Khu phân bố của loài bị chia cắt bởi các vật cản địa lí làm cho các quần thể cùng loài bị cách li nhau. Trong những điều kiện sống khác nhau, CLTN đã tích lũy các biến dị di truyền theo những hướng khác nhau, từ đó dần dần hình thành loài mới. Đây là cơ chế hình thành loài theo con đường

Khi môi trường thay đổi theo một hướng xác định thì chọn lọc tự nhiên sẽ làm biến đổi tần số allele của quần thể theo hướng xác định.

Chọn lọc tự nhiên thực chất là quá trình phân hoá khả năng sống sót và khả năng sinh sản của các cá thể với các kiểu gene khác nhau trong quần thể.

Chọn lọc tự nhiên tác động trực tiếp lên kiểu gene qua đó làm biến đổi tần số allele của quần thể.

Cách li trước hợp tử.

Cách li sau hợp tử.

Cách li tập tính.

Cách ly sinh cảnh.

hiện tượng tự đa bội.

quá trình lai xa và đa bội hóa.

quá trình hình thành đặc điểm thích nghi.

đột biến cấu trúc NST.

các cá thể trong quần thể không thể giao phối được với nhau.

chọn lọc tự nhiên tích luỹ các đột biến theo các hướng khác nhau.

môi trường ở các khu vực địa lí khác nhau là khác.

chúng không có khả năng vượt qua các trở ngại về địa lí để đến với nhau.

cách li trước sinh sản.

cách li khác khu.

cách li sinh thái.

cách li sau sinh sản.

bằng con đường địa lí diễn ra rất nhanh chóng và không xảy ra đối với những loài động vật có khả năng phát tán mạnh.

là sự cải biến thành phần kiểu gene của quần thể ban đầu theo hướng thích nghi, tạo ra hệ gene mới, cách li sinh sản với quần thể gốc.

không gắn liền với quá trình hình thành quần thể thích nghi.

là quá trình tích lũy các biến đổi đồng loạt do tác động trực tiếp của ngoại cảnh.

Môi trường địa lí khác nhau là nguyên nhân chính tạo ra các allele thích nghi cho quần thể.

Ở các quần thể sinh vật có khả năng phát tán mạnh, cách li địa lí luôn dẫn đến cách li sinh sản.

Cách li địa lí có thể dẫn đến hình thành loài mới qua nhiều giai đoạn trung gian chuyển tiếp.

Cách ly địa lí là điều kiện cần duy nhất cho việc hình thành loài mới ở thực vật.