Chuyên đề Lịch sử 11 Kết nối tri thức Chuyên đề 2. Chiến tranh và hòa bình trong thế kỉ XX có đáp án

- Hòa bình là ước muốn vĩ đại nhất của mọi người, vì:

+ Hòa bình chính là tình trạng không có chiến tranh hay xung đột vũ trang, cướp bóc, bóc lột; là khi con người ta được sống vui vẻ, hạnh phúc một cách hòa thuận mà không có sự đấu đá vì bất cứ lợi ích gì, là khát vọng của toàn nhân loại.

+ Hòa bình luôn là biểu tượng của sự bình yên, là giá trị sống cơ bản đầu tiên, là điều kiện để các giá trị sống khác hình thành và phát triển. Hòa bình giúp tăng trưởng kinh tế, tạo ra sự thịnh vượng chung cho các quốc gia, đem lại cuộc sống tự do, ấm no, hạnh phúc cho nhân loại.

- Thế kỉ XX là thế kỉ đã diễn ra 2 cuộc Chiến tranh thế giới và nhiều cuộc chiến tranh khác (Chiến tranh lạnh, Chiến tranh Việt Nam, Chiến tranh vùng vịnh,…) nhưng đó cũng là thế kỉ của những biến đổi to lớn nhất trong lịch sử nhân loại, trong đó có vấn đề hòa bình.

- Nguyên nhân sâu xa:

+ Chiến tranh thế giới thứ nhất bắt nguồn từ sự phát triển không đều về kinh tế - chính trị của chủ nghĩa tư bản vào những năm cuối thế kỉ XIX - đầu thế kỉ XX. Sự phát triển không đồng đều đó đã làm thay đổi so sánh lực lượng giữa các nước đế quốc, dẫn đến sự hình thành của các khối quân sự là: phe Liên minh và phe Hiệp ước.

+ Tham vọng bành trướng thuộc địa và chính sách chạy đua vũ trang của Đức đe dọa trực tiếp hệ thống thuộc địa của Anh, Pháp; đồng thời trở thành đầu mối của những căng thẳng trong quan hệ quốc tế ở châu Âu vào cuối thế kỉ XIX - đầu thế kỉ XX.

- Duyên cớ trực tiếp: lợi dụng sự kiện ngày 28/6/1914 thái tử Áo - Hung bị một người Xéc-bi ám sát tại Bô-xni-a, giới cầm quyền Đức đã kích động Áo - Hung gây chiến với Xéc-bi. Sau đó, Đức tuyên chiến với Nga và Pháp, Anh tuyên chiến với Đức.

=> Tháng 8/1914, Chiến tranh thế giới thứ nhất bùng nổ.

- Chiến tranh thế giới thứ nhất kết thúc với thắng lợi của phe Hiệp ước, thất bại của phe Liên minh và để lại những hậu quả nặng nề cho toàn thế giới. Cụ thể:

+ Khoảng 38 quốc gia bị lôi cuốn vào vòng khói lửa.

+ Khiến hơn 10 triệu người chết, 20 triệu người bị thương và tàn tật.

+ Phá hủy hàng vạn làng mạc, thành phố, nhà máy, xí nghiệp,….

♦ Chiến tranh thế giới thứ nhất có tác động mạnh mẽ đến tình hình thế giới. Cụ thể:

- Bản đồ chính trị châu Âu thay đổi với sự sụp đổ của 4 đế quốc lớn.

+ Đế quốc Nga đã sụp đổ trước thắng lợi của Cách mạng tháng Mười Nga năm 1917.

+ Các đế quốc: Đức, Áo - Hung, Ốt-tô-man bại trận và sụp đổ khi chiến tranh kết thúc.

- Thế và lực giữa các nước tư bản cũng có nhiều chuyển biến: trong khi các nước tư bản châu Âu (dù thắng hay bại trận) đều suy sụp vì chiến tranh thì 2 nước tư bản ngoài châu Âu là Mỹ và Nhật Bản có điều kiện vươn lên nhanh chóng.

- Chiến tranh kết thúc mở ra một thời kì mới trong lịch sử thế giới.

- Một trật tự thế giới mới được xác lập phù hợp với tương quan lực lượng mới giữa các cường quốc, được gọi là hệ thống Vécxai - Oasinhtơn.

- Thắng lợi của Cách mạng tháng Mười Nga và sự ra đời nhà nước xã hội chủ nghĩa đầu tiên trên thế giới đã mở ra thời kì phát triển mới trong phong trào cách mạng thế giới.

- Chiến tranh thế giới thứ hai bùng nổ ngày 1/9/1939, bắt nguồn từ những nguyên nhân khác nhau, như:

+ Sự phát triển không đồng đều về kinh tế và chính trị giữa các nước tư bản trong thời đại đế quốc chủ nghĩa đã làm so sánh lực lượng giữa các nước thay đổi căn bản, khiến cho sự phân chia thế giới theo hệ thống Vécxai - Oasinhtơn không còn phù hợp.

+ Cuộc đại khủng hoảng kinh tế thế giới 1929 - 1933 làm sâu sắc thêm những mâu thuẫn của chủ nghĩa tư bản, tạo điều kiện cho các thế lực phát xít lên cầm quyền ở Đức, Italia và Nhật Bản. Các thế lực phát xít là thủ phạm gây ra chiến tranh.

+ Chính sách thỏa hiệp, nhượng bộ của các nước phương Tây nhằm chĩa mũi nhọn chiến tranh về phía Liên Xô đã tạo điều kiện cho phe phát xít gây chiến.