Giải SGK Lịch sử 9 KNTT Bài 8: Cách mạng tháng tám năm 1945 có đáp án

- Vấn đề “sinh tử, tồn vong của quốc gia, của dân tộc” trong giai đoạn lịch sử này là giải phóng dân tộc

- Để giải quyết vấn đề trên, Đảng Cộng sản Đông Dương đã có sự chuyển hướng chỉ đạo chiến lược; đồng thời lãnh đạo nhân dân tiến hành xây dựng lực lượng chính trị, lực lượng vũ trang, căn cứ địa cách mạng; chớp thời cơ nổi dậy khởi nghĩa giành chính quyền.

- Tình hình chính trị:

+ Tháng 9/1940, quân phiệt Nhật Bản tiến đánh Việt Nam ở Lạng Sơn, rồi từng bước xâm chiếm toàn bộ Đông Dương. Quân Pháp kháng cự yếu ớt rồi đầu hàng, câu kết với quân Nhật ra sức bóc lột nhân dân Đông Dương, Việt Nam chịu ách thống trị của cả Pháp và Nhật Bản.

+ Cả Nhật Bản và Pháp đều tiến hành phát xít hoá bộ máy cai trị, thẳng tay đàn áp phong trào cách mạng, thủ tiêu các quyền lợi mà nhân dân Việt Nam đã giành được trong những năm 1936-1939.

- Tình hình kinh tế:

+ Thực dân Pháp thực hiện chính sách “Kinh tế chỉ huy”, tăng cường các loại thuế,..;

+ Quân Nhật bắt nhân dân ta nhổ lúa trồng đay, thu mua lương thực theo lối cưỡng bức với giá rẻ mạt...

=> Những thủ đoạn tàn ác này đã gây nên nạn đói nghiêm trọng ở Bắc Kì và Bắc Trung Kì vào cuối năm 1944-đầu năm 1945.

- Tình hình xã hội:

+ Chính sách thống trị của Pháp-Nhật đã làm cho mâu thuẫn giữa toàn thể dân tộc Việt Nam với đế quốc và tay sai trở nên gay gắt.

+ Một số cuộc nổi dậy đầu tiên đã diễn ra, đó là khởi nghĩa Bắc Sơn (Lạng Sơn, 9/1940), khởi nghĩa Nam Kì (11/1940) và binh biến Đô Lương (Nghệ An, 1/1941).

- Giai đoạn 1930-1939: tiến hành cuộc cách mạng tư sản dân quyền, giải quyết hai nhiệm vụ dân tộc và dân chủ là chống đế quốc và làm cách mạng ruộng đất.

- Từ năm 1939, khi tình hình thế giới và trong nước có những biến chuyển lớn lao, Hội nghị Ban Chấp hành Trung ương Đảng tháng 11-1939 đã xác định nhiệm vụ cách mạng lúc này là đánh đổ đế quốc Pháp và tay sai để giải phóng dân tộc.

- Đến Hội nghị Ban Chấp hành Trung ương lần thứ tám (5-1941), Đảng đã nhấn mạnh hơn nữa nhiệm vụ giải phóng dân tộc, coi đó là nhiệm vụ cấp bách, quan trọng hàng đầu. Để thực hiện nhiệm vụ cấp bách đó, Ban Chấp hành Trung ương Đảng đã đề ra nhiều biện pháp sáng tạo, như:

+ Giải quyết vấn đề dân tộc trong phạm vi từng nước Đông Dương;

+ Nhấn mạnh chuẩn bị khởi nghĩa vũ trang là nhiệm vụ trung tâm của toàn Đảng, toàn dân.

+ Xác định hình thái cuộc khởi nghĩa là đi từ khởi nghĩa từng phần tiến lên tổng khởi nghĩa;

+ Dự báo về thời cơ của cuộc tổng khởi nghĩa giành chính quyền,..

=> Hội nghị Ban Chấp hành Trung ương lần thứ tám đã hoàn chỉnh chuyển hướng chiến lược cách mạng của Đảng, đưa nhiệm vụ giải phóng dân tộc lên hàng đầu, được đề ra từ Hội nghị Ban Chấp hành Trung ương tháng 11-1939.

- Xây dựng lực lượng chính trị:

+ Ngày 19/5/1941, Mặt trận Việt Nam độc lập đồng minh (gọi tắt là Mặt trận Việt Minh) được thành lập. Mặt trận bao gồm các tổ chức quần chúng lấy tên là Hội Cứu quốc.

+ Mặt trận Việt Minh ra đời đã thu hút đông đảo quần chúng nhân dân, nhất là ở Cao Bằng, tham gia vào các hội Cứu quốc. Dưới ngọn cờ Việt Minh, công cuộc chuẩn bị mọi mặt cho cuộc Tổng khởi nghĩa vũ trang giành chính quyền được xúc tiến gấp rút.

- Xâu dựng lực lượng vũ trang: Ngày 22/12/1944, theo chỉ thị của Hồ Chi Minh, Đội Việt Nam Tuyên truyền Giải phóng quân được thành lập tại Cao Bằng. Ngay sau khi thành lập, Đội Việt Nam Tuyên truyền Giải phóng quân đã đánh thắng hai trận liên tiếp tại Phay Khắt và Nà Ngần (Cao Bằng).

♦ Cao trào Kháng Nhật cứu nước

- Bối cảnh:

+ Đầu năm 1945, Chiến tranh thế giới thứ hai bước vào giai đoạn kết thúc. Ở Đông Dương, thực dân Pháp ráo riết hoạt động, chờ cơ hội phản công quân Nhật, mâu thuẫn Nhật-Pháp trở nên “cơ hội phản gay gắt.

+ Tối 9/3/1945, Nhật tiến hành đảo chính Pháp trên toàn Đông Dương.

- Chủ trương của Đảng: Ngày 12/3, Ban Thường vụ Trung ương Đảng Cộng sản Đông Dương ra chỉ thị “Nhật-Pháp bắn nhau và hành động của chúng ta”, phát động cao trào “Kháng Nhật cửu nước” làm tiền đề cho cuộc tổng khởi nghĩa.

- Diễn biến chính: Cao trào “Kháng Nhật cứu nước” đã phát triển mạnh mẽ và rộng khắp trên cả nước.

▪ Ở khu căn cứ địa Cao-Bắc-Lạng: Việt Nam Tuyên truyền Giải phóng quân phối hợp với lực lượng chính trị của quần chúng giải phóng hàng loạt xã, châu, huyện.

▪ Ở Bắc Kì và Bắc Trung Kì: phong trào “Phá kho thóc, giải quyết nạn đói” diễn ra quyết liệt chưa từng có.

- Ý nghĩa: là cuộc tập dượt lần thứ ba của Đảng và quần chúng cho Cách mạng tháng Tám

♦ Những hoạt động chuẩn bị cuối cùng cho Tổng khởi nghĩa

- Ngày 15/4/1945, Hội nghị Quân sự cách mạng Bắc Kì được triệu tập. Hội nghị quyết định thống nhất Cứu quốc quân và Việt Nam Tuyên truyền Giải phóng quân thành Việt Nam Giải phóng quân, phát triển hơn nữa các lực lượng vũ trang và nửa vũ trang, xây dựng căn cứ địa kháng Nhật,...

- Tháng 5/1945, lãnh tụ Hồ Chí Minh rời Pác Bộ về Tân Trào (Tuyên Quang). Theo chỉ Chí Minh, Khu giải phóng Việt Bắc được thành lập, trở thành căn cứ địa chính của cách mạng cả nước.