Để tạo nên những món ăn có sự cân bằng âm - dương, người Việt phân biệt thức ăn theo năm mức âm - dương, ứng với Ngũ hành: hàn (lạnh, âm nhiều = Thủy); nhiệt (nóng, dương nhiều = Hỏa); ôn (ấm, dương ít = Mộc); lương (mát, âm ít: Kim), và bình (trung tính = Thổ). Theo đó, người Việt tuân thủ nghiêm ngặt luật âm - dương bù trừ và chuyển hóa khi chế biến. Tập quán dùng gia vị của Việt Nam, ngoài các tác dụng kích thích dịch vị, làm dậy mùi thơm ngon của thức ăn, chứa các kháng sinh thực vật có tác dụng bảo quản và xử lý thức ăn, còn có tác dụng đặc biệt là điều hoà âm - dương, thủy - hỏa của thức ăn. Chẳng hạn, gừng đứng đầu vị nhiệt (dương) có tác dụng làm thanh hàn, giải cảm, cho nên được dùng làm gia vị đi kèm với những thực phẩm có tính hàn (âm) như bí đao, rau cải, cải bắp, cá... Ớt cũng thuộc loại nhiệt (dương), cho nên được dùng nhiều trong các loại thức ăn thủy sản (cá, tôm, cua, mắm, gỏi) là những thứ vừa hàn, bình, lại có mùi tanh. Lá lốt thuộc loại hàn (âm) đi với mít thuộc loại nhiệt (dương). Rau răm thuộc loại nhiệt (dương) đi với trứng lộn thuộc loại hàn (âm). Nước dừa, dưa hấu (âm) được nêm (xát) muối (dương), v.v.

(Trần Ngọc Thêm, Cơ sở văn hóa Việt Nam, NXB Giáo dục, Thành phố Hồ Chí Minh, 2011)

Đoạn trích trên nói về tính chất nào của ẩm thực Việt Nam?

Đáp án đúng là C

Phương pháp giải

Căn cứ vào các loại văn bản đã học

Dạng bài đọc hiểu văn bản văn học - Câu hỏi kết hợp

Lời giải

- Văn bản trên có nội dung trình bày thông tin về tính biện chứng của ẩm thực Việt Nam với các đặc điểm hình thức như: văn phong ngắn gọn, súc tích; ngôn ngữ trong sáng, dễ hiểu; nội dung khách quan (không trình bày theo quan điểm cá nhân mà dựa trên nghiên cứu trong thực tiễn đời sống).

=> Đoạn trích thuộc văn bản thông tin.

Đáp án đúng là A

Phương pháp giải

Căn cứ vào nội dung bài đọc

Dạng bài đọc hiểu văn bản văn học - Câu hỏi kết hợp

Lời giải

- Đoạn trích có đề cập: người Việt phân biệt thức ăn theo năm mức âm - dương, ứng với Ngũ hành: hàn (lạnh, âm nhiều = Thủy); nhiệt (nóng, dương nhiều = Hỏa); ôn (ấm, dương ít = Mộc); lương (mát, âm ít: Kim), và bình (trung tính =Thổ) -> Thứ tự tương ứng sẽ là hàn = thủy; nhiệt = hỏa; ôn = mộc; lương = kim; bình = thổ.

=> Thứ tự tương ứng với kim – mộc – thủy – hỏa – thổ sẽ là lương – ôn – hàn – nhiệt – bình.

Đáp án đúng là C

Phương pháp giải

Căn cứ vào nội dung bài đọc

Dạng bài đọc hiểu văn bản văn học - Câu hỏi kết hợp

Lời giải

- Phân tích, loại trừ:

+ Đáp án A được suy ra từ đoạn trích vì đoạn trích có câu gia vị “còn có tác dụng đặc biệt là điều hoà âm - dương, thủy - hỏa của thức ăn”.

+ Đáp án B được suy ra từ đoạn trích vì đoạn trích có câu “gừng đứng đầu vị nhiệt (dương) có tác dụng làm thanh hàn, giải cảm, cho nên được dùng làm gia vị đi kèm với những thực phẩm có tính hàn (âm)” -> tính hàn tương ứng với ngũ hành thủy.

+ Đáp án C KHÔNG THỂ suy ra từ đoạn trích vì gừng và ớt cùng thuộc vị nhiệt nhưng chúng có thể kết hợp cùng các món có tính hàn, bình và mùi tanh như thủy sản hoặc nhiều món ăn kháC. Lúc này, tính hàn, bình của các thực phẩm khác sẽ tạo nên sự dung hòa âm – dương khi kết hợp với gừng và ớt. Thông tin gừng và ớt kết hợp cùng nhau gây nên sự đối kháng cũng không được đề cập trong đoạn trích.

+ Đáp án D được suy ra từ đoạn trích vì đoạn trích có câu “Rau răm thuộc loại nhiệt (dương) đi với trứng lộn thuộc loại hàn (âm)”.

Đáp án đúng là A

Phương pháp giải

Căn cứ vào nội dung bài đọc và các thao tác lập luận đã được học

Dạng bài đọc hiểu văn bản văn học - Câu hỏi kết hợp

Lời giải

- Cả đoạn trích tập trung trình bày về tính chất biện chứng của ẩm thực Việt Nam thể hiện trong sự phối hợp các gia vị trong quá trình chế biến. Trong đoạn trích câu đầu tiên đóng vai trò là câu chủ đề, các câu sau triển khai nội dung đoạn trích.

-> Đoạn trích trình bày theo hình thức diễn dịch.