Bài 57: Tuyến tụy và tuyến trên thận

Tuyến tuỵ là một tuyến pha, vừa tiết dịch tiêu hoá (chức năng ngoại tiết) vừa tiết hoocmôn. Có 2 loại hoocmôn là insulin và glucagôn có tác dụng điều hoà lượng đường trong máu luôn ổn định: insulin làm giảm đường huyết khi đường huyết tăng, glucagôn làm tăng đường huyết khi lượng dường trong máu giảm.

- Sau bữa ăn nồng độ glucozo trong máu tăng lên kích thích tế bào B tiết ra insulin , hoocmôn này có tác dụng chuyển glucôzơ thành glicôgen dự trữ trong gan và làm tăng tính thấm ở tế bào, tế bào tăng nhận và sử dụng glicôzơ, do vậy nồng độ glucôzơ trong máu giảm xuống và duy trì ờ nồng độ 0,1 %.

- Sau khi chạy lao động thì nồng độ glucôzơ trong máu giảm xuống kích thích tế bào a tuy tiết ra hoocmôn glucagôn, hoocmôn này có tác dụng chuyển glicôgen có ở gan thành glucôzơ. Glucôzơ từ gan vào máu, làm cho nồng độ glucôzơ trong máu tăng lên đến khoảng 0,1 %.

Chức năng của các hoocmon tuyến tụy là: Tuyến tụy tiết 2 hoocmon là insulin và glucagôn giúp điều hoà lượng đường trong máu luôn ổn định: insulin làm giảm đường huyết khi đường huyết tăng, và glucagôn làm tăng đường huyết khi đường huyết giảm.

- Tuyến trên thận gồm phần vỏ và phần tủy.

  - Phần vỏ tiết ra hoocmon có vai trò:

    + Điều hòa các muối natri và kali trong máu.

    + Điều hòa đường huyết (tạo glucôzơ từ prôtêin và lipit).

    + Điều hòa sinh dục nam, gây những biến đổi đặc tính sinh dục nam.

  - Phần tủy tiết 2 loại hoocmon là ađrênalin và norađrênalin có vai trò:

    + Gây tăng nhịp tim, co mạch, tăng nhịp hô hấp, dẫn phế quản.

    + Góp phần cùng glucagôn điều chỉnh lượng đường huyết khi bị hạ đường huyết.

 Khi lượng đường trong máu tăng (thường sau bữa ăn) sẽ có kích thích các tế bào bêta của đảo tụy tiết insulin để biến đổi glucôzơ thành glicôgen (dự trữ trong gan và cơ), ngược lại khi lượng đường trong máu hạ thấp (xa bữa ăn, khi hoạt động cơ bắp) sẽ kích thích các tế bào anpha của đảo tụy tiết glucagôn, gây nên sự chuyển hóa glicôgen thành đường glucôzơ nhờ đó mà năng lượng glucôzơ trong máu luôn giữ được ổn định.