(Ngữ liệu ngoài sgk) Người lái đò Sông Đà

- Vẻ đẹp phong phú, đa dạng, độc đáo của thiên nhiên, đất nước Việt Nam

- Miêu tả vẻ đẹp trữ tình, thơ mộng của con sông Đà. Qua đó, tác giả đã bộc lộ tình cảm yêu quê hương, đất nước tha thiết; niềm say mê, tự hào với thiên nhiên xứ sở Tây Bắc.

* Một số từ ngữ, câu văn cho thấy sự hiện diện cái “tôi” của tác giả

- “Tôi có bay tạt ngang qua Sông Đà mấy lần”

- “Tôi đã nhìn say sưa làn mây mùa xuân bay trên Sông Đà,”

- “Tôi đã xuyên qua đám mây mùa thu mà nhìn xuống dòng nước Sông Đà.”

* Nhận xét về cái “tôi” trữ tình của tác giá:

- Về tư tưởng, nội dung, tình cảm

+ Cái “tôi” của tác giả thế hiện tình cảm say mê, trân trọng, yêu mến sâu sắc đối với con sông Đà. Tình cảm này được thế hiện qua cách tác gia miêu tả sông Đà đay trữ tình, thơ mong, sự biến đổi sinh động của dòng sông theo mùa, từ đó khẳng định sự phong phú và đa dạng của thiên nhiên Tây Bắc.

+ Qua đó, tác giả đã bộc lộ tình cảm yêu quê hương, đất nước tha thiết, sự gắn bó của con người với thiên nhiên và niềm say mê, tự hào với sự hùng vĩ của thiên nhiên xứ sở Việt Nam.

* Bút pháp nghệ thuật

- Cách cảm nhận tinh tế của tác giả trước vẻ đẹp của thiên nhiên, cuộc sống phản ánh vào trong tác phẩm mộc mạc, giản dị.

- Nguyễn Tuân thể hiện sự tài hoa qua việc sử dụng nhiều hình anh so sánh, nhân hóa miêu tả, liên tưởng bất ngờ thú vị để miêu tả con sông Đà. Từ đó, người đọc có thể cảm nhận được không chỉ vẻ đẹp của sông Đà mà còn tình cảm sâu sắc của tác giả đối với thiên nhiên.

- Ngôn ngữ chân thành, giàu cảm xúc và chất thơ; văn phong uyên bác, có kiến thức phong phú về thiên nhiên và văn hóa.

- Kết hợp hài hòa, độc đáo giữa yếu tố trữ tình và yếu tố tự sự.

Đồng dao: La tho ca dân gian truyền miệng của trẻ em Việt Nam dùng đe hát khi đi làm đồng, làm ruộng. Đồng dao bao gồm nhiều loại: các bài hát, câu hát trẻ em, lời hát trong các trò chơi, bài hát ru.

-> Cách giải thích nghĩa của từ: Phân tích nội dung nghĩa của từ.

* Các câu văn có yếu tố tự sự:

- “Tôi có bay tạt ngang qua Sông Đà mấy lần, và thấy đó cũng là thêm cho mình một góc độ nhìn một cách nhìn về con sông Tây Bắc hung bạo và trữ tình.”

* Các câu văn có yếu tố trữ tình:

- “Từ trên tàu bay mà nhìn xuống Sông Đà, không ai trong tàu bay nghĩ rằng cái dây thừng ngoằn ngoèo dưới chân mình kia lại chính là cái con sông hằng năm và đời đời kiếp kiếp làm mình làm mẩy với con người Tây Bắc và phản ứng giận dỗi vô tội vạ với người lái đò Sông Đà”.

- “Con Sông Đà tuôn dài tuôn dài như một áng tóc trữ tình.”

- “Mùa xuân dòng xanh ngọc bích, chứ nước Sông Đà không xanh mau xanh canh hến của Sông Gâm Sông Lô.”

- “Mùa thu nước Sông Đà lừ lừ chín đỏ như da mặt một người bầm đi vì rượu bữa, lừ lừ cái màu đỏ giận dữ ở một người bất mãn bực bội gì mỗi độ thu về.”

- “Tôi đã nhìn say sưa làn mây mùa xuân bay trên Sông Đà”

- “Chưa hề bao giờ tôi thấy dòng Sông Đà là đen như thực dân Pháp đã đè ngửa con sông ta ra đổ mực Tây vào mà gọi bằng một cái tên Tây láo lếu, rồi cứ thế mà phiết vào bản đồ lai chữ”

* Tác dụng của việc kết hợp yếu tố tự sự và trữ tình:

- Nghệ thuật: Tăng sức gợi hình gợi cảm, làm cho đoạn văn thêm hấp dẫn, sinh động

- Nội dung: Giúp cho hình tượng con sông Đà trong đoạn văn hiện lên một cách cụ thế, sinh động. Người đọc có được những thông tin cụ thể, chân thực về con sông, cảm nhận được vẻ đẹp tinh tế, kỳ vĩ của thiên nhiên qua cảm nhận chủ quan của tác giả. (Nội dung). Qua đó, tác giả trực tiếp bộc lộ tình cảm, cảm xúc của dành cho dòng sông: say mê, trân trọng, tự hào trước vẻ đẹp của quê hương, đất nước. (tình cảm, cảm xúc)