Đọc đoạn trích sau và trả lời câu hỏi:

Xơ xác hồ sen đã nhạt hương

Bên song hoa lựu cũng phai hường

Sớm mai lá úa rơi từng trận

Bắt gặp mùa thu khắp nẻo đường

 

Tóc liễu hong dài nỗi nhớ nhung

Trăng nghiêng nửa mái gội mơ mòng

Sầu nghiêng theo cánh chim lìa tổ

Biết lạc về đâu lòng hỡi lòng

 

Thu về sông núi bỗng tiêu sơ

Cây rũ vườn xiêu, cỏ áy bờ

Xử nữ đôi cô buồn tựa cửa

Nghe mùa gió lạnh cắn môi tơ

 

Sương phủ lưng đồi rặng núi xa

Thương ôi! Lữ khách nhớ quê nhà

Mấy thu mưa gió ngoài thiên hạ

Vườn cũ còn chăng cúc nở hoa?

 

Cha già ngừng chén biếng ngâm thơ

Đưa mắt nhìn theo hút dặm mờ

Xe ngựa người về tung cát bụi

Con mình không một lá thư đưa

 

Nghìn lạy cha già lượng thứ cho

Trót thân con vướng nợ giang hồ

Lòng son bán rẻ vào sương gió

Lãi được gì đâu? Đã mấy thu!

 

Một chút công danh rất hão huyền

Và dang dở nữa cuộc tình duyên

Thu sang, quán lẻ con đăm đắm

Rõi bóng quê nhà mắt lệ hoen.

                   (Nguyễn Bính, Bắt gặp mùa thu, Theo thivien.net)

Cấu tứ chính của bài thơ được xây dựng dựa trên mối quan hệ nào?

Đáp án đúng là B

Phương pháp giải

Căn cứ vào nội dung văn bản.

Dạng bài đọc hiểu văn bản văn học - Câu hỏi đơn

Lời giải

- Cấu tứ là cách tổ chức, sắp xếp hình ảnh, cảm xúc, ý tưởng trong một bài thơ để tạo thành một chỉnh thể nghệ thuật. Trong bài thơ này, cấu tứ chính dựa trên sự gắn bó chặt chẽ giữa: cảnh thiên nhiên (hồ sen, hoa lựu, sương, núi, trăng, liễu, cánh chim, quán lẻ...) và tâm trạng con người (buồn bã, cô đơn, nhớ quê, day dứt vì công danh phù phiếm, tình duyên dang dở). Thiên nhiên không chỉ là bối cảnh mà còn là tấm gương phản chiếu cảm xúc, từ đó nhấn mạnh nỗi lòng của nhân vật trữ tình. Vì vậy, mối quan hệ giữa thiên nhiên và tâm trạng con người là cấu tứ chủ đạo.

+ Đáp án A sai vì một số câu thơ như “Lãi được gì đâu?” thể hiện sự tiếc nuối, nhưng không có sự đối lập rõ ràng giữa lý tưởng và thực tế. Chủ đề này không bao trùm toàn bài thơ mà chỉ là một phần nhỏ trong tâm trạng nhân vật.

+ Đáp án C sai vì bài thơ có nhắc đến quá khứ (nhớ cha, nhớ quê, những năm tháng đã qua), nhưng không phải cấu tứ chính. Những chi tiết này chỉ hỗ trợ làm rõ tâm trạng của nhân vật trữ tình trong hiện tại.

+ Đáp án D sai vì chủ đề về “cái hữu hạn” (cuộc đời ngắn ngủi, tình yêu dang dở) và “cái vô hạn” (thời gian, không gian rộng lớn) cũng không xuất hiện rõ ràng trong bài thơ. Những hình ảnh như “sương phủ lưng đồi”, “mấy thu” chỉ mang tính gợi ý, không phải mạch ý chính của bài.