Đọc đoạn trích sau đây và trả lời các câu hỏi từ 51 đến 55:

                        (1) "Những người vợ nhớ chồng còn góp cho Đất Nước những núi Vọng Phu

                        (2) Cặp vợ chồng yêu nhau góp nên hòn Trống Mái

                        (3) Gót ngựa của Thánh Gióng đi qua còn trăm ao đầm để lại

                        (4) Chín mươi chín con voi góp mình dựng Đất tổ Hùng Vương

                        (5) Những con rồng nằm im góp dòng sông xanh thẳm

                        (6) Người học trò nghèo giúp cho Đất Nước mình núi Bút non Nghiên

                        (7) Con cóc, con gà quê hương cùng góp cho Hạ Long thành thắng cảnh

                        (8) Những người dân nào đã góp tên Ông Đốc, Ông Trang, Bà Đen, Bà Điểm

                        (9) Và ở đâu trên khắp ruộng đồng gò bãi

                        (10) Chẳng mang một dáng hình, một ao ước, một lối sống ông cha

                        (11) Ôi Đất Nước sau bốn ngàn năm đi đâu ta cũng thấy

                        (12) Những cuộc đời đã hóa núi sông ta ....

(Nguyễn Khoa Điềm, Đất Nước, Ngữ văn 12, tập một, NXB Giáo dục Việt Nam, 2019, tr.120)

Nội dung đoạn thơ được triển khai theo quy tắc nào?

Nhận diện:

+ Câu 1,2 có các từ khóa: “hòn Trống Mái”, “núi Vọng Phu” → Chọn A.

Giải thích đáp án:

Xác định nội dung các câu thơ từ 1 đến 7.

+ Câu 1, 2 nhắc đến sự tích Hòn vọng phu và hòn Trống Mái. Cả hai danh lam thắng cảnh này đều gắn với ý nghĩa về sự thủy chung trong tình yêu - tình nghĩa vợ chồng → Nội dung câu 1, 2 tác giả ngợi ta lối sống tình nghĩa thuỷ chung thắm thiết của nhân dân. Các câu còn lại không thể hiện nội dung đó.

+ Câu 3, 4 nói về quá trình xây dựng và bảo vệ đất nước → Loại C.

+ Câu 4, 5, 6, 7 nói về các danh lam thắng cảnh của đất nước → loại B, D.

- Nhận diện:

+ Câu 3 có “gót ngựa Thánh Gióng” → tinh thần đấu tranh bảo vệ dân tộc

+ Câu 6 có “núi Bút, non Nghiên” → truyền thống hiếu học

→ Thể hiện tinh thần đấu tranh bảo vệ dân tộc và truyền thống hiếu học → Chọn B.

Xác định nội dung các câu thơ 3, 4, 6, 7, 8.

+ Câu 3 nhắc đến sự tích Thánh Gióng - là truyền thuyết thể hiện lòng yêu nước, tinh thần đấu tranh bất khuất của dân tộc.

+ Câu 4 nhắc đến quá trình dựng nước và giữ nước của các vua Hùng.

+ Câu 6 nhắc đến hình ảnh “núi Bút, non Nghiên” vốn là biểu tượng cho tinh thần hiếu học của dân tộc ta

+ Câu 7, 8 nhắc đến các danh lam thắng cảnh: Hạ Long, Ông Đốc, Ông Trang, Bà Đen, Bà Điểm.

Như vậy, nội dung 2 câu thơ 3, 6 là ngợi ca tinh thần đấu tranh bất khuất và truyền thống hiếu học của nhân dân. Các câu còn lại không thể hiện nội dung đó.

Để xác định chủ đề của một đoạn thơ ngoài việc căn cứ vào việc phân chia bố cục tác phẩm ứng theo nội dung mà thầy cô đã dạy trên lớp thì HS có thể tự minh xác định bằng cách phân tích kĩ nội dung.

Đây là đoạn trích thể hiện một khía cạnh trong tư tưởng “Đất Nước của Nhân Dân” - tư tưởng xuyên suốt tác phẩm. Ở đoạn trích này tác giả nhấn mạnh những đóng góp của nhân dân ở phương diện không gian địa lí: từ những danh lam thắng cảnh đến “ruộng đồng gò bãi” đều là sự hóa thân của nhân dân, phản ánh số phận, tâm hồn, tính cách của nhân dân.

Nhận diện: Các từ khóa: “núi Vọng Phu”, “hòn Trống Mái”, “trăm ao đầm”, “đất tổ Hùng Vương”, “dòng sông xanh thẳm”, “ruộng đồng gò bãi”. → Đều thuộc về phương diện không gian địa lí → Chọn B.

Căn cứ vào nội dung đoạn trích là tư tưởng “Đất Nước của nhân dân” được thể hiện qua những cảm nhận về đóng góp, hóa thân của nhân dân trên phương diện không gian địa lí ta sẽ nhận ra tác dụng của điệp từ “góp” là nhằm nhấn mạnh sự đóng góp toàn diện của nhân dân.

Nhận diện: Từ khóa “góp”, “những cuộc đời đã hóa núi sông ta” thể hiện sự góp công, góp sức tạo dựng nên hình hải của Đất Nước → Chọn C.