Giải SGK Địa lí 11 KNTT Bài 20: Vị trí địa lí, điều kiện tự nhiên, dân cư và xã hội Liên bang Nga

- Diện tích rộng lớn, giáp với nhiều khu vực và quốc gia: thuận lợi cho giao thương phát triển kinh tế, văn hóa song cũng nảy sinh những khó khăn về khai thác lãnh thổ và an ninh quốc phòng.

- Điều kiện tự nhiên độc đáo, tài nguyên thiên nhiên phong phú:

+ Địa hình và đất thuận lợi cho dân cư sinh sống, sản xuất nông nghiệp

+ Khí hậu phân hóa tạo điều kiện đa dạng cơ cấu cây trồng vật nuôi, tuy nhiên nhiều vùng giá lạnh, khắc nghiệt gây khó khăn cho sinh sống.

+ Sông, hồ có giá trị nhiều mặt: giao thông đường thủy, thủy điện, thủy sản, du lịch và bảo vệ tự nhiên.

+ Sinh vật: tài nguyên rừng taiga là nguồn nguyên liệu quan trọng cho ngành khai thác và chế biến gỗ. Các thảo nguyên thuận lợi phát triển chăn nuôi.

+ Khoáng sản: giàu tài nguyên khoáng sản là cơ sở nguyên liệu để phát triển các ngành công nghiệp và thúc đẩy hoạt động ngoại thương. Tuy nhiên nhiều loại khoáng sản nằm ở địa hình phức tạp, những vùng khí hậu khắc nghiệt.

+ Biển: Tài nguyên sinh vật biển phong phú, giá trị kinh tế cao. Phát triển giao thông vận tải biển, thương mại và du lịch biển. Vùng biển phía bắc có thời gian đóng băng dài gây khó khăn cho giao thông vận tải.

- Dân cư và xã hội với nhiều nét đa dạng, khác biệt:

+ Dân đông, dân số già nên vấn đề thiếu hụt lao động trở thành thách thức.

+ Quốc gia đa sắc tộc nên xảy ra nhiều vấn đề xã hội phức tạp.

+ Sự phân hóa trình độ phát triển kinh tế giữa các khu vực.

Đặc điểm phạm vi lãnh thổ và vị trí địa lí

- Phạm vi lãnh thổ:

+ Là quốc gia có diện tích rộng lớn nhất thế giới (khoảng 17 triệu km²). Lãnh thổ bao gồm phần lớn đồng bằng Đông Âu và khu vực Bắc Á cùng phần lãnh thổ Ca-li-nin-grát, nằm biệt lập ở phía tây giữa Ba Lan và Lít-va.

+ Phần đất liền trải dài từ khoảng vĩ độ 41°B đến vì độ 77° B và từ khoảng kinh độ 169°T, đến kinh đô 27° Đ.

+ Đất liền trải dài trên nhiều múi giờ và nhiều đới khí hậu.

- Vị trí địa lí:

+ Nằm trên cả hai châu lục (châu Á và châu Âu).

+ Tiếp giáp với rất nhiều quốc gia (14 quốc gia) ở phía tây và phía nam; tiếp giáp Bắc Băng Dương ở phía bắc; Thái Bình Dương ở phía đông, với nhiều biển như: Cara, Baren, Ôkhốt,...

phân tích ảnh hưởng

- Lãnh thổ rộng, vị trí tiếp giáp nhiều nước, nhiều biển và đại dương huận lợi cho giao lưu văn hóa, giao thương phát triển kinh tế với các nước trên thế giới.

- Khó khăn trong khai thác lãnh thổ để phát triển kinh tế vì lãnh thổ rộng lớn, chênh lệch về trình độ phát triển kinh tế giữa các vùng, thường xuyên gặp phải vấn đề về an ninh quốc phòng, biên giới quốc gia.

Đặc điểm điều kiện tự nhiên và tài nguyên thiên nhiên

- Địa hình: Địa hình đa dạng, cao ở phía đông, thấp về phía tây. Sông I-ê-nít-xây chia lãnh thổ Liên bang Nga thành hai phần: phần phía Tây và phần phía Đông.

+ Phần lãnh thổ phía Tây: chủ yếu là địa hình đồng bằng và đồi núi thấp.

+ Phần lãnh thổ phía Đông: chủ yếu là núi, cao nguyên và các đồng bằng nhỏ.

- Đất: có nhiều loại đất khác nhau, bao gồm: đất đài nguyên, đất pốt dôn, đất nâu xám, đất đen,... Tuy nhiên, hơn 40% diện tích lãnh thổ Liên bang Nga thường xuyên nằm dưới lớp băng tuyết.

- Khí hậu: Liên bang Nga chủ yếu nằm trong đới khí hậu ôn đới và có sự phân hóa theo lãnh thổ.

+ Phần lãnh thổ phía bắc (từ vòng cực Bắc trở lên): có khí hậu cận cực rất khắc nghiệt, mùa đông kéo dài, có nhiều tuyết.

+ Phần phía nam (từ vòng cực Bắc trở xuống): có khí hậu ôn đới, có thể chia thành ba vùng: phía tây (đồng bằng Đông Âu) khí hậu ôn đới chịu ảnh hưởng của biển; vùng nội địa châu Á có khí hậu ôn đới lục địa; vùng ven Thái Bình Dương có khí hậu ôn đới gió mùa.

- Sông, hồ

+ Sông: mạng lưới sông khá phát triển, có nhiều hệ thống sông lớn trên thế giới. Các sông lớn là: sông Von-ga, Ô-bi, I-ê-nít-xây, Lê-na… Phần lớn các sông đều bắt nguồn từ vùng núi nam Xi-bia rồi chảy về hướng bắc.

+ Có nhiều hồ lớn, trong đó hồ Bai-can là hồ sâu nhất thế giới và là hồ chứa nước ngọt lớn nhất hành tinh.

- Sinh vật: tài nguyên sinh vật rất đa dạng và phân hóa theo vùng. Diện tích rừng đứng đầu thế giới, chiếm khoảng 20% diện tích rừng thế giới (2020).

- Khoáng sản

+ Giàu tài nguyên khoáng sản, gồm: khoáng sản năng lượng, kim loại, phi kim loại.

+ Nhiều loại khoáng sản có trữ lượng hàng đầu thế giới, như: dầu mỏ và khí tự nhiên (tập trung nhiều nhất ở đồng bằng Tây Xi-bia); Than (tập trung nhiều ở dãy U-ran và phía đông)....

- Biển

+ Tổng chiều dài đường bờ biển khoảng 37000 km, dài thứ ba trên thế giới.

+ Có nhiều biển lớn như biển Baren, biển Cara, biển Ôkhốt,...

+ Tài nguyên sinh vật biển phong phú với các loài có giá trị kinh tế cao; vùng biển và thềm lục địa có trữ lượng lớn dầu mỏ và khí tự nhiên.

+ Vùng biển phía bắc có thời gian đóng băng kéo dài trong năm.

phân tích ảnh hưởng

- Ảnh hưởng của khoáng sản:

+ Tài nguyên khoáng sản giàu có là cơ sở nguyên liệu để phát triển các ngành công nghiệp và thúc đẩy hoạt động ngoại thương. Nhiều loại khoáng sản của Liên bang Nga ảnh hưởng lớn tới nguồn cung nguyên liệu toàn cầu, đồng thời làm tăng vị thế của nước Nga trên thế giới.

+ Liên bang Nga cũng gặp những khó khăn trong việc khai thác và tiêu thụ các nguồn tài nguyên khoáng sản do nhiều loại khoáng sản nằm ở những nơi có địa hình phức tạp hoặc những vùng có khí hậu khắc nghiệt.