KHÓI BẾP CHIỀU BA MƯƠI

(Nguyễn Trọng Hoàn)

Con đi xa vẫn nhớ nao lòng

Khói bếp nồng thơm mái rạ

Chiều ba mươi quây quần bên bếp

Nồi bánh chưng nghi ngút trước giao thừa

 

Ba mươi này mẹ gói bánh chưng chưa

Mâm cỗ tất niên hương toả ấm

Ba mươi này mẹ vào ra trông ngóng

Khói bếp xanh quấn quyện trước hiên nhà

Ba mươi này mẹ biết đứa con xa

Lòng canh cánh nhớ quê biết mấy

Khói bếp của chiều xưa thức dậy

Thuở ấu thơ vĩnh viễn đã qua rồi

 

Khói bếp chiều phơ phất ba mươi

Cứ ám ảnh và thiêng liêng gợi nhớ

Vòng tay mẹ …và chúng con bé nhỏ

Mà tháng năm vời vợi khôn nguôi

 

Quê hương và dáng mẹ

Khói bếp, chiều ba mươi…

                             (Theo Tạp chí Văn học tuổi trẻ, số 12, năm 2019, trang 35)

Xác định nhân vật trữ tình trong văn bản.

Phương pháp giải

Vận dụng kiến thức về từ láy

Lời giải chi tiết

Từ láy được sử dụng trong khổ thơ thứ nhất là “quây quần”.

Phương pháp giải

Dựa vào ngữ cảnh để xác định ý nghĩa

Lời giải chi tiết

Hình ảnh “khói bếp chiều ba mươi” mang ý nghĩa biểu tượng cho quê hương, cho tình mẫu tử thiêng liêng. Nó gợi nhớ về những kỷ niệm ấm áp thời thơ ấu, khi cả gia đình quây quần bên bếp, cùng nhau đón giao thừa, cùng chia sẻ niềm vui và sự ấm áp của mâm cơm gia đình. Hình ảnh ấy khiến người con, dù đang xa xứ, vẫn luôn trân trọng và nhớ nhung nguồn cội, nơi chứa đựng tình yêu thương chân thành của mẹ và của gia đình.

Phương pháp giải

Vận dụng kiến thức về các biện pháp tu từ

Lời giải chi tiết

Trong khổ thơ thứ hai, ta có câu:

“Khói bếp xanh quấn quyện trước hiên nhà”

Phép tu từ được sử dụng ở đây là nhân hoá.

– Tác dụng:

+ Làm câu thơ trở nên sinh động, giàu hình ảnh, tăng sức gợi hình gợi cảm cho sự diễn đạt.

+ Việc nhân hoá khói bếp khiến hình ảnh ấy trở nên sống động, gần gũi như có thể ôm ấp hiên nhà. Điều này càng làm nổi bật sự gắn bó, ấm áp và thiêng liêng của không gian gia đình, từ đó gợi nhắc người đọc về những kỷ niệm khó phai của tuổi thơ và tình mẫu tử.

+ Qua đó, tác giả đã thể hiện sự trân trọng đối với kỉ niệm tuổi thơ và tình mẫu tử.

Phương pháp giải

Từ nội dung rút ra thông điệp phù hợp

Lời giải chi tiết

Từ nỗi lòng của nhân vật trữ tình, em rút ra thông điệp rằng dù cuộc sống có đưa ta đi xa đến đâu, tình cảm gia đình, quê hương và tình mẫu tử vẫn luôn là nguồn động viên, là nơi ta tìm về để được che chở và tiếp thêm sức mạnh. Em nhận ra rằng việc giữ gìn và trân trọng những kỷ niệm, những giá trị tình cảm thiêng liêng đó là điều vô cùng quý báu, giúp chúng ta sống trọn vẹn và ý nghĩa hơn trong cuộc đời.