Hãy khoanh tròn vào các từ đồng nghĩa trong đoạn văn sau: 

Con suối vào mùa thu như một dải lụa mềm mại, chảy róc rách qua những tảng đá nhẵn thín. Nước suối trong vắt, mát lạnh, phản chiếu những chiếc lá vàng óng ánh như những mảnh vàng lấp lánh. Hai bên bờ suối, cây cối xanh ngát. Những hòn đá cuội dưới suối phủ một lớp rêu xanh mướt.

(Theo Hồng Anh)

Hãy xác định nghĩa của các từ được in đậm trong các kết hợp từ dưới đây rồi phân chia các nghĩa ấy thành nghĩa gốc và nghĩa chuyển:

a) Miệng cười tươi, miệng rộng thì sang, há miệng chờ sung, miệng bát, miệng túi, nhà 5 miệng ăn.

b) Xương sườn, sườn núi, hích vào sườn, sườn nhà, sườn xe đạp, hở sườn, đánh vào sườn địch.

Với mỗi nghĩa dưới đây của từ “chạy”, hãy đặt câu:

a) Dời chỗ bằng chân với tốc độ cao.

b) Tìm kiếm.

c) Trốn tránh.

d) Vận hành, hoạt động.

e) Vận chuyển.

a) Xác định trong các câu sau, từ “lá” mang nghĩa gốc hay nghĩa chuyển:

⁽¹⁾Lá cờ tung bay trước gió.

Mỗi con người có hai ⁽²⁾lá phổi.

Về mùa thu, cây rụng ⁽³⁾lá.

Ông viết một ⁽⁴⁾lá đơn dài để đề nghị giải quyết.

b) Xác định trong các câu sau, từ “quả” mang nghĩa gốc hay nghĩa chuyển:

⁽¹⁾Quả dừa – đàn lợn con nằm trên cao.

⁽²⁾Quả cau nho nhỏ.

Trăng tròn như ⁽³⁾quả bóng.

⁽⁴⁾Quả đất là ngôi nhà chung của chúng ta.

⁽⁵⁾Quả hồng như thể quả tim giữa đời.

Đọc các câu văn sau và cho biết từ in đậm trong mỗi câu được dùng với nghĩa gốc hay nghĩa chuyển:

a) Những buổi chiều mùa hè, ở chân đê lúc nào cũng rộn ràng và náo nhiệt tiếng cười nói của những bạn nhỏ chăn trâu.

b) Bánh xe oto bị thủng nên tài xế phải gọi cứu hộ đến giúp.

c) Những chiếc lá bàng cuối cùng đều đã rụng hết cả rồi, chỉ còn lại cành cây trơ trọi, run rẩy trong gió lạnh.

d) Mũi dao rất nhọn và nguy hiểm, nên cần chú ý khi sử dụng.

e) Những ngọn gió mùa hè thổi lướt qua cánh đồng, mang theo hương lúa thơm ngọt.

Thay từ in đậm trong câu sau bằng một từ đồng nghĩa hoàn toàn để không làm thay đổi nội dung của câu:

a) Chú đom đóm chăm chỉ đã lên đèn đi gác ở ngoài bờ suối, đón trăng lên cao.

b) Ả mèo mướp lười biếng vừa ăn cơm xong đã trèo lên ban công để nằm ngủ.

c) Con chó đen có bộ lông đen kịt, đen như bầu trời đêm những ngày trước giông bão, chẳng tìm thấy một vệt sáng nào.

Đặt câu để phân biệt nghĩa gốc và nghĩa chuyển của mỗi từ sau:

a) Bụng

- Bộ phận cơ thể người hoặc động vật, chứa ruột, dạ dày…

- Biểu tượng của ý nghĩ, tình cảm sâu kín của con người.

b) Thân

- Phần chính, nơi chứa đựng các cơ quan bên trong của cơ thể động vật, hoặc mang hoa lá của cơ thể thực vật.

- Phần giữa và lớn hơn cả, thường là nơi để chứa đựng, hoặc mang nội dung chính.

c) Cổ

- Bộ phận của cơ thể, nối đầu với thân.

- Chỗ nhỏ lại ở gần phần đầu của một số đồ vật, thường là bộ phận nối liền thân với miệng ở một số đồ đựng.

Đặt một câu cho mỗi nghĩa sau đây của từ “đầu”:

a) Bộ phận trên cùng của người, có chứa bộ não.

b) Vị trí ngoài cùng của một số đồ vật.

c) Vị trí trước hết của một khoảng không gian.

d) Thời điểm trước hết của một khoảng thời gian.