I. Đọc hiểu (4,0 điểm)

Đọc văn bản sau và thực hiện các yêu cầu bên dưới:

MỜI TRẦU

Quả cau nho nhỏ miếng trầu hôi

Này của Xuân Hương mới quệt rồi

Có phải duyên nhau thì thắm lại

Đừng xanh như lá bạc như vôi.

 (Thơ Hồ Xuân Hương, NXB Văn học, 1987)

(0,5 điểm) Xác định thể thơ của bài thơ Mời trầu.

Nhân vật trữ tình: tác giả - Hồ Xuân Hương.

- Thành ngữ: Xanh như lá bạc như vôi.

- Giải thích:

+ Xanh như lá: Chỉ sự lạnh lùng, vô tình, không mặn nồng, nhạt nhẽo.

+ Bạc như vôi: Chỉ sự phản bội, bạc bẽo, bội tình, thay lòng.

=> Thành ngữ thường được dùng để chỉ những người sống lạnh lùng, vô ơn, thiếu tình nghĩa.

Thể hiện một cá tính mạnh mẽ, dõng dạt → Là sự thách thức sâu cay vào chế độ xã hội phong kiến tồi tàn, mục nát. Là sự khẳng định về quyền bình đẳng

- Mong muốn được tự do bày tỏ tình cảm, chủ động trong tình yêu.

- Khao khát hạnh phúc chân thành, bình đẳng giữa nam và nữ.

- Thể hiện ý thức tự trọng, tự khẳng định giá trị bản thân.

- Là tiếng nói giải phóng, phản kháng nhẹ nhàng trước lễ giáo phong kiến.

- Bộc lộ vẻ đẹp táo bạo, nhân văn và giàu sức sống của người phụ nữ.

* Yêu cầu về hình thức, kĩ năng: Đảm bảo đoạn văn nghị luận có bố cục mạch lạc, sử dụng linh hoạt các kiểu câu và có sự liên kết chặt chẽ giữa các câu, các ý trong đoạn văn. Có cách diễn đạt trong sáng độc đáo, thể hiện những suy nghĩ, kiến giải mới mẻ về vấn đề nghị luận.

Yêu cầu về kiến thức: 

Học sinh có thể triển khai theo nhiều cách, nhưng cần giới thiệu được vấn đề cần bàn luận, nêu rõ lí do và quan điểm của bản thân, hệ thống luận điểm chặt chẽ, lập luận thuyết phục, sử dụng dẫn chứng thuyết phục.

Sau đây là một hướng gợi ý: 

- Nội dung

+ Bài thơ là tiếng nói tha thiết của người phụ nữ khao khát một tình yêu nồng nàn, chân thành và bền chặt.

+ Hồ Xuân Hương đảo lộn vai trò truyền thống, chủ động "mời trầu" và bộc lộ mong muốn của mình một cách cởi mở, thẳng thắn.

+ Hai câu cuối là lời nhắn gửi tinh tế đến người bạn tình, mong muốn tình cảm luôn "thắm thiết", không "bạc bẽo" hay "xanh như lá".

+ "Miếng trầu hôi" tuy khiêm nhường nhưng lại là sự khẳng định phẩm chất, tâm hồn đẹp đẽ và sự chân thành của nữ sĩ, giống như một lời mời gọi, đón nhận những người quân tử có tâm hồn.

- Nghệ thuật nổi bật

+ Sử dụng hình ảnh ẩn dụ: Hình ảnh "miếng trầu" vừa quen thuộc trong phong tục, vừa mang ý nghĩa sâu xa là biểu tượng cho tình yêu và hạnh phúc lứa đôi, thể hiện tấm lòng và khát vọng của người phụ nữ.

+ Ẩn ý ngôn ngữ: Hồ Xuân Hương sử dụng cách nói khiêm nhường nhưng đầy ý nhị. Miếng trầu được giới thiệu là "hôi" nhưng lại chứa đựng tâm tình "thơm" và "thắm đượm".

+ Lối nói "mới quệt rồi": Biểu thị sự tươi mới, chân thành, nồng nhiệt và tấm lòng hiếu khách của người trao.

+ Sự đối lập tinh tế: Sử dụng những hình ảnh tự nhiên quen thuộc như lá xanh, vôi bạc để nói về sự bạc bẽo trong tình yêu, thể hiện một cách nói tài tình và sâu sắc.

Có sự sáng tạo trong cách viết

a. Đảm bảo cấu trúc bài văn tự sự

- Học sinh biết tạo lập một bài văn nghị luận đảm bảo đủ cấu trúc 3 phần: Mở bài, Thân bài, Kết bài. 

b. Xác định đúng yêu cầu đề bài

Kể lại trải nghiệm của em khi tham gia ngày hội hiến máu nhân đạo ở địa phương.

c. Triển khai thành bài văn

- HS có thể triển khai theo những cách khác nhau, nhưng cần đảm bảo các ý cơ bản sau

* Mở bài:

- Giới thiệu khái quát về hoạt động hiến máu nhân đạo ở địa phương (thời gian, địa điểm, mục đích).

- Nêu cảm xúc ban đầu: hồi hộp, háo hức, tự hào khi được góp phần nhỏ bé giúp đỡ người khác.

* Thân bài:

- Thời gian, địa điểm: (Ví dụ: sáng chủ nhật tuần trước tại nhà văn hóa phường hoặc trung tâm y tế huyện).

- Thành phần tham gia: cán bộ y tế, đoàn thanh niên, người dân, học sinh, sinh viên…

- Diễn biến hoạt động:

+ Khâu chuẩn bị: đăng ký, kiểm tra sức khỏe, nghe hướng dẫn của bác sĩ.

+ Trải nghiệm khi tham gia: chứng kiến, giúp đỡ, cổ vũ người hiến máu (hoặc nếu đủ tuổi, chính em tham gia hiến máu).

+ Ấn tượng sâu sắc: hình ảnh nụ cười, tinh thần nhân ái, nghĩa cử cao đẹp của mọi người.

+ Khó khăn hoặc cảm xúc đặc biệt (ví dụ: lo lắng, xúc động, tự hào).

- Kết quả: thu được nhiều đơn vị máu, mang lại ý nghĩa thiết thực cho bệnh nhân cần giúp đỡ.

* Kết bài:

- Nêu cảm nghĩ sau hoạt động: vui, xúc động, thấy ý nghĩa của việc hiến máu cứu người.

- Rút ra bài học: cần biết sống nhân ái, sẻ chia, sẵn sàng tham gia các hoạt động vì cộng đồng.

d. Chính tả, ngữ pháp

Đảm bảo chuẩn chính tả, ngữ pháp Tiếng Việt

e. Sáng tạo

- Bài viết có luận điểm rõ ràng, lập luận thuyết phục, diễn đạt trong sáng, bài viết thể hiện được sự sáng tạo, độc đáo riêng.           

- Chữ viết sạch đẹp, rõ ràng, văn phong lưu loát; không mắc lỗi chính tả, lỗi dùng từ, đặt câu.