I. Đọc hiểu (4,0 điểm)

Đọc văn bản sau và thực hiện các yêu cầu bên dưới:

THÓI ĐỜI

(Trần Tế Xương)

Người bảo ông điên, ông chẳng điên,

Ông thương ông tiếc hoá ông phiền.

Kẻ yêu người ghét hay gì chữ (1),

Đứa trọng thằng khinh chỉ vị tiền.

Ở bể ngậm ngùi cơn tới lạch (2),

Được voi tấp tểnh lại đòi tiên.

Khi cười khi khóc khi than thở,

Muốn bỏ văn chương học võ biền!

(Theo thivien.net)

Chú thích:

(1) Chữ nghĩa văn chương chỉ tổ làm cho người yêu thì ít, kẻ ghét thì nhiều, chả hay ho ích lợi gì.

(2) Do câu tục ngữ “Ở bể vào ngòi”, nghĩa là đang ở chỗ rộng bị vào chỗ hẹp, tù túng. Câu này có bản chép là “Ở biển ngại ngùng cơn tới lạch”.

(0,5 điểm) Bài thơ được làm theo thể thơ nào?

a. Đảm bảo cấu trúc bài văn nghị luận

- Học sinh biết tạo lập một bài văn nghị luận đảm bảo đủ cấu trúc 3 phần: Mở bài, Thân bài, Kết bài. 

b. Xác định đúng vấn đề cần nghị luận

Phân tích bài thơ Thói đời.

c. Triển khai vấn đề nghị luận

- Chia vấn đề nghị luận thành các luận điểm, luận cứ phù hợp, có sức thuyết phục; sử dụng tốt các thao tác lập luận; biết kết hợp giữa nêu lí lẽ và đưa dẫn chứng.

- HS có thể triển khai theo những cách khác nhau, nhưng cần đảm bảo các ý cơ bản sau:

* Mở bài:

- Giới thiệu nhà thơ Trần Tế Xương (Tú Xương): nhà thơ hiện thực trào phúng cuối thế kỉ XIX – đầu thế kỉ XX, nổi tiếng với giọng điệu châm biếm, hài hước, sâu sắc.

- Giới thiệu bài thơ Thói đời: phê phán thói đời giả dối, hời hợt, chạy theo vật chất và lời khen chê thiển cận.

* Thân bài:

- Phân tích nội dung:

+ Tác giả vạch trần và lên án "thói đời" - những thói xấu phổ biến, đặc biệt là trong thời kỳ biến động và tranh giành quyền lợi.

+ Bài thơ bày tỏ thái độ khinh thường đối với những kẻ sống giả tạo, gian trá, không có nhân cách.

+ Tác giả đề cao và ngợi ca những người sống chân thật, trung thành, có phẩm giá cao đẹp.

+ Bài thơ hướng tới một lối sống tách biệt khỏi những thói xấu của xã hội, hướng nội để tìm sự bình an và thanh cao trong tâm hồn.

- Nghệ thuật đặc sắc

+ Tác giả sử dụng ngôn ngữ súc tích, giàu hình ảnh, mang tính chất triết lý sâu sắc.

+ Giọng điệu mỉa mai, châm biếm được sử dụng một cách tinh tế để thể hiện sự phê phán và khinh bỉ của tác giả.

+ Bài thơ thường dùng phép đối lập giữa "thói đời" và lối sống thanh cao, giữa kẻ xấu và người tốt để làm nổi bật nội dung.

- Ý nghĩa

+ Phê phán xã hội phong kiến với thói đời giả dối, hời hợt.

+ Bộc lộ thái độ trào phúng, vừa châm biếm, vừa thể hiện nỗi bất mãn và tinh thần lạc quan của nhà thơ.

* Kết bài:

- Khẳng định giá trị nội dung và nghệ thuật của bài thơ.

- Liên hệ: bài thơ nhắc nhở con người cần sống chân thực, biết giữ phẩm chất đạo đức và thái độ sống đúng mực trong xã hội.

d. Chính tả, ngữ pháp

Đảm bảo chuẩn chính tả, ngữ pháp Tiếng Việt

e. Sáng tạo

- Bài viết có luận điểm rõ ràng, lập luận thuyết phục, diễn đạt trong sáng, bài viết thể hiện được sự sáng tạo, độc đáo riêng.           

- Chữ viết sạch đẹp, rõ ràng, văn phong lưu loát; không mắc lỗi chính tả, lỗi dùng từ, đặt câu.

Nhân vật “ông” trong bài thơ là chính nhà thơ Tú Xương – người tự nhìn nhận và bày tỏ nỗi phiền muộn trước thói đời giả dối, hời hợt.