(Ngữ liệu ngoài sgk) Lão hà tiện

LÃO HÀ TIỆN

(Mô-li-e)

Harpagon: - Giữ trong nhà một món tiền lớn, quả là một cái tội nợ không vừa; thật là tốt phúc, kẻ nào đặt được tất cả dấn vốn vào chỗ sinh lời chắc chắn, và chỉ giữ lại vừa đủ chỉ tiêu thôi. Khắp nhà trên nhà dưới, nghĩ ra được một chỗ cất giấu có thể tin cậy được, cũng không phải là dễ dàng; vì đối với ta, các loại tủ sắt đều là đáng ngờ, và chả đời nào ta chịu tin cậy vào đó: Ta coi tủ sắt đúng là cái mồi dử trộm và bao giờ cũng là cái đích tấn công đầu tiên (Arpagông tưởng không có ai) -Nhưng món tiền một vạn êquy (2) mà họ mới trả ta hôm qua, ta chôn ở sau vườn, chả biết có gọi là đắc sách được không. Một vạn êquy bằng tiền vàng giữ ở trong nhà là một món tiền khá... (Đến đây, hai anh em xuất hiện, nói thì thầm với nhau) - Trời ơi! không khéo ta đã tự làm hở chuyện mất rồi, không khéo đương cơn nóng tiết ta đã không biết giữ mồm, và hình như khi lẩm bẩm một mình, ta đã nói to quá (Nói với Cleante và Elise) - Cái gì đó?

Cleante: - Thưa cha, không ạ.

Harpagon: - Các con vào đây đã lâu chưa?

Elise: - Chúng con cũng vừa mới đến thôi ạ.

Harpagon: - Các con có nghe thấy...

Cleante: - Nghe thấy gì kia, thưa cha?

Harpagon: - Kìa, thì...

Elise: - Cái gì kia ạ?

Harpagon: - Những lời ta vừa nói ấy mà.

Cleante: - Thưa, không ạ.

Harpagon: - Có chứ, có chứ?

Elise: - Xin cha thứ lỗi, không có đâu ạ.

Harpagon: - Ta thấy rõ ràng là các con có nghe thấy lõm bõm gì đó, chả là ta đương lẩm bẩm một mình về chuyện ngày nay kiếm được đồng tiền thật là khó nhọc, và ta bảo rằng kẻ nào có được một vạn êquy trong nhà, thì thật là tốt phúc.

Cleante: - Lúc đó chúng con do dự chưa dám lại gần cha, sợ cha còn đương dở việc.

Harpagon: - Ta lấy làm hài lòng được nói với các con điều này đó, để các con khỏi hiểu lầm mà tưởng rằng ta bảo là chính ta có một vạn êquy.

Cleante: - Chúng con không dám len vào công việc riêng của cha.

Harpagon: - Ước gì ta có được món tiền đó, một vạn êquy.

Cleante: - Con không tin rằng....

Harpagon:: - Ta mà được món tiền như thế thì còn gì bằng.

Elise: - Đó là những chuyện...

Harpagon:: - Ta cũng đương cần một món tiền bằng ngần ấy.

Cleante: - Con nghĩ rằng...

Harpagon:: - Được như thế thì ta cũng dễ chịu lên nhiều lắm.

Elise: - Cha thì....

Harpagon:: - Thì ta chả còn phải phàn nàn là thời buổi khốn khổ.

Cleante: - Lạy Chúa! Cha chẳng có gì đáng phải phàn nàn, thưa cha, và có ai biết là cha có khối của.

Harpagon:: - Thế nào? Tao có khối của! Những đứa nào nói thế là nói láo. Chả có gì sai bằng; đấy là những quân vô lại chúng phao đồn những tin nhảm đó.

Elise: - Xin cha đừng giận dữ.

Harpagon:: - Thật là quái lạ, chính những đứa con rứt ruột của mình lại phản bội mình và trở thành kẻ thù của mình.

Cleante: - Bảo rằng cha có của, mà là kẻ thù của cha hay sao?

Harpagon:: - Chứ gì! Cứ những cái giọng lưỡi như thế và cứ những cách ăn tiêu của chúng mày, thì rồi có ngày sẽ có kẻ đến nhà tao để cắt cổ tao, cho rằng tao có vàng ních đầy người.

Cleante: - Con ăn tiêu cái gì mà gọi là to?

Harpagon:: - Cái gì à? Còn có gì chướng mắt hơn là những phục sức xa hoa này mà chúng mày chưng diện khắp phố phường? Hôm qua đây, tao vừa mắng con em mày xong; nhưng mày lại còn tệ hơn. Sự tình thật đáng kêu trời; cứ từ đầu đến chân mày, cũng đủ làm một cái vốn lợi tức khá tươm. Con ạ, tao đã bảo mày có đến mấy mươi lần rồi, tất cả những cung cách của mày, tao chẳng vừa ý tí nào: mày cứ lăn mình vào cái lối sống đại gia công tử (1) ; và mày ăn diện như thế kia, thì hẳn là mày phải ăn cắp của tao chứ chẳng không.

Cleante: - Ủa! làm thế nào mà ăn cắp được của cha?

Harpagon:: - Tao biết đâu đấy? Thế mày lấy đâu ra mà ăn mặc như thế này?

Cleante: - Thưa cha, con ấy à? Con đánh bạc đấy mà: vận con rất đỏ được luôn, và được bao nhiêu là con đắp vào người hết.

Harpagon:: - Thế là bậy lắm nhé. Mày gặp vận may được bạc, thì đáng lẽ mày phải biết lợi dụng cái đó, và đem đồng tiền được ấy đặt chỗ tốt lãi, để một ngày kia còn trông thấy nó. Thôi, hãy cứ nói một chuyện này thôi, tao chỉ muốn biết tất cả những dải băng mày thắt nút vào người từ đầu đến chân kia, để làm cái trò gì, và một nửa tá dây giày là không đủ để cuộc thắt quần cộc hay sao? Cần gì phải phí tiền mua tóc giả, khi ta có thể để tóc tự nhiên, chả tốn đồng nào. Tao dám cuộc rằng về khoản tóc giả với dải băng, bỏ rẻ cũng là hai chục pixtôn(1) ; và hai chục pixtôn sinh lợi mỗi năm là mười tám livrơ sáu xon tám đơniê (2) , là nói chỉ đặt lãi mười hai lấy một tờ đấy thôi (3)

Cleante: - Cha nói đúng quá

Harpagon:: - Thôi, ta hãy gác chuyện đó lại và nói chuyện khác (Trông thấy Cleantte và Elise ra hiệu với nhau) - Hả? (Nói riêng, nhỏ) - Hình như chúng nó làm hiệu với nhau để xoáy túi bạc của ta đây (Nói to) - Chúng mày làm hiệu cái gì với nhau thế?

Elise: - Anh em chúng con đương điều đình với nhau xem để ai nói trước. Vì cả hai chúng con đều có chuyện muốn thưa với cha.

Harpagon:: - Và cha, cha cũng có chuyện muốn nói với cả hai con.

Cleante: - Thưa cha, chúng con muốn thưa với cha, về việc hôn nhân.

Harpagon:: - Thì cha muốn bàn với các con, cũng về việc hôn nhân.

Elise: - Ối chao!

Harpagon: - Sao con lại kêu lên như thế? ấy là cái danh từ hay cái sự việc nó làm cho con sợ, hở con?

Cleante: - Có thể cả hai đứa chúng con đều sợ chuyện hôn nhân, theo cái kiểu cha có thể nghĩ. Và chúng con sợ rằng tâm tình chúng con không phù hợp với sự lựa chọn của cha.

Harpagon:: - Khoan khoan một tí. Đừng vội lo mà, cha biết thế nào là thích hợp cho cả hai con; và hai con, chả đứa nào sẽ phải phàn nàn gì về tất cả những việc mà ý cha định làm. Và để nói cho có đầu có đũa... (Nói với Cleante) - Con ơi, có một cô thiếu nữ tên Marian, nhà ở cũng gần đây, con đã thấy mặt bao giờ chưa?

Cleante: - Thưa cha, có ạ.

Harpagon:: (Nói với Elise) - Còn con?

Elise: - Con có nghe thấy nói.

Harpagon: - Con thấy người con gái đó thế nào, hở con trai của cha?

Cleante: - Một con người hết sức dễ thương.

Harpagon: - Nét mặt thế nào?

Cleante: - Rất nền nã, và sắc sảo thông minh.

Harpagon: - Dáng điệu, cử chỉ?

Cleante: - Tuyệt vời, cố nhiên.

Harpagon: - Con có cho rằng một người con gái như vậy, thật khá xứng đáng để người ta phải quyến luyến không?

Cleante: - Thật đúng như vậy, thưa cha.

Harpagon: - Rằng đó là một đám đáng mong ước?

Cleante: - Rất đáng mong ước ạ.

Harpagon: - Rằng cô ta có đủ mọi vẻ con người là tề gia nội trợ?

Cleante: - Cố nhiên rồi.

Harpagon: - Và ai làm chồng cô thì sẽ được mãn nguyện về cô?

Cleante: - Chắc chắn ạ.

Harpagon: - Có một nỗi trắc trở con con: là cha e rằng cô ta không có được nhiều của lắm, như người ta đáng có thể đòi hỏi.

Cleante: - Ồ! Thưa cha, tiền của không đáng xét, khi là chuyện kết duyên với một con người nền nã.

Harpagon: - Xin lỗi, xin lỗi (1) ! Nhưng có điều là, tuy không có được nhiều tiền của như người ta mong ước, nhưng người ta có thể tìm cách vớt vát lại về những khoản khác.

Cleante: - Cố nhiên.

Harpagon: - Thế là cha rất hài lòng thấy con đồng ý với cha, vì cái cốt cách nền nã và cái vẻ nhuần nhị của cô ta đã tranh thủ được tâm hồn của cha và cha đã quyết lấy cô ta làm vợ, miễn là cũng có được ít nhiều của cải gì đó.

Cleante: - Ơ?

Harpagon: - Sao?

Cleante: - Cha bảo rằng cha đã quyết…

Harpagon: - Lấy cô Marian làm vợ.

Cleante: - Ai? Cha, cha ấy à?

Harpagon: - Phải, tao, tao, tao, tao! Thế này là nghĩa thế nào?

Cleante: - Con đột nhiên bị chóng mày chóng mặt, con xin lui khỏi chỗ này.

Harpagon: - Không hề gì. Vào mau trong bếp, uống một cốc lớn nước lã đi. Thật là cái bọn công tử yết ớt, chẳng được cứng cáp gì hơn mấy con gà mái! Con gái của cha này, đó là điều cha đã quyết định cho cha. Còn thằng anh của con, cha định lấy cho nó một mụ góa mà sáng hôm nay người ta vừa đến nói chuyện với cha. Về phần con, thì cha gả con cho quý ngài Anxem.

(Trích Lão hà tiện, Moliere, NXB Kim Đồng, tr 35-42 )

Chú thích:

(1) Ê –quy: đơn vị tiền tệ cũ, bằng bạc, có giá trị bằng ba li- vrơ

(2) Pixtôn : tiền vàng, giá trị thời đó ước bằng 12 li- vrơ