Bài 20: Sông và hồ. Nước ngầm và băng hà

1. Các bộ phận của một dòng sông lớn gồm có:

- Sông chính là nơi toàn bộ nước của một con sông được cung cấp nước từ các phụ lưu và đổ ra biển, đại dương bằng chi lưu.

- Chi lưu là nơi sông đổ ra biển và đại dương.

- Ranh giới lưu vực sông là toàn bộ khu vực có thể cung cấp nước cho dòng chảy.

- Phụ lưu là các con sông nhỏ cung cấp nước vào dòng chảy chính.

2. Mối quan hệ giữa mùa lũ của sông với nguồn cung cấp nước sông

- Vào màu lũ, mực nước trong lòng sông dâng cao.

- Những sông có nguồn cung cấp nước chủ yếu từ nước mưa thì mùa lũ trùng với mùa mưa.

- Những sông có nguồn cung cấp nước chủ yếu là tuyết tan thì mùa lũ trùng với mùa xuân.

- Những sông có nguồn cung cấp nước chủ yếu từ băng tan thì mùa lũ vào đầu mùa xuân.

3. Vai trò của sông, hồ đối với sản xuất và đời sống

- Làm thủy điện: thủy điện Hòa bình, Trị An, Thác Bà,…

- Nuôi trồng thủy sản nước ngọt.

- Phát triển vận tải đường sông.

- Du lịch, khu nghỉ dưỡng sinh thái: Hồ Ba Bể, hồ Gươm, hồ Thác Bà,…

- Cung cấp nước tưới cho nông nghiệp và sinh hoạt,…

4. Sử dụng tổng hợp nước sông, hồ

- Việc sử dụng tổng hợp nước sông, hồ có thể mang lại nhiều lợi ích:

+ Hiệu quả kinh tế cao (thủy sản, thủy điện, du lịch,…).

+ Hạn chế sự lãng phí nguồn tài nguyên nước.

+ Góp phần bảo vệ tài nguyên nước, tránh ô nhiễm,...

- Ví dụ: Phát triển thủy điện Hòa Bình không chỉ có giá trị về thủy điện, cung cấp nước tưới tiêu cho người dân vùng xung quanh, mà còn có giá trị du lịch, nuôi thủy sản,…

1. Nước ngầm được hình thành: Sự hình thành nước ngầm là một vòng tròn khép kín, sau khi nước mưa rơi xuống đất một phần sẽ chảy ra các con sông, suối, ao, hồ và một phần thấm xuống đất, qua tầng thấm nước tạo thành nước ngầm. Nước ngầm sẽ chảy ra biển, đại dương và tham gia vào quá trình bốc hơi, tích tụ mây, tạo ra mưa.

2. Nước ngầm chủ yếu được sử dụng vào mục đích

- Nước ngầm là nguồn cung cấp nước sinh hoạt và nước tưới quan trọng trên thế giới.

- Nước ngầm góp phần ổn định, điều tiết dòng chảy của sông ngòi.

- Nước ngầm còn có vai trò cố định các lớp đất đá bên trên, ngăn chặn sự sụt lún.

3. Một số biện pháp sử dụng hợp lí và bảo vệ nước ngầm

- Xử lí các nguồn nước từ các khu công nghiệp, cơ sở sản xuất,… trước khi thải ra ngoài.

- Hạn chế sử dụng các loại phân bón, thuốc bảo vệ thực vật, hóa chất,…

- Sử dụng hợp lí và tiết kiệm nguồn nước ngọt.

- Xử lí nghiêm các tổ chức, cá nhân làm ô nhiễm các nguồn nước.

- Tích cực trồng và bảo vệ các loại rừng.

- Quy hoạch và xử lí chất thải nhựa, rác thải từ sản xuất và sinh hoạt,…

Vai trò của băng hà đối với tự nhiên và đời sống con người: 

- Góp phần điều hòa nhiệt độ trên Trái Đất.

- Cung cấp nước cho các dòng sông.

- Trong tương lại băng hà sẽ là nguồn cung cấp nước cho sinh hoạt, sản xuất,...

* Các nguồn nước ngọt quan trọng trên Trái Đất: sông, hồ, nước ngầm, băng hà.

* Tầm quan trọng của các nguồn nước ngọt đối với con người

- Sông, hồ

+ Phát triển giao thông, du lịch sinh thái.

+ Cung cấp nước cho sinh hoạt, nông nghiệp.

+ Đánh bắt và nuôi trồng thủy sản, làm thủy điện,…

- Nước ngầm

+ Cung cấp nước sinh hoạt và nước tưới quan trọng trên thế giới.

+ Góp phần ổn định dòng chảy của sông ngòi.

+ Cố định các lớp đất đá bên trên, ngăn chặn sự sụt lún,…

- Băng hà

+ Góp phần điều hòa nhiệt độ.

+ Cung cấp nước cho các dòng sông,…

Các phụ lưu, chi lưu của sông Hồng là

- Phụ lưu: sông Đà, sông Lô.

- Chi lưu: sông Đuống, sông Luộc.