(...) Tôi nghĩ, mọi kết giao cần dựa trên nền tảng là sự tôn trọng. Nhưng để tôn trọng được sự khác biệt thì phải thấu hiểu. Hầu như chẳng ai đủ thông thái để hiểu hết lý do vì sao từng người quanh mình lại suy nghĩ như thế, cư xử như thế. Đôi mắt có tinh tường đến đâu thì cũng khó giúp con người thấu suốt mọi vấn đề. Chưa kể có nhiều chuyện không thể bằng mắt mà nhìn ra được. Vậy cớ gì chúng ta lại cứ áp đặt người khác, bắt họ nhất nhất theo ý mình?

Nếu ta hiểu xã hội là tổng hòa của mọi khác biệt thì có lẽ sẽ dễ dàng chấp nhận hơn. Bằng vốn sống đã tích lũy được qua năm tháng, bản thân mỗi người đều hiểu được mình là ai, muốn gì, lựa chọn ra sao để dù nhỏ bé đến đâu vẫn giữ được trọn vẹn giá trị bản thể. Tôi thích những người dám khác biệt. Có được bản lĩnh ấy là vô cùng đáng quý. Tất nhiên, dám khác biệt không phải là cố trở nên lập dị để đi ngược với số đông mà là can đảm sống đúng với hệ giá trị mà bản thân mình đã lựa chọn ngay từ đầu. Bây giờ, khi đứng trước những suy diễn, xét nét, tôi cũng không còn quá bận tâm tìm cách thanh minh; cũng không vì cả nể mà gượng ép mình phải thay đổi để làm vừa lòng người khác. Tôi bỗng nhớ tới một thông điệp, đại ý là hãy trả mỗi người về với giá trị vốn có của họ. Để mỗi người được là chính mình. Không nên vội vàng phán xét hay xoi mói vì nếu cứ mang tâm thế ấy đi vào đời sống thì rốt cuộc chỉ tạo ra nguồn năng lượng tiêu cực mà thôi.

(Trích Tôn trọng sự khác biệt, Lữ Hồng)

Trong đoạn trích, tác giả Lữ Hồng nhấn mạnh nền tảng nào là quan trọng trong mọi kết giao? Vì sao tác giả cho rằng “dám khác biệt là vô cùng đáng quý”?

a. Xác định được yêu cầu của kiểu bài

Xác định được yêu cầu của kiểu bài: Nghị luận xã hội

b. Xác định được đúng vấn đề cần nghị luận:

Quan điểm của mình về chủ đề làm sao để chúng ta sống hòa hợp, biết cách tôn trọng
sự khác biệt mà vẫn giữ được bản sắc cá nhân trong xã hội hiện nay?

c. Đề xuất được hệ thống ý để làm rõ vấn đề nghị luận:

- Xác định được các ý chính của bài viết

- Sắp xếp được các ý theo bố cục hợp lí ba phần của bài văn nghị luận:

- Giới thiệu vấn đề nghị luận và nêu khái quát cảm xúc, quan điểm cá nhân về vấn đề.

- Triển khai vấn đề nghị luận

- Giải thích vấn đề nghị luận

- Thể hiện quan điểm của người viết

- Mở rộng, trao đổi với quan điểm trái chiều hoặc ý kiến khác để có được cái nhìn toàn
diện hơn về vấn đề

- Khẳng định lại quan điểm cá nhân đã trình bày và rút ra bài học cho bản thân.
Có thể theo một số gợi ý sau:

1. Mở bài: Giới thiệu vấn đề

• Xã hội hiện đại là một môi trường đa dạng với nhiều sự khác biệt về quan điểm, lối
sống, và giá trị.

• Vấn đề đặt ra là làm thế nào để con người sống hòa hợp với nhau, biết cách tôn trọng
sự khác biệt nhưng vẫn giữ được bản sắc cá nhân.

2. Thân bài: Trình bày quan điểm

a. Sự khác biệt trong xã hội là điều tất yếu:

• Mỗi con người sinh ra đã mang trong mình những nét đặc trưng riêng biệt: về tư duy,
lối sống, văn hóa.

• Xã hội càng phát triển, sự đa dạng về cá nhân và cộng đồng càng trở nên phong phú.
Điều này không chỉ tạo ra sự đa dạng mà còn thúc đẩy sự sáng tạo và phát triển chung.
b. Lợi ích của việc tôn trọng sự khác biệt:

• Tạo ra môi trường hòa hợp: Khi biết tôn trọng sự khác biệt, con người có thể sống
chung một cách hòa thuận và không có sự ganh đua, kỳ thị.

• Thúc đẩy sự sáng tạo và phát triển: Đa dạng trong tư duy và lối sống giúp xã hội tiến
bộ, vì mỗi cá nhân đóng góp bằng một góc nhìn riêng biệt.

• Giữ được bản sắc cá nhân: Tôn trọng sự khác biệt không đồng nghĩa với việc đồng hóa
hay đánh mất chính mình. Thay vào đó, mỗi người cần duy trì và phát huy bản sắc riêng
để đóng góp cho cộng đồng.

c. Cách để sống hòa hợp và tôn trọng sự khác biệt:

• Thấu hiểu và chấp nhận lẫn nhau:

○ Con người cần phải biết lắng nghe và hiểu về hoàn cảnh, lối sống, và suy nghĩ của
người khác. Khi có sự thấu hiểu, sẽ dễ dàng chấp nhận sự khác biệt thay vì phản đối hay
phán xét.

• Tôn trọng và không áp đặt:

○ Mỗi người có một cuộc sống và giá trị riêng. Việc cố gắng áp đặt suy nghĩ hay lối sống
của mình lên người khác chỉ gây ra mâu thuẫn.

○ Hãy để mỗi người được sống đúng với chính mình, miễn là họ không vi phạm quyền
lợi của người khác.

• Giữ vững bản sắc cá nhân:

○ Sống hòa hợp không có nghĩa là đồng hóa bản thân theo số đông. Mỗi cá nhân cần
duy trì và phát huy bản sắc riêng, góp phần làm cho xã hội thêm đa dạng và phong phú.
○ Cần phải có bản lĩnh để dám sống đúng với giá trị mà mình đã lựa chọn, không bị cuốn
theo những áp lực từ xã hội.

d. Dẫn chứng:

• Những người nổi bật với bản sắc riêng:

○ Những người có bản lĩnh khác biệt, biết sống đúng với bản thân mình như Steve Jobs,
Albert Einstein đều là những tấm gương tiêu biểu. Họ không theo số đông, mà dám sống
và làm việc với giá trị riêng của mình, để lại dấu ấn sâu sắc trong lịch sử nhân loại.

3. Kết bài: Tổng kết lại vấn đề

• Trong xã hội ngày càng đa dạng và phức tạp, việc tôn trọng sự khác biệt và giữ vững
bản sắc cá nhân là yếu tố quan trọng giúp con người sống hòa hợp với nhau.

• Chúng ta không nên phán xét hay áp đặt người khác, mà thay vào đó cần thấu hiểu
và tôn trọng lẫn nhau, để tạo nên một xã hội đoàn kết và phát triển.

d. Viết bài văn đảm bảo các yêu cầu sau:

- Triển khai được ít nhất hai luận điểm để làm rõ quan điểm của cá nhân.

- Lựa chọn được các thao tác lập luận, phương thức biểu đạt phù hợp để triển khai vấn
đề nghị luận.

- Lập luận chặt chẽ, thuyết phục: Lí lẽ xác đáng, bằng chứng tiêu biểu, phù hợp; kết hợp
chặt chẽ giữa lí lẽ và bằng chứng.

Lưu ý: Học sinh có thể bày tỏ suy nghĩ, quan điểm riêng nhưng phải phù hợp với chuẩn
mực đạo đức và pháp luật.

đ. Diễn đạt

Đảm bảo chuẩn chính tả, dùng từ, ngữ pháp tiếng Việt, liên kết văn bản.

e. Sáng tạo

Thể hiện suy nghĩ sâu sắc về vấn đề nghị luận, có cách diễn đạt mới mẻ

Bài văn mẫu

Cuộc sống là sự tổng hòa của rất nhiều những mối quan hệ hay còn gọi là liên cá
nhân. Mỗi người trong thế giới ấy lại mang những đặc điểm, cá tính riêng, có những giá
trị theo đuổi riêng. Việc chúng ta gặp gỡ, giao tiếp, học tập hay làm việc với những người
có lối sống và quan điểm khác biệt là điều không thể tránh khỏi. Vậy làm sao để chúng
ta sống hòa hợp, biết cách tôn trọng sự khác biệt mà vẫn giữ được bản sắc cá nhân? Đây
là một câu hỏi gợi lên nhiều suy tư.

Sự khác biệt trong xã hội là một điều hiển nhiên. Thật vậy, mỗi người sinh ra ở
những miền quê khác nhau, được nuôi dưỡng, dạy dỗ trong những môi trường, nền giáo
dục khác nhau sẽ định hình những tính cách, quan điểm sống, lối tư duy khác nhau. Hơn
nữa, sự khác biệt này thể hiện dễ dàng nhìn thấy nhất là giới tính, ngoại hình, màu da,
chủng tộc, sở thích. Từ bao đời nay, đã có sự xuất hiện của sự khác biệt nhưng khi xã hội
càng phát triển, xu thế toàn cầu hóa được mở rộng thì sự khác biệt này càng được nới
rộng hơn. Sự va chạm, tiếp xúc rộng sẽ thấy được sự đa dạng, phong phú về cách sống,
về văn hóa của những người xung quanh.

Tôn trọng sự khác biệt là thái độ sống công nhận những điểm khác ở những người
xung quanh mà không phán xét, chỉ trích hay bỏ thái độ tiêu cực của bản thân mình.
Khi biết tôn trọng sự khác biệt ở người khác, chúng ta đang góp phần xây dựng một môi
trường sống chan hòa, an toàn, nhiều tình yêu thương, hỗ trợ, đoàn kết giúp đỡ lẫn nhau
cùng tiến bộ. Nó còn là cơ sở để giúp chúng ta có thêm những hiểu biết mới mẻ, làm
phong phú hơn vốn hiểu biết của mình để rồi biết gom góp những cái hay, cái đẹp hoàn
thiện bản thân. Còn giữ được bản sắc cá nhân là ý thức được những nét riêng của bản
thân mình, là luôn biết cách để ta giữ gìn những nét riêng trong bản sắc cá nhân, không
chạy theo những giá trị bên ngoài mà đánh mất mình.

Vậy, làm thế nào để có thể sống hòa hợp, biết cách tôn trọng sự khác biệt mà vẫn
giữ được bản sắc cá nhân? Trước hết, để có thể vừa sống hòa hợp vừa giữ được những
nét bản sắc cá nhân, mỗi người cần có thái độ tôn trọng, đặt mình vào vị trí của người
khác để thấu hiểu cho những nét riêng biệt của họ. Từ đó mới không hình thành những
định kiến, phán xét hay sự ép buộc người khác thay đổi mà thay vào đó sẽ dễ dàng để
chấp nhận nhau hơn. Khi chúng ta tôn trọng người khác, ta cũng sẽ được người khác tôn
trọng lại để ta có thể giữ được bản sắc của chúng ta. Hơn nữa, mỗi người cũng cần tự ý
thức rằng việc mỗi cá nhân mang bản sắc riêng, mỗi quốc gia có những tập quán, văn
hóa riêng là những con người, những đất nước đáng kính, đáng phục, đáng để tìm hiểu,
học hỏi thêm. Mỗi người có một phong cách sống riêng, có một phong cách ăn mặc, có
những giá trị để theo đuổi khác nhau. Chúng ta không vì đề cao của mình là chê bai hay
hạ thấp của người khác. Tôn trọng sự khác biệt, giữ được bản sắc cá nhân không chỉ là
nỗ lực của mỗi cá nhân mà cần được coi trọng ở cả gia đình, nhà trường và các tổ chức,
nơi có sự xuất hiện đa dạng về sự khác biệt này. Mỗi cha mẹ hãy là một tấm gương tốt
tôn trọng mọi người xung quanh, theo đuổi ước mơ cá nhân, không đánh mất mình. Mỗi
thầy cô hãy là một tấm gương công bằng trong đối xử với tất cả học sinh bất kể các bạn
có ngoại hình, xuất thân, học tập, giọng nói... như thế nào đi nữa... Có như vậy mới có
thể tạo ra và lan tỏa một môi trường bình đẳng, tôn trọng, hòa ái.

Như vậy, tôn trọng sự khác biệt và giữ được bản sắc cá nhân là hai yếu tố quan
trọng mà mỗi người cần có để vừa chung sống trong các mối quan hệ, vừa hoàn thiện
và khẳng định được cá tính riêng của mình. Tuy nhiên đây là một tiến trình không hề
dễ dàng đòi hỏi sự nghiêm khắc với chính mình, liên tục tự nhận thức và thay đổi quan
điểm, thái độ, cảm xúc khi nhìn nhận, đánh giá một vấn đề. Cuộc sống luôn thay đổi,
những giá trị mới xuất hiện liên tục, con người với những xu thế mới, tự do, thoải mái
trong bộc lộ cá tính của mình hơn thì vấn đề tôn trọng lại được quan tâm hơn. Thế nhưng,
bản sắc cá nhân, sự khác biệt ở đây phải là những điều tốt đẹp, có ý nghĩa, không đi lại
những quy chuẩn đạo đức hay pháp luật thì mới được trân trọng, bảo vệ, chấp nhận và
học hỏi.