(...) Vào khoảng năm 1854-1855, khi ấy Edison chỉ khoảng 7 tuổi, cậu bé từ trường trở về và hào hứng đưa cho mẹ là bà Nancy Elliott một tờ giấy của giáo viên gửi về nhà. Edison nói với mẹ bằng giọng hồ hởi: “Mẹ ơi, thầy giáo bảo con đưa mẹ tờ giấy này”. Bà Nancy nhanh chóng mở ra xem nhưng vừa đọc dứt, nước mắt bà giàn giụa, bật khóc nức nở.

Tò mò không biết bên trong lá thư viết gì, Edison đã gạn hỏi mẹ. Lúc này, bà Nancy mới lấy lại bình tĩnh, đọc cho con trai nghe: "Con trai của bà là một thiên tài. Ngôi trường này và giáo viên của chúng tôi không đủ khả năng để đào tạo cậu bé. Bà hãy tự dạy dỗ con trai mình”. Chính vì thế, Edison chỉ nhập học trường Port Huron, bang Michigan, Mỹ, được đúng 3 tháng thì được mẹ cho tự học ở nhà. Chính tay bà Nancy đã dạy dỗ con trai học hành, đồng thời dạy con rất nhiều bài học cuộc sống quý giá khác.

Mọi chuyện cứ trôi qua như thế cho đến khi bà Nancy qua đời vào năm 1871, lúc này ông Edison cũng đã đạt được một số thành tựu đáng kể. Sự ra đi của người mẹ đã để lại nỗi mất mát lớn trong lòng ông nhưng điều đó vẫn chưa là gì so với việc ông Edison vô tình khám phá ra sự thật về lời nói dối của mẹ mình năm xưa.

Trong lúc dọn dẹp lại những tài liệu cũ của mẹ mình, ông Edison đã tìm thấy một mẩu giấy cũ, xếp gọn trong ngăn tủ. Tò mò mở ra xem, Edison vô cùng bất ngờ khi phát hiện đó là những dòng chữ của người thầy năm xưa ở trường tiểu học, trong đó có ghi: “Con trai ông bà là đứa trẻ đần độn. Chúng tôi không chấp nhận cho cậu bé đến trường nữa”.

Lúc đó, Edison mới nhận ra những lời nói năm xưa của mẹ là nói dối. Bà Nancy đã cố tình làm vậy vì không muốn con trai tự ti, thất vọng và bỏ cuộc. Thực chất, Edison đã từng bị cho là có vấn đề về thần kinh và chậm phát triển, mãi 4 tuổi mới biết nói, tưởng sẽ không thể sống tới tuổi trưởng thành, sau này ông cũng hay bị đau ốm và bị khiếm thính một bên tai. Tuy nhiên, bà Nancy không bao giờ bỏ rơi con trai mình và luôn đặt niềm tin vào ông.

Thuở nhỏ, Thomas Edison từng bị coi là đứa trẻ kém cỏi, đần độn.

Khi Edison bị cả thế giới quay lưng, bà Nancy lại dùng tình yêu thương vĩ đại để động viên, nâng đỡ, đánh thức tiềm năng trong ông, gieo những hạt giống niềm tin để rồi chúng thật sự nảy nở, đơm hoa kết trái ngoài sức tưởng tượng. Nếu không có bà Nancy, không ai biết bao giờ thế giới mới phát minh ra bóng điện, máy hát... Sau này, ông Edison đã khóc rất nhiều khi nhớ vào câu chuyện trên và tự viết vào cuốn sổ của mình một cách trân trọng: "Thomas Alva Edison là đứa trẻ đần độn. Nhờ người mẹ anh hùng mà đã trở thành thiên tài của thế kỷ".

(Theo morningstarcenter.net)

Hãy phân tích ý nghĩa của chi tiết bức thư mà Edison phát hiện sau khi mẹ của ông qua đời. Theo em, tại sao bà Nancy lại nói dối Edison và hành động này mang lại những tác động gì?

a. Xác định được yêu cầu của kiểu bài

Xác định được yêu cầu của kiểu bài: Nghị luận xã hội

b. Xác định được đúng vấn đề cần nghị luận:

Viết một bài văn nghị luận xã hội nêu lên quan điểm của mình về mối quan hệ giữa kiên
định và khả năng thích nghi, điều gì là quan trọng hơn đối với thế hệ trẻ trong xã hội
hiện đại?

c. Đề xuất được hệ thống ý để làm rõ vấn đề nghị luận:

- Xác định được các ý chính của bài viết

- Sắp xếp được các ý theo bố cục hợp lí ba phần của bài văn nghị luận:

- Giới thiệu vấn đề nghị luận và nêu khái quát cảm xúc, quan điểm cá nhân về vấn đề.

- Triển khai vấn đề nghị luận

- Giải thích vấn đề nghị luận

- Thể hiện quan điểm của người viết

- Mở rộng, trao đổi với quan điểm trái chiều hoặc ý kiến khác để có được cái nhìn toàn
diện hơn về vấn đề

- Khẳng định lại quan điểm cá nhân đã trình bày và rút ra bài học cho bản thân.
Có thể theo một số gợi ý sau:

1. Mở bài:

• Giới thiệu vấn đề nghị luận: Trong xã hội hiện đại với sự thay đổi nhanh chóng, sự
kiên định và khả năng thích nghi đều là những yếu tố quan trọng. Nhưng điều gì là quan
trọng hơn đối với thế hệ trẻ?

2. Thân bài:

a. Giải thích các khái niệm

• Kiên định: Là giữ vững lập trường, không bỏ cuộc trước khó khăn, thử thách.
• Khả năng thích nghi: Là khả năng thay đổi, linh hoạt trong suy nghĩ và hành động để
phù hợp với những tình huống mới.

b. Mối quan hệ giữa kiên định và khả năng thích nghi

• Kiên định và khả năng thích nghi không đối lập nhau mà bổ trợ cho nhau. Một người
kiên định nhưng không biết thích nghi có thể sẽ gặp khó khăn khi đối mặt với thay đổi.
Ngược lại, một người chỉ biết thích nghi mà không kiên định dễ bị cuốn theo những thay đổi và mất đi bản lĩnh.

• Trong xã hội hiện đại, sự kiên định giúp con người không lùi bước trước những thách
thức, còn khả năng thích nghi giúp họ vượt qua những biến đổi và làm chủ tình huống.
c. Lập luận về điều quan trọng hơn

• Mỗi yếu tố có vai trò riêng, nhưng khả năng thích nghi có thể được coi là quan trọng
hơn trong bối cảnh công nghệ và xã hội thay đổi nhanh chóng như hiện nay. Những
người biết thích nghi sẽ dễ dàng nắm bắt cơ hội và phát triển.

• Tuy nhiên, sự kiên định lại là nền tảng để duy trì mục tiêu dài hạn và giữ vững niềm
tin vào bản thân khi đối mặt với thử thách.

3. Kết bài:

• Kết luận lại tầm quan trọng của cả hai yếu tố và khẳng định rằng một thế hệ trẻ biết
kết hợp giữa kiên định và khả năng thích nghi sẽ có khả năng thành công trong xã hội
hiện đại.

d. Viết bài văn đảm bảo các yêu cầu sau:

- Triển khai được ít nhất hai luận điểm để làm rõ quan điểm của cá nhân.

- Lựa chọn được các thao tác lập luận, phương thức biểu đạt phù hợp để triển khai vấn
đề nghị luận.

- Lập luận chặt chẽ, thuyết phục: Lí lẽ xác đáng, bằng chứng tiêu biểu, phù hợp; kết hợp
chặt chẽ giữa lí lẽ và bằng chứng.

Lưu ý: Học sinh có thể bày tỏ suy nghĩ, quan điểm riêng nhưng phải phù hợp với chuẩn
mực đạo đức và pháp luật.

đ. Diễn đạt

Đảm bảo chuẩn chính tả, dùng từ, ngữ pháp tiếng Việt, liên kết văn bản.

e. Sáng tạo

Thể hiện suy nghĩ sâu sắc về vấn đề nghị luận, có cách diễn đạt mới mẻ

Bài văn mẫu

Trong bối cảnh hiện nay, công nghệ thay đổi một cách nhanh chóng, các nền tảng,
thiết bị công nghệ số, AI, robot,...xuất hiện ngày càng nhiều tác động đến mọi lĩnh vực,
ngành nghề. Đứng trước tình thế đó, sự thích nghi là một yếu tố được đề cao. Tuy nhiên,
cũng lúc này, một câu hỏi được đặt ra là: Sự kiên định và khả năng thích nghi – Điều gì
quan trọng hơn?

Kiên định là quyết tâm theo đuổi một điều gì đó đến cùng, là nỗ lực để đạt được
kết quả dù cho phải trải qua bao nhiêu gian nan, thách thức. Còn khả năng thích nghi là
sự linh hoạt, tiếp thu, thay đổi trong các hoàn cảnh khác nhau.

Kiên định và thích nghi có những điểm tương phản, đối lập khi được đặt cạnh nhau
để thảo luận, phân tích về ngôn từ nhưng khi xét về phẩm chất, yêu cầu cần có ở một người trong cuộc sống thì lại là những yếu tố bổ sung cho nhau. Một người kiên định
nhưng không biết cách thích nghi với môi trường, thời thế, với những thay đổi thì sẽ có
thể gặp phải những rào cản, thách thức nếu xảy ra những thay đổi bất ngờ. Khi đó, con
người sẽ không có kỹ năng để ứng phó, dễ rơi vào trạng thái bế tắc, lo lắng, mất bình
tĩnh dẫn đến những sai lầm. Ngược lại, một người chỉ biết thích nghi mà không có thái
độ sống kiên định với những gì mình chọn, mình làm, mình theo đuổi thì khó đạt được
sự thành công, thiếu đi bản lĩnh và không bền vững. Vì vậy sự kiên định và thích nghi là
những yếu tố cần có, tùy thuộc vào tình hoàn cảnh để con người sử dụng một cách phù
hợp mang lại kết quả cao.

Vậy, sự kiên định và khả năng thích nghi – Điều gì quan trọng hơn? Mỗi yếu tố có
những vai trò riêng nhưng xét trong bối cảnh hiện nay, khả năng thích nghi đóng vai trò
quan trọng hơn. Thế giới phát triển không ngừng, xã hội thay đổi nhanh chóng, những
cái mới liên tục ra đời thay thế cho cái cũ đòi hỏi con người phải nhanh chóng cập nhật
xu thế, học hỏi, thích ứng. Nếu chỉ giữ khư khư lối cũ, con người dễ bị lạc hậu, thụt lùi,
thậm chí còn hình thành tư duy bảo thủ, trì trệ. Hơn nữa, khả năng thích nghi còn là cơ
sở để mỗi người chớp lấy thời cơ, tạo cho mình những cơ hội tốt đẹp, phát triển được
sự nghiệp, khám phá được tiềm năng của bản thân, khẳng định chính mình. Một minh
chứng tiêu biểu là quá trình chuyển đổi từ việc bán hàng theo hình thức, mô hình truyền
thống sang bán hàng ở các sàn thương mại điện tử hay nền tảng tiktokshop, shopee,...
là một bước chuyển mình để tiếp cận khách hàng. Nếu cơ sở nào không chuyển đổi mô
hình sẽ hạn chế trong việc duy trì và phát triển kinh doanh. Ngoài ra, việc có khả năng
thích nghi sẽ tạo điều kiện để mỗi người học cách phán đoán, tư duy nhanh nhạy, học
hỏi về kỹ năng ra quyết định, xử lý những sự cố bất ngờ...

Như vậy, có thể thấy mỗi người sẽ có một câu trả lời riêng cho câu hỏi: Sự kiên
định và khả năng thích nghi - Điều gì quan trọng hơn? Tuy nhiên, việc rèn luyện cả sự
kiên trì đến cùng, ý chí bền bỉ và khả năng thích ứng với những biến đổi đều là những
điều quan trọng và cần thiết để con người theo đuổi những mục tiêu to lớn. Đó cũng là
cách để hoàn thiện và phát triển bản thân giữa những thay đổi không ngừng của thế giới
bên ngoài.