Năm ấy lụt to tận mái nhà

Mẹ con lên chạn – Bố đi xa

Bốn bề nước réo, nghe ghê lạnh

Tay mẹ trùm con, tựa mẹ già.

 

Mẹ cắn bầm môi cho khỏi khóc

Thương con lúc ấy biết gì hơn?

Nước mà cao nữa không bè thúng

Nếu chết trời ơi! Ôm lấy con.

 

Gọi với láng giềng, lời mẹ dặn

“Xẩy chi cứu giúp lấy con tôi!”

Tiếng dờn giữa nước mênh mông trắng

Đáp lại từ xa một tiếng “ời”

 

Nước, nước… lạnh tê như số phận

Lắt lay còn ngọn mấy hàng cau

Nhưng mà mẹ thức ngồi canh chạn

Mắt mẹ trừng sâu hơn nước sâu.

                  (Trích “Nhớ mẹ năm lụt” – Huy Cận)

Xác định thể thơ được sử dụng trong văn bản.

Phương pháp giải

Đọc – hiểu nội dung văn bản, xác định chi tiết hình ảnh gắn với cảm xúc, nỗi nhớ của nhân vật trữ tình

Lời giải chi tiết

Hình ảnh khiến nhân vật trữ tình da diết nhớ chính là hình ảnh người mẹ trong trận lụt năm ấy: mẹ ôm con, che chở, thức trắng ngồi canh chạn, đôi mắt trừng sâu hơn nước sâu.

Phương pháp giải

Chỉ ra các từ ngữ, chi tiết trong văn bản thể hiện tâm trạng, cảm xúc nhân vật (chú ý những từ gợi lo âu, bất an)

Lời giải chi tiết

Các từ ngữ, chi tiết thể hiện sự lo lắng, bất an:

- “Mẹ cắn bầm môi cho khỏi khóc”

- “Thương con lúc ấy biết gì hơn?”

- “Nếu chết trời ơi! Ôm lấy con”

- “Mắt mẹ trừng sâu hơn nước sâu”

Phương pháp giải

Nhận diện biện pháp tu từ so sánh → Xác định đối tượng so sánh → Phân tích tác dụng biểu đạt ý nghĩa và tình cảm

Lời giải chi tiết

- Biện pháp so sánh: hình ảnh “tay mẹ trùm con” được so sánh với “mẹ già”.

- Tác dụng: Gợi lên sự bao bọc, chở che, tình thương vô bờ bến và cả sự tần tảo, lam lũ của người mẹ. Qua đó làm nổi bật vẻ đẹp hy sinh, giàu tình thương của mẹ trong hiểm nguy.

Phương pháp giải

Cảm thụ văn học → Xác định cảm xúc toát lên từ đoạn thơ → Rút ra ý nghĩa, tình cảm (tình yêu thương, sự hy sinh cao cả của mẹ)

Lời giải chi tiết

Đoạn thơ gợi cảm xúc: tình yêu của mẹ thật bao la, vĩ đại và đầy sức mạnh. Trong cảnh nước lũ mênh mông, cái chết cận kề, mẹ vẫn kiên cường thức canh chạn, mắt nhìn con đầy quyết liệt và lo âu. Tình mẹ đã vượt lên trên nỗi sợ hãi, trở thành điểm tựa tinh thần lớn lao, thiêng liêng, sâu thẳm hơn cả dòng nước lũ dữ dội.