Bài 6: Đất nước nhiều đồi núi

 Quan sát hình 6, có thể thấy được địa hình nước ta có 3 đặc điểm chủ yếu:

      + Địa hình đồi núi chiếm phần lớn diện tích, nhưng chủ yếu là đồi núi thấp.

      + Hướng núi: tây bắc - đông nam (từ hữu ngạn sông Hồng đến dạy Bạch Mã) và hướng vòng cung (vùng núi Đông Bắc và khu vực Nam Trung Bộ).

      + Địa hình rất đa dạng và phân chia thành các khu vực.

  Những biểu hiện của địa hình nhiệt đới ẩm gió mùa là:

  – Xâm thực mạnh ở miền đồi núi.

     + Trên các sườn dốc mất lớp phủ thực vật, bề mặt địa hình bị cắt xẻ, đất bị xói mòn, rửa trôi, nhiều nơi trơ sỏi đá

     + Biểu hiện của địa hình xâm thực mạnh còn là những hiện tượng đất trượt, đá lở.

     + Ở vùng núi đá vôi hình thành địa hình cacxtơ với các hang động, suối cạn, thung khô.

     + Các vùng thềm phù sa cổ bị chia cắt thành các đồi thấp xen thung lũng rộng.

  – Bồi tụ nhanh ở đồng bằng hạ lưu sông.

     + Hệ quả của quá trình xâm thực, bào mòn mạnh bề mặt địa hình ở miền đồi núi là sự bồi tụ mở mang nhanh chóng các đồng bằng hạ lưu sông.

     + Rìa phía đông nam các đồng bằng châu thổ sông Hồng và phía tây nam đồng bằng châu thổ sông Cửu Long hằng năm lấn ra biển từ vài chục đến gần trăm mét.

  – Sinh vật nhiệt đới hình thành một số dạng địa hình đặc biệt : đầm lầy than bùn (U Minh), bãi triều đước – vẹt (Cà Mau), các bờ biển san hô.

  - Sông ngòi:

     + Mạng lưới sông ngòi dày đặc. Con sông có chiều dài hơn 10 km, nước ta có 2.360 con sông. Trung bình cứ 20 km đường bờ biển gặp một cửa sông.

     + Sông ngòi nhiều nước, giàu phù sa. Tổng lượng nước là 839 tỷ m3/năm. Tổng lượng phù sa hàng năm khoảng 200 triệu tấn.

     + Chế độ nước theo mùa. Mùa lũ tương ứng với mùa mưa, mùa cạn tương ứng mùa khô. Chế độ mưa thất thường cũng làm cho chế độ dòng chảy của sông ngòi cũng thất thường.

    - Việc phá rừng làm cho quá trình bóc mòn ở đồi núi tăng.

    - Việc khai thác đất, đá gây ra xạt lở, xói mòn.

    - Tạo thêm nhiều dạng địa hình mới: đê sông, đê biển, kênh rạch, hồ chứa nước,…

- Các cánh cung: Sông Gâm, Ngân Sơn, Bắc Sơn, Đông Triều.

- Độ cao địa hình của vùng:

• Phần lớn là địa hình núi thấp.
• Những đỉnh núi cao trên 2.000m nằm trên vùng Thượng nguồn sông Chảy.
• Các khối núi đá vôi đồ sộ cao trên 1.000 nằm ở biên giới Việt - Trung.
• Trung tâm là vùng đồi núi thấp 500 - 600m.
• Về phía biển, độ cao còn khoảng 100m.

Các dãy núi lớn: Hoàng Liên Sơn, dãy sông Mã (từ Khoan La San đến sông Cả).