TINH HOA XỬ THẾ

“Người có tính khiêm tốn thường hay cho mình là kém, còn phải phấn đấu thêm, trau dồi thêm, cần được trao đổi, học hỏi nhiều thêm nữa. Người có tính khiêm tốn không bao giờ chịu chấp nhận sự thành công của cá nhân mình trong hoàn cảnh hiện tại, lúc nào cũng cho sự thành công của mình là tầm thường, không đáng kể, luôn luôn tìm cách để học hỏi thêm nữa.

Tại sao con người lại phải khiêm tốn như thế? Đó là vì cuộc đời là một cuộc đấu tranh bất tận, mà tài nghệ của mỗi cá nhân tuy là quan trọng, nhưng thật ra chỉ là những giọt nước bé nhỏ giữa đại dương bao la. Sự hiểu biết của mỗi cá nhân không thể đem so sánh với mọi người cùng chung sống với mình. Vì thế, dù tài năng đến đâu cũng luôn luôn phải học thêm, học mãi mãi.

Tóm lại, con người khiêm tốn là con người hoàn toàn biết mình, hiểu người, không tự đề cao vai trò, ca tụng chiến công của cá nhân mình cũng như không bao giờ chấp nhận một ý thức chịu thua mang nhiều mặc cảm tự ti đối với mọi người. Khiêm tốn là một điều không thể thiếu cho những ai muốn thành công trên đường đời”.

(Trích Tinh hoa xử thế, Lâm Ngữ Đường, Ngữ văn 7, tập 2, NXB Giáo dục).

Phương thức biểu đạt chính trong văn bản trên là gì?

Gợi ý:

- Đảm bảo yêu cầu về hình thức, dung lượng

+ Viết đúng hình thức bài văn đầy đủ ba phần Mở bài, Thân bài, Kết bài.

+ Đảm bảo dung lượng khoảng 600 chữ.

- Xác định đúng vấn đề nghị luận: Trình bày suy nghĩ về ý kiến: “Khiêm tốn là một điều không thể thiếu cho những ai muốn thành công trên đường đời”.

- Lựa chọn được các thao tác lập luận phù hợp; kết hợp nhuần nhuyễn lí lẽ và dẫn chứng; trình bày được hệ thống ý phù hợp theo bố cục ba phần của bài văn nghị luận. Có thể triển khai theo hướng:

* Mở bài:

- Giới thiệu vấn đề: Trong hành trình hướng đến thành công, mỗi người cần nhiều phẩm chất tốt đẹp. Một trong những yếu tố quan trọng giúp con người hoàn thiện bản thân chính là đức tính khiêm tốn.

- Dẫn dắt, nêu vấn đề: Lời khẳng định “Khiêm tốn là một điều không thể thiếu cho những ai muốn thành công trên đường đời” là một triết lý sống sâu sắc, đáng để suy ngẫm.

* Thân bài:

a. Giải thích ý kiến

- Khiêm tốn là thái độ biết đánh giá đúng năng lực của bản thân, không tự cao tự đại, luôn tôn trọng và học hỏi người khác.

- Câu nói khẳng định vai trò thiết yếu của khiêm tốn: đó không chỉ là đức tính tốt trong ứng xử mà còn là chìa khóa giúp con người tiến gần hơn tới thành công.

b. Bàn luận – Phân tích

- Khiêm tốn giúp con người không ngừng học hỏi và hoàn thiện bản thân

+ Người khiêm tốn luôn nhận thấy bản thân còn thiếu sót, từ đó nỗ lực học hỏi, lắng nghe, tiếp thu ý kiến để phát triển.

+ Họ biết nhìn nhận thất bại như một bài học quý giá, không ngừng trau dồi tri thức và kỹ năng.

- Khiêm tốn giúp con người được tôn trọng và yêu mến trong xã hội

+ Trong giao tiếp, người khiêm tốn luôn thể hiện sự chân thành, biết lắng nghe, nên dễ tạo dựng niềm tin và thiện cảm.

+ Nhờ đó, họ có thể hợp tác, học hỏi từ người khác và tạo được mối quan hệ tốt đẹp - nền tảng của sự thành công lâu dài.

- Khiêm tốn giữ cho con người tỉnh táo, không bị tự mãn che mờ lý trí

+ Thành công dễ khiến người ta ảo tưởng về bản thân; chỉ có khiêm tốn mới giúp họ biết điểm dừng, tiếp tục phấn đấu.

+ Những người tự cao, kiêu ngạo thường sớm thất bại vì không chịu lắng nghe hay thay đổi.

c. Dẫn chứng

- Chủ tịch Hồ Chí Minh – tấm gương tiêu biểu của đức tính khiêm tốn: dù là lãnh tụ vĩ đại, Người vẫn sống giản dị, luôn coi mình là “người học trò nhỏ của nhân dân”.

- Isaac Newton từng nói: “Những gì tôi khám phá được chỉ là nhặt vài viên sỏi trên bờ biển tri thức bao la.” → minh chứng cho tinh thần khiêm tốn của người tài năng.

- Trong đời sống hôm nay, nhiều người trẻ dễ sa vào thói kiêu căng khi có chút thành tích; điều đó khiến họ dừng lại, đánh mất cơ hội phát triển.

d. Phản đề

- Tuy nhiên, khiêm tốn không có nghĩa là tự ti hay phủ nhận bản thân.

- Cần phân biệt: khiêm tốn là thái độ tôn trọng người khác, còn tự ti là thiếu niềm tin vào chính mình.

→ Vì vậy, con người cần khiêm tốn mà vẫn tự tin để tiến bước.

e. Bài học nhận thức và hành động

- Nhận thức được tầm quan trọng của khiêm tốn trong học tập và công việc.

- Biết lắng nghe, tiếp thu góp ý, tôn trọng mọi người dù họ ở vị trí nào.

- Tránh tự mãn, kiêu ngạo; coi mỗi ngày là cơ hội để học thêm, rèn thêm.

* Kết bài:

- Khẳng định lại vấn đề: Khiêm tốn là thước đo nhân cách và là nền tảng của mọi thành công chân chính.

- Mở rộng: Trong một xã hội không ngừng biến đổi, người biết sống khiêm tốn sẽ luôn giữ được giá trị và tiến xa trên con đường đời.

Bài viết tham khảo

Trên con đường hướng tới thành công, con người cần nhiều đức tính quý báu như kiên trì, nỗ lực, sáng tạo,… nhưng có một phẩm chất âm thầm mà vô cùng quan trọng, đó là khiêm tốn. Lời dạy của Lâm Ngữ Đường: “Khiêm tốn là một điều không thể thiếu cho những ai muốn thành công trên đường đời” là một chân lý giản dị mà sâu sắc, nhắc nhở chúng ta về cách sống đúng mực để vươn lên.

Khiêm tốn là biết nhìn nhận đúng khả năng của bản thân, không tự mãn, luôn tôn trọng người khác và ham học hỏi để hoàn thiện mình. Người khiêm tốn không coi thành công hiện tại là đích đến, mà chỉ là một bước trên hành trình dài. Chính nhờ thái độ ấy, họ không ngừng tiến bộ. Trong khi người kiêu ngạo dễ thỏa mãn và dừng lại, thì người khiêm tốn lại luôn nhìn thấy điều mình chưa đạt được, từ đó nỗ lực vươn lên.

Khiêm tốn cũng giúp con người được yêu mến và tôn trọng. Ai cũng muốn gắn bó, học hỏi từ những người có thái độ đúng mực, biết lắng nghe và chia sẻ. Người khiêm tốn không phô trương thành tích, không coi mình hơn người, nên dễ tạo ra mối quan hệ tốt đẹp – một yếu tố quan trọng của thành công. Ngược lại, người tự cao, kiêu ngạo thường bị xa lánh và khó có được sự giúp đỡ từ người khác.

Thực tế cuộc sống cho thấy, những người vĩ đại nhất lại thường là những người khiêm nhường nhất. Chủ tịch Hồ Chí Minh – vị lãnh tụ vĩ đại của dân tộc – suốt đời sống giản dị, coi mình chỉ là “người học trò nhỏ của nhân dân”. Hay nhà bác học Newton, dù phát hiện ra định luật vĩ đại, vẫn tự nhận mình “chỉ nhặt được vài viên sỏi trên bãi biển tri thức.” Chính tinh thần khiêm tốn ấy giúp họ không ngừng khám phá, sáng tạo và cống hiến.

Tuy nhiên, khiêm tốn không đồng nghĩa với tự ti. Khiêm tốn là biết mình ở đâu để tiếp tục phấn đấu; còn tự ti là đánh mất niềm tin vào chính mình. Vì vậy, ta cần sống khiêm tốn mà vẫn tự tin, cầu tiến nhưng không hạ thấp bản thân.

Trong cuộc sống hiện đại, đặc biệt với giới trẻ, khiêm tốn là hành trang không thể thiếu. Hãy học cách lắng nghe, tôn trọng, không ngừng học hỏi từ mọi người xung quanh. Mỗi ngày, nếu ta tiến lên một chút, học thêm một điều mới, đó chính là thành công của sự khiêm tốn.

Quả thật, khiêm tốn là nền tảng của mọi thành công bền vững. Nó giúp ta nhận ra giới hạn của mình để không ngừng vươn xa. Người có tài mà không khiêm tốn sẽ sớm dừng lại; người khiêm tốn dù bình thường vẫn có thể đi rất xa. Vì vậy, hãy luôn giữ cho mình thái độ sống khiêm nhường – đó là con đường dẫn tới trí tuệ, nhân cách và thành công thật sự.

Gợi ý:

- Đảm bảo yêu cầu về hình thức, dung lượng

+ Viết đúng hình thức đoạn văn (diễn dịch, quy nạp, móc xích…).

+ Đảm bảo dung lượng khoảng 200 chữ.

- Xác định đúng vấn đề nghị luận

+ Trình bày suy nghĩ về ý nghĩa của đức tính khiêm tốn trong cuộc sống con người.

- Hệ thống ý:

+ Người khiêm tốn luôn ý thức được rằng tri thức, tài năng của mình chỉ là một phần nhỏ bé giữa biển đời rộng lớn → luôn cầu tiến, học hỏi để hoàn thiện bản thân.

+ Khiêm tốn giúp con người biết lắng nghe, giữ được mối quan hệ tốt đẹp với người khác, được yêu mến và tôn trọng.

+ Ngược lại, người kiêu căng, tự mãn dễ thỏa mãn với hiện tại, không chịu học hỏi, dẫn đến tụt hậu và cô lập.

- Phát triển đoạn văn logic, thuyết phục

+ Dẫn chứng từ văn bản để minh chứng cho nhận định.

+ Thể hiện rõ suy nghĩ về ý nghĩa của đức tính khiêm tốn trong cuộc sống con người

- Đảm bảo ngữ pháp, liên kết:

+ Trình bày rõ ràng, mạch lạc, không mắc lỗi chính tả.

- Sáng tạo

+ Cách diễn đạt mới mẻ, có suy nghĩ sâu sắc về vấn đề nghị luận.

Đoạn văn tham khảo

Khiêm tốn là một trong những phẩm chất đáng quý nhất của con người trong cuộc sống. Người khiêm tốn luôn biết nhìn nhận đúng năng lực của bản thân, không tự mãn trước thành công, luôn mong muốn được học hỏi để hoàn thiện mình. Lâm Ngữ Đường đã từng nói: “Dù tài năng đến đâu cũng luôn luôn phải học thêm, học mãi mãi”, bởi tri thức của con người là hữu hạn trong khi thế giới là vô hạn. Khiêm tốn giúp ta giữ được tinh thần cầu tiến, biết lắng nghe, tôn trọng và học hỏi người khác. Nhờ đó, con người không chỉ nâng cao năng lực bản thân mà còn xây dựng được những mối quan hệ tốt đẹp, bền vững trong xã hội. Trái lại, người kiêu căng, tự cao dễ trở nên cô lập, dừng lại trên con đường phát triển. Vì thế, mỗi chúng ta cần tập cho mình thói quen sống khiêm tốn, luôn học hỏi và không ngừng vươn lên – đó chính là chìa khóa mở ra thành công và hạnh phúc trong cuộc đời.