KIỀU GẶP TỪ HẢI

Lược dẫn: Đoạn trích từ câu 2165 đến 2178 trong tác phẩm Truyện Kiều. Đây là đoạn trích kể lại sự việc: Khi bị bán vào lầu xanh lần thứ hai thì Kiều đã hoàn toàn bất lực, buông xuôi, vô vọng. Chính vào lúc đó, Từ Hải xuất hiện như là một giấc mơ làm đổi thay đời nàng.

Lần thâu gió mát trăng thanh,

Bỗng đâu có khách biên đình¹ sang chơi.

Râu hùm, hàm én, mày ngai²,

Vai năm tấc rộng, thân mười thước cao.

Đường đường một đấng anh hào,³

Côn quyền⁴ hơn sức, lược thao⁵ gồm tài.

Đội trời đạp đất ở đời,

Họ Từ tên Hải, vốn người Việt Đông.⁶

Giang hồ quen thú vẫy vùng,

Gươm đàn nửa gánh, non sông một chèo.⁷

Qua chơi nghe tiếng nàng Kiều,

Tấm lòng nhi nữ⁸ cũng xiêu anh hùng

Thiếp danh đưa đến lầu hồng,⁹

Hai bên cùng liếc, hai lòng cùng ưa.

(Kiều gặp Từ Hải, Trích “Truyện Kiều” – Nguyễn Du, NXB văn học, 2008, tr.104,105)

* Tác giả:  Nguyễn Du (1765 – 1820), tên chữ là Tố Như, hiệu là Thanh Hiên. Quê làng Tiên Điền, huyện Nghi Xuân, tỉnh Hà Tĩnh. Nguyễn Du là một thiên tài văn học, một nhà nhân đạo chủ nghĩa lớn. Sáng tác của ông thể hiện sự cảm thông sâu sắc đối với cuộc sống của con người, nhất là những người nhỏ bé, bất hạnh,… và lên án, tố cáo những thế lực đen tối chà đạp con người.

* Vị trí đoạn trích: Sau khi thoát khỏi tay Hoạn Thư, Kiều rơi vào tay Bạc bà, Bạc Hạnh cũng là phường buôn thịt bán người. Nàng bị chúng bán vào lầu xanh lần thứ hai. Trong tận cùng đau khổ, tuyệt vọng, Từ Hải bỗng dưng “vụt đến như một ngôi sao lạ chiếu sáng một đoạn đời nàng” (Hoài Thanh), chàng chuộc Kiều ra khỏi lầu xanh, hai người nên duyên chồng vợ.

Chú thích:

 [1] Biên đình: Nơi biên ải xa xôi;

 [2] Cả câu: Tướng mạo của người anh hùng: râu dữ như râu hùm, hàm mở rộng như chim én, mày cong và to như con tằm;

 [3] Anh hào: Anh hùng hào kiệt;

 [4] Côn: món võ đánh bằng gậy; quyền: món võ đánh bằng tay;

 [5] Lược thao: Mưu lược về các dùng binh, do chữ “Lục thao, Tam lược” là hai pho binh thư đời xưa mà ra;

[6] Việt Đông: Chỉ tỉnh Quảng Đông (Trung Quốc) ở về phía đông sông Việt, nên gọi là Việt Đông;

[7] Cả câu: Dựa vào tích: Hoàng Sào, một lãnh tụ nông dân khởi nghĩa đời Đường, có câu thơ: “Bán kiên cung kiếm băng thiên túng, Nhất trạo giang sơn tận địa duy” (Chỉ nửa vai cung kiếm mà tung hoành khắp cả gầm trời, Chỉ một mái chèo mà đi khắp cả non sông);

[8] Nhi nữ: Chỉ người đẹp, ở đây là Thúy Kiều.

[9] Lầu hồng: Do chữ hồng lâu.

Nhân vật được khắc họa trong đoạn trích trên là nhân vật nào?

Gợi ý:

- Đảm bảo yêu cầu về hình thức, dung lượng

+ Viết đúng hình thức đoạn văn (diễn dịch, quy nạp, móc xích…).

+ Đảm bảo dung lượng khoảng 200 chữ.

- Xác định đúng vấn đề nghị luận

+ Trình bày suy nghĩ về ý nghĩa của khát vọng tự do và hạnh phúc trong cuộc đời con người được gợi ra từ hình tượng Từ Hải và Thúy Kiều.

- Hệ thống ý:

+ Nêu hình tượng Từ Hải – người anh hùng “đội trời đạp đất”, biểu tượng cho lý tưởng tự do, khát vọng tung hoành giữa cuộc đời.

+ Sự xuất hiện của Từ Hải đã cứu vớt cuộc đời Thúy Kiều, mang lại cho nàng niềm tin và hy vọng mới sau chuỗi ngày tủi nhục, khổ đau.

=> Từ mối tình giữa hai người, Nguyễn Du khẳng định sức mạnh của khát vọng sống, khát vọng hạnh phúc và công lý — những giá trị nhân văn muôn đời.

- Phát triển đoạn văn logic, thuyết phục

+ Dẫn chứng từ văn bản để minh chứng cho nhận định.

+ Thể hiện rõ suy nghĩ về ý nghĩa của khát vọng tự do và hạnh phúc trong cuộc đời con người được gợi ra từ hình tượng Từ Hải và Thúy Kiều.

- Đảm bảo ngữ pháp, liên kết:

+ Trình bày rõ ràng, mạch lạc, không mắc lỗi chính tả.

- Sáng tạo

+ Cách diễn đạt mới mẻ, có suy nghĩ sâu sắc về vấn đề nghị luận.

Đoạn văn tham khảo

Đoạn trích “Kiều gặp Từ Hải” trong Truyện Kiều là điểm sáng đặc biệt trong hành trình lưu lạc của Thúy Kiều, khi nàng được gặp người anh hùng đội trời đạp đất – Từ Hải. Giữa lúc cuộc đời Kiều rơi vào tuyệt vọng, sự xuất hiện của Từ Hải như một luồng ánh sáng cứu rỗi, khơi dậy trong nàng niềm tin và khát vọng sống. Từ Hải không chỉ là hình tượng người anh hùng với “vai năm tấc rộng, thân mười thước cao” mà còn là biểu tượng của tự do, bản lĩnh và lòng nghĩa hiệp – con người dám sống, dám hành động theo lý tưởng của mình. Tình yêu giữa Từ Hải và Thúy Kiều vượt lên trên sự toan tính vật chất, là sự đồng cảm giữa hai tâm hồn cùng khao khát giải thoát, hướng đến công bằng và hạnh phúc. Qua đó, Nguyễn Du gửi gắm thông điệp sâu sắc: trong mọi hoàn cảnh, con người cần nuôi dưỡng khát vọng sống tự do và chính đáng, bởi đó là động lực giúp ta vượt qua nghịch cảnh, khẳng định giá trị bản thân. Từ Hải và Thúy Kiều, vì thế, vẫn mãi là biểu tượng của ý chí và khát vọng nhân văn bất diệt.

Gợi ý:

- Đảm bảo yêu cầu về hình thức, dung lượng

+ Viết đúng hình thức bài văn đầy đủ ba phần Mở bài, Thân bài, Kết bài.

+ Đảm bảo dung lượng khoảng 600 chữ.

- Xác định đúng vấn đề nghị luận: Trình bày cảm nhận giá trị nội dung và ý nghĩa nhân văn được thể hiện qua đoạn trích “Kiều gặp Từ Hải” (Truyện Kiều – Nguyễn Du).

- Lựa chọn được các thao tác lập luận phù hợp; kết hợp nhuần nhuyễn lí lẽ và dẫn chứng; trình bày được hệ thống ý phù hợp theo bố cục ba phần của bài văn nghị luận. Có thể triển khai theo hướng:

* Mở bài:

- Giới thiệu tác giả Nguyễn Du – đại thi hào dân tộc, nhà nhân đạo chủ nghĩa lớn.

- Giới thiệu tác phẩm Truyện Kiều – kiệt tác của văn học trung đại Việt Nam.

- Giới thiệu đoạn trích “Kiều gặp Từ Hải” – đoạn thơ miêu tả cuộc gặp gỡ định mệnh giữa Thúy Kiều và người anh hùng Từ Hải, mở ra bước ngoặt trong cuộc đời nàng.

* Thân bài:

a. Khái quát nội dung đoạn trích:

- Kiều bị bán vào lầu xanh lần thứ hai, đau khổ, tuyệt vọng.

- Từ Hải – người anh hùng xuất hiện, chuộc Kiều ra, đem đến cho nàng niềm tin và hạnh phúc.

b. Hình tượng Từ Hải – biểu tượng của lý tưởng tự do và nghĩa khí anh hùng:

- Ngoại hình “đường đường một đấng anh hào”, oai phong, lẫm liệt → biểu hiện khí chất phi thường.

- Có tài năng, mưu lược “côn quyền hơn sức, lược thao gồm tài” → con người vừa có võ công vừa có trí tuệ.

- Sống tự do, tung hoành khắp non sông “gươm đàn nửa gánh, non sông một chèo” → thể hiện khát vọng vẫy vùng, làm chủ cuộc đời, tiêu biểu cho hình tượng người anh hùng lý tưởng của Nguyễn Du.

c. Hình ảnh Thúy Kiều – người phụ nữ tài sắc, nhiều truân chuyên, nay được cứu rỗi:

- Gặp Từ Hải – người đồng điệu, nàng tìm thấy niềm tin, hi vọng mới sau chuỗi ngày tủi nhục.

- Tình cảm giữa hai người được khắc họa qua ánh mắt “hai bên cùng liếc, hai lòng cùng ưa” – tình yêu đồng cảm, chân thành.

d. Giá trị nhân đạo và ý nghĩa đoạn trích:

- Thể hiện niềm tin của Nguyễn Du vào khả năng con người có thể tự giải thoát, hướng đến tự do và hạnh phúc.

- Ca ngợi vẻ đẹp anh hùng, nghĩa khí, bản lĩnh sống của Từ Hải và khát vọng tình yêu, công lý của Thúy Kiều.

- Gửi gắm tư tưởng nhân đạo: cảm thông với thân phận con người, đề cao quyền sống, quyền mưu cầu hạnh phúc.

* Kết bài:

- Khẳng định giá trị nhân văn sâu sắc của đoạn trích: ca ngợi con người tự do, chính nghĩa và khát vọng hạnh phúc.

- Từ Hải là biểu tượng của lý tưởng sống lớn lao, còn Thúy Kiều là biểu tượng của niềm tin vào điều thiện và công lý.

- Đoạn thơ góp phần làm nên vẻ đẹp rực rỡ của Truyện Kiều và tấm lòng nhân đạo bao la của Nguyễn Du.

Bài viết tham khảo

Nguyễn Du – đại thi hào của dân tộc Việt Nam – đã để lại cho đời kiệt tác Truyện Kiều, một bản trường ca nhân đạo và hiện thực bậc nhất trong văn học trung đại. Trong dòng chảy bi thương nhưng đầy nhân ái ấy, đoạn trích “Kiều gặp Từ Hải” nổi lên như một khúc ca rực rỡ, ghi dấu bước ngoặt trong cuộc đời đầy nước mắt của Thúy Kiều. Từ đây, cuộc đời người con gái tài hoa bạc mệnh ấy tạm thoát khỏi khổ đau để tìm thấy ánh sáng của tự do và tình yêu đích thực.

Giữa lúc Kiều rơi vào tận cùng tủi nhục, Từ Hải xuất hiện như một vì sao lạ. Nguyễn Du đã khắc họa hình tượng người anh hùng bằng những nét chấm phá cổ điển: “Râu hùm, hàm én, mày ngai / Vai năm tấc rộng, thân mười thước cao”. Vẻ đẹp ấy không chỉ là ngoại hình oai phong mà còn biểu hiện cho sức mạnh tinh thần, ý chí phi thường của một con người “đội trời đạp đất ở đời”. Từ Hải là người anh hùng tự do, có tài năng và khí phách, “côn quyền hơn sức, lược thao gồm tài”, vừa có sức mạnh thể chất, vừa có trí tuệ mưu lược. Đó là mẫu người lý tưởng – tự tin, phóng khoáng, dám làm chủ vận mệnh mình, khác hẳn những nhân vật nam giới yếu hèn, bạc nhược khác trong truyện.

Đối với Thúy Kiều, Từ Hải không chỉ là người giải cứu mà còn là biểu tượng của niềm tin và hạnh phúc. Nàng đã từng bị cuộc đời vùi dập, từng chịu bao đau đớn nơi lầu xanh, nên khi gặp Từ Hải – người đồng cảm và tôn trọng – Kiều như được tái sinh. Tình yêu giữa hai người bắt đầu trong sự đồng điệu của tâm hồn: “Tấm lòng nhi nữ cũng xiêu anh hùng”. Nguyễn Du đã dùng hình ảnh ánh mắt “hai bên cùng liếc, hai lòng cùng ưa” để nói lên sự hòa hợp, cảm mến, và tình yêu chân thành không vụ lợi – một tình yêu đẹp và trong sáng giữa cõi đời đầy toan tính.

Qua hình tượng Từ Hải và cuộc gặp gỡ định mệnh ấy, Nguyễn Du gửi gắm tư tưởng nhân đạo sâu sắc. Ông tin vào sức mạnh của con người, tin rằng trong khổ đau vẫn có thể lóe lên ánh sáng của tự do và nhân phẩm. Từ Hải là giấc mơ anh hùng, là khát vọng công lý và lẽ sống lớn lao mà Nguyễn Du dành cho Kiều – và cũng cho con người nói chung. Đoạn trích thể hiện niềm cảm thông với số phận người phụ nữ, ca ngợi khát vọng sống, khát vọng yêu thương và được tôn trọng của họ.

“Kiều gặp Từ Hải” không chỉ là một đoạn thơ hay, mà còn là minh chứng cho tấm lòng nhân đạo và tài năng nghệ thuật của Nguyễn Du. Với ngòi bút tinh tế, nhà thơ đã khắc họa được hai hình tượng giàu tính biểu tượng: Từ Hải – người anh hùng lý tưởng, và Thúy Kiều – người phụ nữ khát vọng tự do, hạnh phúc. Cả hai đã làm nên một chương tươi sáng trong bản trường ca Truyện Kiều, khẳng định niềm tin bất diệt vào con người và giá trị của tự do, nhân phẩm.