(Ngữ liệu ngoài sgk) Bài hát đắp đường

- Thể thơ: Tự do.

- Dấu hiệu: Số chữ trong các dòng thơ không bằng nhau.

- Những mong ước của nhân vật trữ tình: hãy khoan mưa, nắng lên hỡi nắng, gió đi, đừng lặng.

- Nhân hóa: Nước đồng chiêm – gặm mòn da thịt mẹ.

- Tác dụng:

+ Nhấn mạnh sự khắc nghiệt của thiên nhiên và nỗi vất vả của mẹ. Biện pháp tu từ nhân hóa trong hình ảnh "nước đồng chiêm” được tác giả thổi hồn, biến dòng nước vô tri thành một thực thể sống động, mang sức mạnh khắc nghiệt. Hình ảnh "gặm mòn da thịt mẹ" như một vết thương dài trên cơ thể người mẹ, gợi lên nỗi đau triền miên mà thiên nhiên khắc nghiệt đã giáng xuống con người. Qua đó, tác giả bày tỏ sự xót xa, đồng cảm với những nhọc nhằn, hy sinh của người mẹ và những con người nơi đồng chiêm ngập nước. Dòng thơ không chỉ phản ánh hiện thực gian khó mà còn khơi dậy niềm trân quý giá trị của lao động và cuộc sống.

+ Biện pháp nhân hóa làm tăng sức gợi hình và gợi cảm cho lời thơ.

- Biểu tượng của niềm tin và hy vọng. Hình ảnh "con đường" là biểu tượng cho niềm

tin mãnh liệt vào một tương lai tươi sáng, nơi những khó khăn và cách trở dần được xóa bỏ. Những câu thơ như "em ước mơ gì khi em đặt bước / trên con đường biếc cỏ màu xuân” gợi lên khát vọng sống tràn đầy hy vọng, nơi cuộc sống trở nên bình yên và trọn vẹn hơn. "Đắp đường" không chỉ là một hành động mà còn là biểu tượng của niềm tin và khát vọng, Hình ảnh "đừng để đường ta sóng nước xói mòn" mang theo mong ước bảo vệ, giữ gìn những nỗ lực và hy vọng, khiến con đường không chỉ tồn tại mà còn vững bền, dẫn dắt đến một tương lai tràn đầy niềm tin và hạnh phúc.

- Biểu tượng của tinh thần đoàn kết. Con đường còn là biểu tượng của sức mạnh đoàn kết, nơi từng bàn tay chung sức chung lòng tạo nên những thành quả bền vững. Hình ảnh "bà con đẩy xe lên hợp tác" thể hiện rõ sự đồng lòng, cùng nhau vượt qua khó khăn để xây dựng một cuộc sống tốt đẹp hơn. Chính tinh thần đoàn kết ấy đã kết nối mọi người lại gần nhau hơn, biến con đường thành biểu tượng cho sự gắn bó bền chặt và khát vọng chung của cả cộng đồng.

- Nội dung: “Bài hát đắp đường" của Xuân Quỳnh là bức tranh giàu sức sống về những con người lao động miệt mài để kiến tạo cuộc sống mới. Tác giả miêu tả công việc đắp đường - một hình ảnh bình dị nhưng mang ý nghĩa lớn lao về ước mơ về sự gắn kết và phát triển của làng quê. Qua hình ảnh con đường, Xuân Quỳnh khắc họa sâu sắc nỗi nhọc nhẫn của người dân đồng chiêm, đồng thời gửi gắm khát vọng thoát khỏi sự nghèo khó và chia cắt, vươn tới một tương lai sáng hơn.

- Tinh thần đoàn kết là nguồn sức mạnh to lớn giúp cộng đồng vượt qua mọi khó khăn và thách thức. Khi mọi người đồng lòng, cùng chung tay gánh vác, những điều tưởng chung không thể tro thanh hiện thuc, như việc đăp đường trong bài thơ. Sự đoàn kết cũng khơi dậy niềm tin và tinh thần lạc quan, giúp con người bền bỉ hơn trong hành trình đối mặt với nghịch cảnh.

- Đoàn kết không chỉ giúp tạo dựng thành quả vật chất mà còn xây dựng giá trị tinh thần và gắn kết con người lại với nhau. Những hành động nhỏ bé như "đẩy xe lên hợp tác” trong bài thơ đã khơi dậy lòng tự hào và ý thức trách nhiệm của mỗi cá nhân đối với cộng đồng. Nhờ đó, đoàn kết trở thành sợi dây kết nối quá khứ, hiện tại và tương lai, mang đến nền tảng bền vững cho sự phát triển lâu dài.