I. Đọc hiểu (4,0 điểm)

Đọc văn bản sau và thực hiện các yêu cầu bên dưới:

BÁNH TRÔI NƯỚC

Thân em vừa trắng lại vừa tròn

Bảy nổi ba chìm với nước non

Rắn nát mặc dầu tay kẻ nặn

Mà em vẫn giữ tấm lòng son.

(Hồ Xuân Hương)

(0,5 điểm) Xác định thể thơ của bài thơ trên.

Cắp từ trái nghĩa: rắn – nát.

Lớp nghĩa thứ hai: Là người phụ nữ xinh đẹp, da trắng, thân hình cân đối nhưng số phận lại long đong ba chìm bảy nổi, và dù sống trong cảnh tối tăm nhưng người phụ nữ ấy vẫn giữ được phẩm chất tốt đẹp của mình.

- Chủ đề: Thân phận người phụ nữ

- HS kể tên một số bài thơ cùng chủ đề: Thương vợ; Mời trầu...

Thân phận người phụ nữ trong xã hội cũ: Xinh đẹp nhưng khổ cực, lận đận, truân chuyên.

* Yêu cầu về hình thức, kĩ năng: Đảm bảo đoạn văn nghị luận có bố cục mạch lạc, sử dụng linh hoạt các kiểu câu và có sự liên kết chặt chẽ giữa các câu, các ý trong đoạn văn. Có cách diễn đạt trong sáng độc đáo, thể hiện những suy nghĩ, kiến giải mới mẻ về vấn đề nghị luận.

Yêu cầu về kiến thức: 

Học sinh có thể triển khai theo nhiều cách, nhưng cần giới thiệu được vấn đề cần bàn luận, nêu rõ lí do và quan điểm của bản thân, hệ thống luận điểm chặt chẽ, lập luận thuyết phục, sử dụng dẫn chứng thuyết phục.

Sau đây là một hướng gợi ý: 

- Nội dung:

+ Mượn hình ảnh chiếc bánh trôi nước để nói về thân phận người phụ nữ trong xã hội phong kiến.

+ Người phụ nữ đẹp đẽ, trong trắng (“vừa trắng lại vừa tròn”) nhưng cuộc đời nhiều gian truân, chìm nổi (“bảy nổi ba chìm”).

+ Dù chịu nhiều áp bức, họ vẫn thủy chung, son sắt, giữ gìn phẩm giá (“vẫn giữ tấm lòng son”).

+ Thể hiện niềm trân trọng, cảm thông và ngợi ca vẻ đẹp tâm hồn, phẩm chất kiên cường của người phụ nữ Việt Nam.

- Nghệ thuật:

+ Thể thơ thất ngôn tứ tuyệt Đường luật ngắn gọn, hàm súc.

+ Ẩn dụ tinh tế giữa “bánh trôi nước” và thân phận người phụ nữ.

+ Ngôn ngữ giản dị, hình ảnh giàu sức gợi, kết hợp tinh tế giữa nghĩa thực và nghĩa biểu tượng.

+ Giọng thơ vừa cảm thương, vừa tự hào, thể hiện cái nhìn nhân văn sâu sắc của Hồ Xuân Hương.

Có sự sáng tạo trong cách viết

a. Đảm bảo cấu trúc bài văn tự sự

- Học sinh biết tạo lập một bài văn nghị luận đảm bảo đủ cấu trúc 3 phần: Mở bài, Thân bài, Kết bài. 

b. Xác định đúng yêu cầu đề bài

Kể lại trải nghiệm một lần tham gia hoạt động xã hội ở địa phương em.

c. Triển khai thành bài văn

- HS có thể triển khai theo những cách khác nhau, nhưng cần đảm bảo các ý cơ bản sau

* Mở bài:

- Giới thiệu khái quát về hoạt động xã hội em đã tham gia (ví dụ: dọn rác ở bãi biển, quyên góp ủng hộ người nghèo, thăm hỏi gia đình chính sách, trồng cây xanh ở công viên…).

- Nêu cảm xúc ban đầu: háo hức, hồi hộp, mong muốn được góp sức cho cộng đồng.

* Thân bài:

- Thời gian, địa điểm: (Ví dụ: diễn ra vào sáng chủ nhật tuần trước, tại nhà văn hóa thôn hoặc khu phố…).

- Thành phần tham gia: bạn bè, thầy cô, đoàn thanh niên, người dân địa phương...

- Diễn biến hoạt động:

+ Chuẩn bị (dụng cụ, vật phẩm, khẩu hiệu...).

+ Quá trình tham gia: kể cụ thể những việc em làm, sự phối hợp cùng mọi người, những khoảnh khắc đáng nhớ.

+ Khó khăn gặp phải và cách vượt qua.

- Kết quả: hoạt động diễn ra tốt đẹp, mang lại niềm vui, ý nghĩa thiết thực.

* Kết bài:

- Nêu cảm xúc sau khi tham gia (vui, tự hào, học được tinh thần đoàn kết và ý thức trách nhiệm).

- Rút ra bài học: cần tích cực tham gia các hoạt động xã hội để góp phần xây dựng cộng đồng tốt đẹp hơn.

d. Chính tả, ngữ pháp

Đảm bảo chuẩn chính tả, ngữ pháp Tiếng Việt

e. Sáng tạo

- Bài viết có luận điểm rõ ràng, lập luận thuyết phục, diễn đạt trong sáng, bài viết thể hiện được sự sáng tạo, độc đáo riêng.           

- Chữ viết sạch đẹp, rõ ràng, văn phong lưu loát; không mắc lỗi chính tả, lỗi dùng từ, đặt câu.