I. Đọc hiểu (4,0 điểm)

Đọc đoạn trích sau và thực hiện các yêu cầu bên dưới:

Bà kiến đã già, một mình ở trong cái tổ nhỏ dưới mô đất, vừa chật hẹp, vừa ẩm ướt. Mấy hôm nay, bà đau ốm cứ rên hừ hừ. Ðàn kiến con đi tha mồi, qua nhà bà kiến, nghe tiếng bà rên liền chạy vào hỏi thăm:

- Bà ơi, bà làm sao mà kêu rên vậy?

- Ôi cái bệnh đau khớp nó hành hạ bà khổ quá đi mất! Nhà bà ở đây lại ẩm ướt, thiếu ánh nắng, khó chịu lắm các cháu ạ!

Ðàn kiến con vội nói:

- Thế thì để chúng cháu đưa bà đi sưởi nắng nhé!

Một con kiến đầu đàn chỉ huy đàn kiến con, tha về một chiếc lá đa vàng mới rụng, cả đàn xúm vào dìu bà ngồi lên chiếc lá đa, rồi lại cùng ghé vai khiêng chiếc lá đến chỗ đầy ánh nắng và thoáng mát. Bà kiến cảm thấy thật khoan khoái, dễ chịu.

    (Trích truyện Đàn kiến con ngoan ngoãn, Tiếng Việt 1, Tập 1, sách Kết nối tri thức, NXBGD 2020)

Đoạn trích trên thuộc thể loại văn học nào?

* Yêu cầu về hình thức, kĩ năng: Đảm bảo đoạn văn nghị luận có bố cục mạch lạc, sử dụng linh hoạt các kiểu câu và có sự liên kết chặt chẽ giữa các câu, các ý trong đoạn văn. Có cách diễn đạt trong sáng độc đáo, thể hiện những suy nghĩ, kiến giải mới mẻ về vấn đề nghị luận.

Yêu cầu về kiến thức: 

Học sinh có thể triển khai theo nhiều cách, nhưng cần giới thiệu được vấn đề cần bàn luận, nêu rõ lí do và quan điểm của bản thân, hệ thống luận điểm chặt chẽ, lập luận thuyết phục, sử dụng dẫn chứng thuyết phục.

Sau đây là một hướng gợi ý: 

* Mở đoạn: Giới thiệu truyện “Đàn kiến con ngoan ngoãn” và nhân vật đàn kiến con.

* Thân đoạn:

- Tính cách: ngoan ngoãn, biết quan tâm, chăm sóc người già, có tinh thần hợp tác.

- Hành động: nghe tiếng bà kiến rên, hỏi thăm; tha chiếc lá đa, dìu bà kiến ra chỗ đầy ánh nắng và thoáng mát; thực hiện việc cùng nhau theo sự chỉ huy của con kiến đầu đàn.

- Cảm nhận: hành động thể hiện lòng biết quan tâm, sự chăm sóc và trách nhiệm với người khác.

* Kết đoạn: Bài học: biết yêu thương, giúp đỡ người già, sống có trách nhiệm, hợp tác và ngoan ngoãn trong cuộc sống hằng ngày.

Có sự sáng tạo trong cách viết

a. Đảm bảo cấu trúc bài văn tự sự

- Học sinh biết tạo lập một bài văn tự sự đảm bảo đủ cấu trúc 3 phần: Mở bài, Thân bài, Kết bài. 

b. Xác định được câu chuyện được kể

Kể lại một trải nghiệm giúp tâm hồn em trở nên phong phú hơn.

c. Triển khai câu chuyện

- HS có thể triển khai theo những cách khác nhau, nhưng cần đảm bảo các ý cơ bản sau:

* Mở bài:

- Giới thiệu trải nghiệm em muốn kể.

- Nêu cảm giác ban đầu hoặc lý do trải nghiệm đó khiến em nhớ mãi.

* Thân bài:

- Hoàn cảnh: nơi chốn, thời gian, những người tham gia.

- Diễn biến trải nghiệm:

+ Các hoạt động, sự kiện chính em đã tham gia.

+ Những cảm xúc, suy nghĩ của bản thân trong quá trình trải nghiệm.

- Bài học:

+ Học được điều gì, nhận ra giá trị cuộc sống, sự đẹp đẽ của thiên nhiên, con người, nghệ thuật, hoặc tình cảm gia đình, bạn bè.

+ Cảm xúc trở nên phong phú hơn, biết yêu thương, đồng cảm, trân trọng cuộc sống.

* Kết bài:

- Rút ra bài học hoặc ý nghĩa của trải nghiệm đối với cuộc sống và tâm hồn em.

- Nêu mong muốn áp dụng những điều học được trong tương lai.

d. Chính tả, ngữ pháp

Đảm bảo chuẩn chính tả, ngữ pháp Tiếng Việt

e. Sáng tạo

- Bài viết có luận điểm rõ ràng, lập luận thuyết phục, diễn đạt trong sáng, bài viết thể hiện được sự sáng tạo, độc đáo riêng.           

- Chữ viết sạch đẹp, rõ ràng, văn phong lưu loát; không mắc lỗi chính tả, lỗi dùng từ, đặt câu.