Từ nội dung đoạn trích “Sự trung thực của trí thức” của Lê Đạt, anh/chị hãy viết một bài văn (khoảng 600 chữ) trình bày suy nghĩ về trách nhiệm của người trí thức trong xã hội hiện đại.

Gợi ý:

- Đảm bảo yêu cầu về hình thức, dung lượng

+ Viết đúng hình thức bài văn đầy đủ ba phần Mở bài, Thân bài, Kết bài.

+ Đảm bảo dung lượng khoảng 600 chữ.

- Xác định đúng vấn đề nghị luận: Trình bày suy nghĩ về trách nhiệm của người trí thức trong xã hội hiện đại.

- Lựa chọn được các thao tác lập luận phù hợp; kết hợp nhuần nhuyễn lí lẽ và dẫn chứng; trình bày được hệ thống ý phù hợp theo bố cục ba phần của bài văn nghị luận. Có thể triển khai theo hướng:

* Mở bài:

- Giới thiệu ngữ liệu và vấn đề nghị luận:

+ Trong đoạn trích “Sự trung thực của trí thức”, Lê Đạt đề cao phẩm chất trung thực – nền tảng làm nên nhân cách và giá trị của người trí thức.

+ Từ đó, đặt ra vấn đề: Người trí thức trong xã hội hiện đại có trách nhiệm như thế nào với bản thân, với tri thức và với cộng đồng?

* Thân bài:

a. Giải thích vấn đề

- Trí thức: là những người có trình độ học vấn, có khả năng tư duy độc lập, sáng tạo, có vai trò tạo ra, truyền bá và ứng dụng tri thức trong xã hội.

- Trách nhiệm của người trí thức: là ý thức tự giác trong việc sử dụng tri thức đúng đắn, phục vụ cho lợi ích chung của con người và sự tiến bộ xã hội.

b. Bàn luận và phân tích

- Người trí thức phải trung thực với tri thức và sự thật

+ Trung thực là phẩm chất đầu tiên của người làm khoa học và giáo dục.

+ Không bóp méo, không xuyên tạc sự thật để vụ lợi.

+ Giống như thái sử Bá xưa kia, người trí thức cần dám nói lên sự thật dù phải đối diện hiểm nguy.

- Người trí thức phải có bản lĩnh và dũng khí tinh thần

+ Biết phản biện, dám đấu tranh với cái sai, cái bảo thủ, định kiến xã hội.

+ Không a dua, không khuất phục trước quyền lực, tiền bạc hay lợi ích cá nhân.

+ Trong thời đại mới, bản lĩnh ấy còn thể hiện ở khả năng tư duy độc lập và tinh thần tự do học thuật.

- Người trí thức phải gắn tri thức với hành động và trách nhiệm xã hội

+ Tri thức chỉ có giá trị khi được ứng dụng để cải thiện đời sống, phục vụ con người.

+ Trí thức không thể chỉ “nói suông” mà cần dấn thân, truyền cảm hứng và lan tỏa giá trị nhân văn.

+ Như Lê Đạt từng viết, một xã hội muốn phát triển bền vững phải dựa trên nền tảng trung thực và trí tuệ thực chất, chứ không phải “bằng thật, người giả”.

- Người trí thức cần góp phần xây dựng môi trường đạo đức học thuật lành mạnh

+ Chống lại nạn đạo văn, gian dối trong nghiên cứu, trong giáo dục.

+ Xây dựng niềm tin vào giá trị thật của tri thức, để tri thức trở thành động lực phát triển bền vững.

c. Mở rộng, phản đề

- Trong thực tế, không phải trí thức nào cũng ý thức được vai trò và trách nhiệm của mình.

+ Có người chạy theo danh lợi, bóp méo sự thật.

+ Có người thờ ơ, né tránh trách nhiệm công dân.

- Vì thế, xã hội cần nuôi dưỡng và bảo vệ sự trung thực, tự do tư tưởng – điều kiện để trí thức thật sự phát huy giá trị.

d. Liên hệ, bài học nhận thức – hành động

- Mỗi người học hôm nay – trí thức tương lai – cần rèn luyện bản lĩnh, đạo đức nghề nghiệp và tinh thần trung thực trong học tập, nghiên cứu.

- Chỉ khi đó, tri thức mới thực sự trở thành sức mạnh kiến tạo xã hội văn minh.

* Kết bài:

- Khẳng định lại: Trách nhiệm của người trí thức là sống trung thực, hành động vì chân lý và nhân văn.

- Khi trí thức giữ được “thiên lương” trong sáng, xã hội mới có thể tiến lên bằng ánh sáng của tri thức thật.

Bài văn tham khảo

Trong đoạn trích “Sự trung thực của trí thức”, Lê Đạt nhấn mạnh rằng tri thức chỉ có thể phát triển bền vững trên nền tảng một xã hội trung thực. Từ đó, ông đặt ra vấn đề có ý nghĩa sâu sắc: người trí thức phải ý thức được trách nhiệm của mình đối với chân lý, với con người và với sự phát triển của xã hội.

Trí thức, theo nghĩa rộng, là những người có trình độ hiểu biết, có khả năng tư duy độc lập, có ảnh hưởng đến định hướng giá trị và tri thức của cộng đồng. Trong xã hội hiện đại, khi tri thức trở thành nguồn lực chính của sự phát triển, trách nhiệm của người trí thức càng trở nên quan trọng hơn bao giờ hết. Họ không chỉ là người “biết”, mà còn phải là người “thật” – trung thực, dấn thân và có bản lĩnh.

Trước hết, người trí thức phải trung thực với tri thức và sự thật. Giống như Chu Văn An dâng “thất trảm sớ” hay thái sử Bá dám ghi lại sự thật dù phải chết, người trí thức ngày nay cần có dũng khí nói lên điều đúng, bảo vệ điều thật. Trung thực giúp tri thức được phát triển đúng hướng, tránh biến thành công cụ phục vụ lợi ích riêng hay quyền lực sai trái. Không có trung thực, mọi tài năng và học vấn đều trở nên vô nghĩa.

Bên cạnh đó, người trí thức phải có bản lĩnh và tinh thần phản biện. Trong một xã hội đang chuyển mình mạnh mẽ, điều nguy hiểm nhất là sự im lặng trước cái sai. Người trí thức chân chính không chạy theo đám đông, không thỏa hiệp với sự giả dối, mà dám bảo vệ cái đúng dù phải đối mặt với thiệt thòi. Bản lĩnh ấy chính là “cái dũng của trí tuệ”, khác hẳn cái dũng của sức mạnh vũ lực.

Hơn nữa, trí thức không thể tách rời khỏi đời sống xã hội. Tri thức chỉ có giá trị khi được ứng dụng vào thực tiễn, góp phần nâng cao đời sống con người. Trí thức phải là người hành động, người lan tỏa, người định hướng, giúp cộng đồng tiến gần hơn đến chân, thiện, mỹ. Lê Đạt từng cảnh báo về “hội chứng bằng thật, người giả” – một lời nhắc nhở sâu sắc rằng nếu trí thức chỉ lo tô vẽ danh vị mà không giữ đạo đức và trung thực, xã hội sẽ mất đi nền tảng đạo lý.

Tất nhiên, trong thực tế, không phải trí thức nào cũng hoàn thiện. Có người sa ngã trước danh lợi, có người thờ ơ với nỗi đau của dân tộc. Nhưng cũng có biết bao trí thức tận tụy – những người thầm lặng làm khoa học, làm giáo dục, mang tri thức phục vụ nhân dân. Họ chính là niềm tin cho tương lai của đất nước.

Trong thời đại toàn cầu hóa và bùng nổ thông tin, trách nhiệm của trí thức càng lớn lao hơn: không chỉ truyền bá tri thức mà còn phải gìn giữ sự thật, bảo vệ giá trị nhân văn. Mỗi người trẻ hôm nay, nếu muốn trở thành trí thức của ngày mai, cần bắt đầu bằng một điều giản dị nhưng cốt lõi – sống trung thực, học thật, làm thật.

Người trí thức là ngọn đuốc soi đường cho xã hội. Khi ngọn đuốc ấy sáng bằng ánh sáng của trung thực và lương tri, đất nước sẽ không sợ bóng tối của giả dối bao trùm. Trách nhiệm lớn nhất của trí thức không chỉ là hiểu biết, mà là dám sống thật vì sự thật – đó chính là phẩm chất làm nên tầm vóc của một con người chân chính.