớ khoảnh khắc vui vẻ, tinh thần hứng khởi khi bắt đầu năm học mới.

* Kết bài:

- Khẳng định lại ấn tượng sâu sắc của ngày khai trường đối với em.

- Bày tỏ mong muốn mỗi năm học đều tràn đầy niềm vui và thành công.

d. Chính tả, ngữ pháp

Đảm bảo chuẩn chính tả, ngữ pháp Tiếng Việt

e. Sáng tạo

- Bài viết có luận điểm rõ ràng, lập luận thuyết phục, diễn đạt trong sáng, bài viết thể hiện được sự sáng tạo, độc đáo riêng.           

- Chữ viết sạch đẹp, rõ ràng, văn phong lưu loát; không mắc lỗi chính tả, lỗi dùng từ, đặt câu.