NGƯỜI Ở

(Thái Chí Thanh)

Hè này, bố đi công tác xa, mẹ phải thuê người giúp việc. Đó là Tuyết, chỉ trạc tuổi tôi nhưng siêng cực kỳ. Thấy tôi hay đi học thêm, nó có vẻ ngạc nhiên lắm. Nhất là khi thấy tôi xin mẹ tiền học, nó cả đứng ngẩn người nhìn. Có lần, nó hỏi:

- Mỗi tháng hè, Minh học hết bao nhiêu?

Tôi cũng chẳng nhớ, nên nói đại:

- Khoảng vài trăm nghìn gì đó.

Nó thè lưỡi:

- Khiếp! Học những gì mà hết nhiều tiền thế?

- Nhiều lắm. Học ôn lớp cũ, học chương trình lớp mới, học tiếng Anh, học vẽ, học đàn, học võ....

Nhiều thứ lắm. Học sinh thành phố chúng tớ là phải học toàn diện...

Nhìn nó há mồm nghe, tôi mới hãnh diện làm sao. Bất chợt, nó lại hỏi:

- Học nhiều thế, chắc Minh giỏi lắm nhỉ?

Ái chà... Nó hỏi kiểu này rất khó trả lời. Tôi đành ẫm ở “tất nhiên” rồi lảng đi chỗ khác. Một lần, nó tò mò xem vở làm văn của tôi, rồi hỏi:

- Cậu tả con gì mà hay thế?

Lần đầu tiên có người khen văn mình hay, tôi sướng rơn. Hai cánh mũi của tôi đang phập phồng nở to thì nó lại bật cười:

- A... Cậu tả con lợn... Ôi... Buồn cười quá.

Thì ra là nó chê. Tôi nổi cáu:

- Cậu mà cũng dám cười tớ à?

- Không! Không phải thế - Nó cuống quýt thanh minh - Tớ chỉ cười con lợn thôi. Lợn gì mà... Nó đọc to - da nhẵn thín, mũi trông như cái ổ cắm điện, hai mắt thao láo, tròn vo, còn hai tai của nó mà làm nem chạo thì miễn chê... Hô hô... Nó chẳng giống lợn quê tớ tí nào cả.

- Giống thế nào được. Lợn thành phố nó phải khác lợn nhà quê của cậu chứ.

Tôi nóng mặt, nói đại lên như vậy. Thế mà nó cũng tin, còn ngạc nhiên hỏi lại: “Thế á?” rồi tròn mắt nhìn tôi. Nó có biết đâu là tôi chưa bao giờ ngắm nhìn một con lợn thật cả. Có chăng cũng chỉ trên ti-vi, trong sách hoặc là khi lợn đã được chế biến thành những món béo ngậy trên bàn ăn rồi. Vì thế nên khi làm đề văn: “Hãy tả con lợn nhà em”, tôi bí quá, đành lấy chú lợn đất đựng tiền mừng tuổi ra để tả.

Ðể đứa ở cười cho, kể cũng bẽ mặt. Nhưng tôi lại cho là nó nhà quê, biết hơn tôi con lợn là đương nhiên, chứ còn những môn khác xem. Thế là từ đó, cứ có nó bên cạnh là tôi đọc rõ to những từ nghe oai oai như là hy-đrô, các-bô-ních... và nhất là tiếng Anh. Nhiều hôm tôi phải nhọn mồm, rung lưỡi phát âm làm cho nó được một phen điếc tai.

Không ngờ, một lần, nó xem tờ kiểm tra toán của tôi rồi thốt lên:

- Toán mà cậu cũng bị xơi ngỗng ư?

Tôi giật lấy tờ giấy trên tay nó, trừng mắt:

- Ðây là toán học thêm, toàn loại nâng cao, khó cực kỳ chứ có phải dễ như toán nhà quê cậu đâu mà đòi nhiều điểm.

Tưởng là nó cũng tin như lần tôi giải thích bài văn tả con lợn. Nào ngờ, nó phì cười:

- Hô... hô... Toán học thêm gì mà... dễ thế.

Tôi ngạc nhiên, hỏi lại:

- Cậu dám nói bài toán này dễ ư? Vậy thì giải đi xem nào.

Nó gật đầu rồi lấy bút giải, một loáng đã ra đáp số giống như cô giáo chữa ở lớp. Ðến nước này thì tôi cũng chẳng cần sĩ diện làm gì nữa, chỉ dặn nó đừng để mẹ tôi biết kẻo lại bị ăn mắng.

Từ đó, tôi thực sự cảm phục Tuyết và càng ngày hai đứa càng thân nhau hơn.

Năm học mới sắp đến, tôi thấy buồn vì sắp phải chia tay Tuyết. Nhưng Tuyết lại tỏ ra vui lắm. Nó khoe với tôi:

- Minh ơi... Mình đã kiếm đủ tiền để đi học tiếp rồi.

Thấy tôi không hiểu, Tuyết giải thích:

- Nhà mình nghèo, chỉ đủ tiền cho em mình đến lớp thôi. May mà mình tìm được việc làm trong hè, mới có tiền cho năm học mới. Ôi... Mình mừng lắm...

Tôi không thể ngờ được một người như Tuyết lại phải làm người ở để kiếm tiền mới được đến lớp. Chẳng bù cho tôi, cái gì cũng có mà...

Tuyết bỗng bùi ngùi:

- Về nhà, mình sẽ rất nhớ bạn và...

Theo ánh mắt của Tuyết, tôi nhìn lên giá sách, thầm thấy xấu hổ vì rất nhiều cuốn tôi chưa đọc. Biết Tuyết vẫn ao ước có nhiều sách như mình, tôi kéo nó lại giá sách:

- Tuyết thích quyển nào, tớ cũng tặng...

Tuyết cảm động:

- Minh tốt quá... Nhưng mình chỉ lấy những cuốn trùng nhau thôi. Trên giá sách này, mình thấy nhiều cuốn sách tham khảo in trùng nhau, chỉ khác mỗi cái bìa... Vả lại, Minh cũng phải xin phép mẹ nữa chứ.

Tất nhiên là mẹ tôi đồng ý rồi. Mẹ còn nói:

- Nhân dịp này, hai mẹ con mình sẽ về thăm gia đình Tuyết.

Nghe vậy, tôi mừng quá, chỉ biết vỗ tay "hoan hô mẹ". Còn Tuyết, không hiểu vui hay buồn mà miệng thì cười, còn mắt cứ chớp chớp... À... Tôi hiểu rồi. Nó lại xúc động ấy mà.

(Nguồn: https://vanvn.vn)

Chú thích:

- Thái Chí Thanh (1953) sinh tại Nghệ An, từng tham gia chiến trường miền Nam trước năm 1975, tốt nghiệp cử nhân sử học Trường Đại học Tổng hợp Hà Nội năm 1981 và cao học tại Moskva, Liên Xô năm 1989. Từ năm 2002 đến 2014, ông là cán bộ ngoại giao ở Ba Lan và Hoa Kỳ. Về nước ông làm Biên tập viên NXB Hội Nhà văn đến nay. Thái Chí Thanh đã xuất bản 14 tác phẩm gồm truyện ngắn, tiểu thuyết, truyện đồng thoại cho thiếu nhi.

- Truyện ngắn “Người ở” là một trong những truyện ngắn đặc sắc của Thái Chí Thanh được nhiều bạn đọc yêu thích.

Viết bài văn nghị luận văn học phân tích truyện ngắn dưới đây:

Câu hỏi trong đề: Bộ 40 đề thi thử môn Văn vào lớp 10 năm 2025 các Sở, Phòng, Trường trên cả nước !!

Sách mới 2k7: Bộ 20 đề minh họa Toán, Lí, Hóa, Văn, Sử, Địa…. form chuẩn 2025 của Bộ giáo dục (chỉ từ 49k/cuốn).

Đề toán-lý-hóa Đề văn-sử-địa Tiếng anh & các môn khác

Quảng cáo

Trả lời:

Giải bởi Vietjack

a. Đảm bảo cấu trúc của một bài văn nghị luận: Có đẩy đủ phần mở bài, thân bài, kết bài. Mở bài giới thiệu vấn đề nghị luận;

Thân bài triển khai được các luận điểm; Kết bài khái quát được nội dung nghị luận.

b. Xác định đúng vấn đề nghị luận: Phân tích nội dung chủ đề và những nét đặc sắc nghệ thuật của truyện ngắn “Người ở” của Thái Chí Thanh.

c. Triển khai hợp lí nội dung của bài văn: Vận dụng tốt các thao tác lập luận, có sự kết hợp chặt chẽ giữa lí lẽ và dẫn chứng. Học sinh có thể triển khai bài viết theo nhiều cách, có thể viết bài theo hướng sau:

1. Giới thiệu khái quát về tác giả, tác phẩm, khái quát vấn đề nghị luận.

- Thái Chí Thanh (1953) sinh tại Nghệ An, từng tham gia chiến trưởng miền Nam trước năm 1975, tốt nghiệp cử nhân sử học Trường Đại học Tổng hợp Hà Nội năm 1981 và cao học tại Moskva, Liên Xô năm 1989. Từ năm 2002 đến 2014, ông là cán bộ ngoại giao ở Ba Lan và Hoa Kỳ. Về nước ông làm Biên tập viên NXB Hội Nhà văn đến nay. Thái Chí Thanh đã xuất bản 14 tác phẩm gồm truyện ngắn, tiểu thuyết, truyện đồng thoại cho thiếu nhi.

- Truyện ngắn “Người ở” là một truyện ngắn đặc sắc của Thái Chí Thanh được nhiều bạn đọc yêu thích. Câu chuyện không chỉ mở ra một thế giới của sự đối lập về điều kiện sống, mà còn gợi lên những suy tư về lòng nhân ái, tỉnh bạn, và khát vọng học tập.

2. Phân tích nội dung chủ đề của tác phẩm

- Khái quát chung về tác phẩm:

+ Truyện tập trung vào đề tài tình bạn và lòng nhân ái, một đề tài quen thuộc nhưng Thái Chí Thanh đã làm nó trở nên mới mẻ bởi cách tiếp cận gần gũi và chân thực.

- Nêu chủ đề:

+ Chủ đề của truyện ngắn là sự sẻ chia trong cuộc sống và tầm quan trọng của việc học tập, dù trong bất kỳ hoàn cảnh nào.

* Luận điểm 1: “Người ở” là câu chuyện về ý chí nghị lực và khát vọng sống mãnh liệt của con người.

+ Nhân vật Tuyết trong truyện ngắn “Người ở” hiện lên với hoàn cảnh đầy khó khăn nhưng lại chứa đựng một nghị lực và khát vọng sống mãnh liệt.

+ Xuất thân từ một gia đình nghèo khó, Tuyết phải làm người giúp việc trong mùa hè để có thể kiếm tiền tiếp tục việc học. Dù cùng tuổi với Minh, Tuyết sớm trưởng thành hơn bởi những gánh nặng cuộc sống, và chỉnh điều đó đã tôi luyện trong cô một ý chí kiên cường

+ Hành động của Tuyết, từ việc siêng năng giúp đỡ mẹ Minh, đến việc giải toán cho Minh một cách thành thạo, đều thể hiện sự thông minh, nhạy bén và chăm chỉ.

+ Lời nói và suy nghĩ của Tuyết, khi cô thốt lên đẩy vui mừng rằng minh đã kiểm đủ tiền đi học, là sự minh chứng rõ nét cho khát vọng được học hành, được vươn lên thoát khỏi cảnh nghèo khó.

=> Tuyết không chỉ là hình ảnh của những đứa trẻ nông thôn nghèo nhưng đầy khát vọng, mà còn là tấm gương sáng cho sự kiên trì và nỗ lực không ngừng

=> Nhà văn Thái Chí Thanh đã khéo léo xây dựng nhân vật Tuyết như một biểu tượng của sự vươn lên, qua đó đem đến cho người đọc một thông điệp rằng dù trong hoàn cảnh nào, chỉ cần có ý chỉ và quyết tâm, con người vẫn có thể vượt qua mọi khó khăn để đạt được ước mơ của mình.

* Luận điểm 2: “Người ở” còn ẩn chứa bức thông điệp nhẹ nhàng về tình bạn, về sự sẻ chia cũng như về sự tự nhận thức và thay đổi bản thân để sống tốt hơn.

+ Minh là một cô bé thành phố, sống trong điều kiện đầy đủ, có phần chiều chuộng và ít biết đến những khó khăn của cuộc sống

+ Tuy nhiên, qua sự tiếp xúc với Tuyết, Minh dần thay đổi, nhận ra giả trị của những điều mình đang có và nảy sinh một sự cảm phục đối với bạn mình.

+ Sự tương tác giữa Minh và Tuyết không chỉ là sự gặp gỡ của hai con người từ hai hoàn cảnh khác nhau, mà còn là sự giao thoa giữa hai thế giới quan khác biệt.

=> Minh chính là nhân vật đại diện cho sự thay đổi trong nhận thức, từ đó làm nổi bật thêm chủ đề của câu chuyện, sự nhân văn và lòng nhân ái có thể thay đổi cách nhìn nhận của con người về cuộc sống

=> “Người ở” là một truyện ngắn đơn giản nhưng lại chứa đựng nhiều giá trị nhân văn sâu sắc.

+ Thông qua câu chuyện về tình bạn giữa Minh và Tuyết, Thái Chí Thanh đã khéo léo gửi gắm thông điệp về lòng nhân ái, sự sẻ chia và tầm quan trọng của giáo dục.

+ Tác phẩm không chỉ giúp người đọc hiểu thêm về những khó khăn mà trẻ em nông thôn phải đối mặt, mà còn truyền cảm hứng cho việc trân trọng những điều mình đang có và sự kiên trì trong học tập.

3. Phân tích một số nét đặc sắc về nghệ thuật của tác phẩm

+ Cốt truyện của “Người ở” đơn giản, nhưng lại mang đến nhiều cảm xúc cho người đọc thông qua cách kể chuyện nhẹ nhàng, tinh tế.

+ Truyện được kể theo ngôi thứ nhất từ góc nhìn của Minh, giúp người đọc dễ dàng đồng cảm và hiểu sâu hơn về những thay đổi trong tâm hồn của nhân vật này. Điểm nhìn của Minh, một cô bé thành phố, cũng giúp làm nổi bật sự đối lập trong cuộc sống của hai nhân vật, từ đó tôn lên sự cảm phục đối với Tuyết.

+ Cách dựng tình huống trong truyện khá tự nhiên, không có những kịch tính lớn, nhưng lại rất sâu lắng và để lại ấn tượng mạnh mẽ về sự trưởng thành trong tình cảm của các nhân vật.

+ Nhà văn Thái Chí Thanh khắc họa nhân vật thông qua hành động và lời nói, nhưng không quên khai thác dòng nội tâm của các nhân vật, đặc biệt là Minh, để thể hiện những biến chuyển tâm lý tinh tế.

+ Ngôn ngữ trong truyện đơn giản nhưng rất tinh tế, hai hòa giữa miêu tả và biểu cảm, tạo nên một không gian truyện đầy hình ảnh và cảm xúc.

+ Giọng điệu trong truyện trầm lắng, đôi lúc có chút xót xa nhưng vẫn nhẹ nhưng, phù hợp với tâm trạng và nội dung truyện, làm nổi bật chủ đề nhân văn của câu chuyện.

4. Đánh giá khái quát

+ “Người ở” là một tác phẩm đặc sắc trong dòng văn học thiếu nhi, với những tình tiết nhẹ nhàng nhưng đầy xúc động.

+ Câu chuyện không chỉ khơi gợi trong lòng người đọc những tỉnh cảm đẹp đẽ mà còn giúp ta nhận thức rõ hơn về trách nhiệm của mỗi người đối với những người xung quanh, đặc biệt là trong việc giúp đỡ và sẻ chia với những hoàn cảnh khó khăn.

+ Sức sống của câu chuyện sẽ mãi lan tỏa, trở thành nguồn cảm hứng cho biết bao thế hệ độc giả, nhắc nhở chúng ta về giá trị của tình bạn và khát vọng học tập vươn lên trong cuộc sống.

d. Sáng tạo: Cách diễn đạt độc đáo, có tình cảm sâu sắc, chân thành.

e. Chính tả, dùng từ đặt câu: Đúng chính tả, ngữ pháp, ngữ nghĩa tiếng Việt.