ĐÔI MẮT

                                (Lê Đình Bích)

Tàu chuyển bánh. Ba anh em chúng tôi trong khoang giường nằm bắt đầu không ngớt nhắc lại những kỷ niệm về anh. Những người lính 307 chúng tôi gọi anh là Hai Sáng vì hồi ấy anh em chúng tôi có mắt cũng như mù. Không ai biết chữ. Thư vợ, thư nhà đều nhờ anh đọc hộ. Có những chuyện thẩm kín, riêng tư phải đè anh thọc lét hoặc cõng anh lên, anh mới chịu đọc cho.

Có lần đọc đến chỗ quan trọng nhất, hồi hộp nhất: “Cái thai vụng” của người yêu thằng Lễ, anh bắt nó phải quỳ và thề trọn đời chung thủy thì anh mới đọc tiếp cho nghe.

Những người lính Nam Bộ chúng tôi thương cái tánh anh: có chữ mà thật thà, chất phác. Ai cũng quý anh như người anh ruột. Có một điếu thuốc, một gói chuối xào dừa vợ gởi sang đều đem đến dúi vào túi của anh.

Hồi ấy chúng tôi đã hứa với nhau dù sống chết gì hòa bình cũng sẽ kéo về đông dù ở nhà anh, cồng anh, thọc lét.

Tàu đến ga Đà Nẵng nửa đêm. Chúng tôi ra lộ ngồi chờ đến mờ sáng thì đón xe về Đại Lộc, quê anh. Đi bộ, đi đò, rồi đi quanh hết xóm này đến xóm khác hỏi nhà tới nửa buổi chiều vẫn không ai biết. May mà có một đứa trẻ chỉ giùm.

- Mấy bác kiếm ai đó?

- Dạ, có phải nhà anh Hai Sáng đây không chị?

Người đàn bà ngờ ngợ nhìn chúng tôi rồi đi thật lẹ vào nhà. Chúng tôi hồi hộp đứng chờ. Từ trong nhà một người đàn ông chống gậy dò dẫm bước ra.

-Trời! Anh Hai!

- Anh Hai Sáng!

- Tụi em đây nè! Tư Tranh, Sáu Dinh, Hai Voi 307 đây anh.

Chúng tôi ôm chầm lấy anh òa khóc.

- Tụi bay tới đây hồi nào hả?

- Dạ, hồi sáng sớm.

- Phải tụi bay hỏi Hai Mù thì ai mà chẳng biết!

- Mà sao lại thế này anh Hai?

- Thì về cuốc đất, vỡ rẫy... giảm phải mìn... Ông nội cha nó! Chiến tranh thì sáng, mà hòa bình lại tối. Bây giờ thì làm răng đọc giùm thơ cho tụi bay!

Anh cười, mà chúng tôi lại khóc. Đứng giữa sân khóc như ba đứa trẻ. Những kỷ niệm cũ cứ dồn về. Bỗng từ trong đôi mắt mù sâu thẳm của anh nước mắt long lanh nhỏ xuống.

Còn thiếu thằng Lê nữa! Tội nghiệp nó, nó chết mà tao chưa kịp viết giùm thư cho vợ nó.

                                                                (In trong 100 truyện hay cực ngắn, NXB Văn nghệ TP.HCM, 1999)

Truyện được kế theo ngôi thứ mấy? Dưới điểm nhìn của ai?

- Dẫn dắt vấn đề: Trong cuộc sống, có những nghịch lý khiến con người không khỏi xót xa, và câu nói “Chiến tranh thì sáng, mà hòa bình lại tối" của nhân vật Hai Sáng là một minh chứng điển hình.

- Nêu luận điểm: Chi tiết này là biểu tượng cho sự tàn khốc của chiến tranh và những hệ lụy bị thương mà nó để lại trong cuộc sống con người.

b. Thân đoạn:

- Phân tích chi tiết: Hai Sáng, từ một người lính mạnh mẽ trong chiến tranh, đã trở thành người khiếm thị sau khi hòa bình trở lại vì giảm phải mìn khi làm rẫy. Sự đối lập giữa "sáng" và "tối" không chỉ thể hiện sự thay đổi về thể chất mà còn gợi lên nỗi đau và sự mất mát vô hình do chiến tranh gây ra.

- Ý nghĩa của chi tiết: Chi tiết này nhấn mạnh rằng chiến tranh không chỉ cướp đi mạng sống mà còn để lại những vết thương không bao giờ lành, cả về thể xác lẫn tinh thần cho những người lính trở về sau chiến tranh.

c. Kết đoạn:

- Khẳng định lại ý nghĩa: Chi tiết "Chiến tranh thì sáng, mà hòa bình lại tối” gợi lên sự bất công và cay đắng mà người lính phải đối mặt, từ đó nhắc nhở chúng ta về giá trị của hòa bình.

- Mở rộng vấn đề: Điều này càng làm nổi bật sự cần thiết phải trân trọng, hỗ trợ những người đã hy sinh và góp phần giữ gìn hỏa bình cho đất nước.

4. Sáng tạo: Thế hiện suy nghĩ sâu sắc về vấn đề nghị luận; có cách diễn đạt mới mẻ.

+ Nêu lên vấn đề cần nghị luận: Lòng yêu nước và niềm tự hào dân tộc trong bối cảnh hiện nay.

|- Nêu luận điểm chính: Khẳng định lòng yêu nước và tự hào dân tộc là những giá trị cốt lõi của con người Việt Nam, cần được giữ gìn và phát huy trong mọi hoàn cảnh.

b. Thân bài:

Luận điểm 1: Ý nghĩa của lòng yêu nước và tự hào dân tộc

Giải thích khái niệm:

+ Lòng yêu nước là tình cảm sâu sắc, thiêng liêng đối với đất nước, thể hiện qua sự trân trọng, bảo vệ và xây dựng Tổ quốc.

+ Tự hào dân tộc là cảm giác vinh dự, kiêu hãnh về lịch sử, văn hóa, thành tựu của dân tộc.

- Phân tích tầm quan trọng:

+ Lòng yêu nước và tự hào dân tộc là động lực thúc đẩy mỗi cá nhân cống hiến cho sự phát triển của đất nước.

+ Là nền tảng vững chắc để duy trì đoàn kết dân tộc, vượt qua mọi khó khăn, thử thách.

Luận điểm 2: Biểu hiện của lòng yêu nước và tự hào dân tộc trong bối cảnh hiện nay.

- Trong đời sống hàng ngày: Những hành động nhỏ như treo cờ Tổ quốc, tham gia các phong trào tình nguyện, bảo vệ môi trường, thể hiện tình yêu đất nước.

- Trên các nền tảng mạng xã hội:

+ Lan tỏa các giá trị văn hóa, lịch sử của dân tộc, ủng hộ các chiến dịch cộng đồng như biến mái nhà thành lá cờ Tổ quốc.

+ Bảo vệ hình ảnh đất nước trước những thông tin sai lệch, phản biện các quan điểm tiêu cực.

- Trong giáo dục và công việc:

+ Tích cực học tập, làm việc, sáng tạo, cống hiến để đưa Việt Nam vươn lên trên trường quốc tế.

+ Gìn giữ và phát huy bản sắc văn hóa dân tộc trong mọi hoạt động.

Luận điểm 3: Thách thức và giải pháp để phát huy lòng yêu nước và tự hào dân tộc trong thời đại mới.

- Thách thức:

+ Sự ảnh hưởng của văn hóa ngoại lai có thể làm phai nhạt dần bản sắc dân tộc.

+ Một số người trẻ chưa hiểu rõ giá trị của lòng yêu nước, dễ bị cuốn theo những xu hướng tiêu cực.

- Giải pháp:

+ Đẩy mạnh giáo dục về lịch sử, văn hóa, truyền thống dân tộc trong nhà trường và gia đình.